Anadolu selçuklu dönemi alçı-çini mihrapları

Anadolu Selçuklu Dönemi sanatsal açıdan tarihsel birikime sahip zengin bir dönemdir. Tezde incelenen konu, XIII. yy. Anadolu Selçuklu Döneminde görülen alçı-çini mihraplarıdır. Alçı ve çini malzemenin bir süsleme ögesi olarak kullanıldığı mihraplar ele alınmıştır. Çalışmada yapılar kronolojik sıraya göre incelenmiştir. Katalog örneklerinin mimari öğesi ile ilgili bilgiler birçok kaynakta yer almaktadır. Ancak günümüzdeki durumu ve alçı- çini mihrapları daha önceden detaylı bir şekilde incelemesi yapılmamış bir konudur. XIII yy.' da alçı- çini mihrap sadece beş yapıda uygulanmıştır. Bu yapılar, Akşehir Ulu Cami, Konya İç Karaarslan Mescidi, Afyon Çay Taş Medresesi, Konya Tahir ile Zühre Mescidi, Ankara Arslanhane Mescitleri mihraplarıdır. Çalışmanın ilk bölümünde araştırmanın konusu, araştırmanın amacı ve önemi, materyal ve yöntem, konu ile ilgili yapılan kaynak çalışmalara yer verilmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünde Anadolu Selçuklu Dönemi alçı ve çini sanatı, teknikleri hakkında genel bilgi verilmiştir. Araştırmanın üçüncü bölümünde yapılar bir katalog oluşturularak tarihi, mimarı, mimari yapısı, mihrap elemanları, malzeme ve teknik, mihrapların günümüzdeki durumları hakkında bilgiler detaylı bir şekilde değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde çalışma değerlendirme başlığı altında, mihrap elemanları, alçı ve çinileri, süslemeleri detaylı bir şekilde incelenmiştir. Mihrapların ölçümleri alınarak çizimleri ve fotoğraf çekimleri yapılmıştır. Mihrap elemanlarının, kendi içinde ve diğer dönemlerdeki alçı-çini mihraplarla karşılaştırılması yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda, yapıların günümüzdeki durumuyla, geçmişteki durumunun farklılıkları ve benzerlikleri ve en önemlisi alçı ve çinileri incelenmiştir. Beşinci bölümde sonuç kısmına yer verilmiştir. Altıncı bölümde kullanılan kaynakların sunulduğu kaynakça ile çalışma tamamlanmıştır.

Anatolian Seljuk Period is a rich period with historical background in artistic terms. The subject examined in the thesis are the gypsum-tile mihrabs of the Anatolian Seljuk Period of the XIII. century. The mihrabs where plaster and tile material are used as an ornamental element are discussed. In the study, the structures were examined in chronological order. The structures investigated are involved in many sources. However, its current situation and gypsum-tile mihrabs are an issue that has not been examined in detail before. Plaster-tile mihrabs used to XIII. centuries were applied in only five structures. These structures are The Great Mosque of Akşehir, Konya İç Karaarslan Masjid, Afyon Çay Taş Madrasa, Konya Tahir and Zuhre Masjid, Ankara Arslanhane Masjids. In the first part of the study, the subject of the research, the aim and importance of the research, the material and method, the source studies on the subject are included. In the second part of the research, general information about the art and techniques of plaster and tile of the Anatolian Seljuk Period was given. In the third part of the research, a catalog was created and information about the history, architecture, architectural structure, mihrab elements, materials and techniques, and the current status of the mihrabs were evaluated in detail. In the fourth part, under the title of study evaluation, mihrab elements, plasters and tiles, decorations are examined in detail. Measurements of the mihrabs were taken and drawings and photo shoots were made. Comparison of mihrab elements with plaster-tile mihrabs in itself and in other periods was made. For this purpose, the differences and similarities of the present state and the past situation of the structures, and most importantly, plasters and tiles were examined. In the fifth part, the resulting part is given. The study is completed with the bibliography in which the sources used are presented in the sixth part.