Tepeköylü, SerapÜstün, Aydın2020-03-262020-03-262008Tepeköylü, S., Üstün, A. (2008). Türkiye'deki GPS-Nivelman Verileriyle Global Jeopotansiyel Modellerin Değerlendirilmesi. Harita Dergisi, 74(139), 49-65.1300-57902667-4084http://www.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TnpZMk5EVTE=https://hdl.handle.net/20.500.12395/21987Küresel harmonik katsayılardan ( C nm , S nm ) oluşan global jeopotansiyel modeller, yeryuvarının dış çekim alanını belirlemek amacıyla kullanılırlar. Söz konusu katsayılar uydu yörünge bozulmaları, yersel gravite anomalileri ve altimetre verilerinden elde edilir. Milyonlarca gözleme dayalı olarak kestirilen yüz binlerce katsayı ve bu katsayılara ilişkin standart sapma değerlerinden beklenen, modelin yeryuvarının dış çekim alanını en iyi biçimde temsil etmesidir. Ölçü sayısı, global ölçekte bu ölçülerin homojen dağılımı, gravite sinyalinin değişik frekanslarını yansıtan değişik ölçü türleri ve ölçme-değerlendirme teknikleri model doğruluğu üzerinde doğrudan etkilidir. 1960’lı yıllardan başlayarak günümüze kadar gelen ve bugünlerde yeni gravite alanı belirleme amaçlı uydu misyonlarıyla yeni bir ivme kazanan global jeopotansiyel model belirleme çalışmalarının her sonuç ürünü bir dizi doğruluk testinden geçirilir. Model doğruluğu, katsayılara ilişkin kestirilmiş hata derece varyansları üzerinden belirlenebileceği (iç duyarlılık) gibi modelden hesaplanan jeoit yüksekliği, gravite anomalisi, gravite bozukluğu ve çekül sapması bileşenlerinin yersel ölçülerle karşılaştırmasıyla (dış doğrulama) da belirlenebilir. Bu çalışmada öncelikle global jeopotansiyel modellerin elde edilmesinde kullanılan verilere açıklık getirilmiştir. Modeller arasındaki karşılaştırma hata derece varyansları ve Türkiye’deki GPS/Nivelman verileri yardımıyla yapılmıştır. Bu karşılaştırmada amaç; Türkiye jeoidi belirleme çalışmalarına en iyi katkıyı sağlayacak global jeopotansiyel modeli belirlemektir. Sonuç olarak en uygun modelin hangisi olduğuna, değişik modellerin sinyal ve hata derece spektrumu ve GPS/Nivelman verileri yardımıyla karar verilmiştir. Türkiye için en uygun model GPS/Nivelman verileriyle yapılan karşılaştırmaya göre EIGEN-CG03C modelidir.Global geopotential models comprising of spherical harmonic coefficients ( C nm , S nm ) are used to determine the outer gravitational field of the earth. Aforementioned coefficients are obtained from satellite orbit perturbations, terrestrial gravity anomalies and altimetry data. The expectation for the estimated hundred thousands of coefficients based on millions of observations and their corresponding standard deviation values is that the model represents the outer gravitational field of the earth perfectly. Measurement amount, homogenous distribution of the measurements at global scale, different measurement types reflecting the different frequencies of the gravity signal and measuring-assessment techniques affect the model accuracy directly. Starting from 1960’s and lasting to the present day and also gaining new acceleration with the satellite gravity field missions, every outcome of the studies related to the determination of global geopotential model experiences a series of validation tests. Accuracy of the model can either be determined from the estimated error degree variances concerning the coefficients (interior validation) or comparison of geoid heights, gravity anomalies, gravity disturbances and vertical deflection components calculated from the model with terrestrial measurements directly (outer validation).In this study, firstly the data used for deriving the global geopotential models are clarified. Comparison between models is carried out by using error degree variances and GPS/Leveling data in Turkey. The goal of this comparison is to find the best fit global geopotential model which will contribute to the study of Turkish geoid determination. The most appropriate model is determined by the help of signal and error degree spectrums of different models and GPS/Leveling data. The EIGEN- CG03C is the best model of the Turkey.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessGPS-Nivelmanglobal jeopotansiyel modelleriArticle741394965