1867 Konya Çarşısı Yangını ve Etkileri Üzerine Bir İnceleme Denemesi

Selçuklu döneminden itibaren gelişim göstermiş olan Konya çarşısında tarihî süreçte, zaman zaman bazı yangınlar yaşanmıştır. Ancak bugün bilinen yangınlar arasında en büyüğü 1867 yılında yaşanmış olanıdır. Adı geçen yangın 27 Eylül 1867 Cuma gününü 28 Eylül 1867 Cumartesi gününe bağlayan gece, sabah saat 7 sıralarında Kapı Camii civarında başlamıştır. Yangını söndürmek maksadıyla büyük bir gayret gösterilmişse de gerek yangın söndürme malzemelerinin yetersizliği ve gerekse rüzgârın şiddetiyle alevler kısa sürede çarşının geneline yayılmıştır. Konya ahalisinin çoğunun bu mevsimde yaylalarda ve Meram’da olan bağlarında bulunmaları, şehirde su şebekesinin bulunmaması ve mevcut suyun yeterli gelmemesi nedeniyle yangın kısa sürede bastırılamamıştır. Yaklaşık 4 saat süren yangın neticesinde 872 adet küçük ve büyük dükkân, üç adet ev ve iki adet cami kül olmuştur. Diğer taraftan 1867 yangını geleneksel Konya çarşısında mekânsal ve fiziksel açıdan önemli bir dönüşüme zemin hazırlamıştır. Çarşının 2/3’ü yandığından XIX. yüzyıldan önceki ticarî bina örneklerinin önemli bir bölümü sonraki dönemlere ulaşamamıştır. Bununla birlikte 1867 yılından itibaren Konya çarşısındaki dükkânlar yapı malzemeleri açısından bir dönüşüm geçirmiştir. Bu dönüşüm sokakları ve yerleşim özellikleri açısından bazı düzensizliklere sahip olan eski çarşının yeni bir düzene kavuşmasına da neden olmuştur.

Konya bazaar which has developed since Selcuk period has weathered fires many times in the past. However the biggest recorded fire incidence was the one in 1876. The mentioned fire started on 28th September, 1876 at around 7 a.m. No matter how hard the people tired to put out the fire, the fire spread to the bazaar due to insufficiency of the extinguishing equipments and to the strength of fire. The fire wasn’t taken under control in a short period of time as most of Konya residents were in plateaus and in their vineyards in Meram and as there wasn’t water network in the city and available water was not adequate. As a result of the fire which lasted 4 hours 872 small and big shops, 3 houses and 2 mosques were reduced to ashes. On the other hand the 1876 fire laid the groundwork for the physical transformation of traditional Konya bazaar. As the 2/3 of the bazaar burned, a significant portion of trade buildings built before XIX century could not live up to the present. Besides, the structural materials used to build the shops in Konya bazaar have undergone a transformation beginning after the fire. This transformation led to a new design of the bazaar which previously had some irregularities in its streets and environmental design.