Zülkadir,UğurÖncü, Eyüp2022-08-122022-08-1220212021-06-22Öncü, E. (2021). Ankara ili Bala ilçesinde bulunan hastalıktan ari işletmelerde yetiştirilen süt sığırlarının bazı verim özelliklerine ait parametre tahminleri. (Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.https://hdl.handle.net/20.500.12395/42638Bu araştırmada, Ankara ili Balâ ilçesinde bulunan hastalıktan ari işletmelerde yetiştirilen süt sığırlarının döl verimi özellikleriyle ilgili 11 ve süt verimi özellikleriyle ilgili 5 özellik bakımından performansları incelenmiş, bu verimlere ait fenotipik ve genetik parametreler hesaplanmıştır. İncelenen özelliklere ait en küçük kareler ortalamaları; ilk damızlıkta kullanma yaşı (İDKY) 462.46±42.52 gün, ilk buzağılama yaşı (İBY) 759.46±51.93 gün, gebelik başına tohumlama sayısı (GBTS) 1.83±0.69 adet, gebelik oranı (GO) 0.98±0.08 (%98), buzağılama ve ilk tohumlama arasında geçen süre (BİTAS) 90.37±32.49 gün, servis periyodu (SP) 127.55±25.34 gün, buzağılama oranı (BO) 0.83±0.35 (%83), iki tohumlama arası süre (İTAS) 37.60±13.70 gün, kızgınlık tespit başarısı (KTB) 0.75±0.14 (%75), buzağılama aralığı (BA) 401.37±57.92 gün, gebelik süresi (GS) 271.31±12.26 gün, laktasyon süresi (LS) 331.48±40.64 gün, laktasyon süt verimi (LSV) 9,450.02±382.24 kg, 305 günlük süt verimi (305GSV) 8,573.47±1,042.29 kg, kuruda kalma süresi (KKS) 66.19±12.46 gün, ortalama sağımda geçen gün sayısı (SGG) 205.77±77.64 gün olarak tespit edilmiştir. İncelenen verim özelliklerine ait kalıtım dereceleri; İDKY için 0.42±0.15, İBY için 0.52±0.11, GBTS için 0.55±0.06, GO için 0.44±0.06, BİTAS için 0.21±0.08, SP için 0.46±0.09, BO için 0.58±0.01, İTAS için 0.12±0.07, KTB için 0.24±0.08, BA için 0.41±0.09, GS için 0.36±0.05, LS için 0.34±0.11, LSV için 0.60±0.12, 305GSV için 0.69±0.12, KKS için 0.19±0.10, SGG için 0.80±0.13 olarak hesaplanmıştır. Döl ve süt verimi özelliklerine etkisi incelenen faktörlerden işletme faktörünün etkisi; İDKY, İBY, GBTS, BİTAS, BO, BA, GS, KKS, SGG kriterleri üzerinde P<0.01 seviyesinde, KTB kriteri üzerinde P<0.05 seviyesinde, arilik faktörünün etkisi; İDKY, İBY, BİTAS, BO, KTB, GS, LS, 305GSV, KKS, SGG kriterleri üzerinde P<0.01 seviyesinde, yıl faktörünün etkisi; İDKY, İBY, GBTS, BİTAS, BO, İTAS, KTB, BA, GS, LS, 305GSV, KKS, SGG kriterleri üzerinde P<0.01 seviyesinde, mevsim faktörünün etkisi; İBY, BİTAS, BO, İTAS, KTB, BA, GS, SGG kriterleri üzerinde P<0.01 seviyesinde, GBTS, LS, 305GSV kriterleri üzerinde P<0.05 seviyesinde, laktasyon sırası faktörünün etkisi; GS, SGG kriterleri üzerinde P<0.01 seviyesinde, buzağı cinsiyeti faktörünün etkisi; GS kriteri üzerinde P<0.01 seviyesinde istatistik olarak önemli bulunmuştur. Bunun yanı sıra; GBTS kriteri için 3. TTGO ve GO Linear regresyonu etkisi P<0.01 seviyesinde, GO kriteri için 3. TTGO Linear regresyonu etkisi P<0.01 seviyesinde, BİTAS kriteri için SP Linear regresyonu etkisi P<0.01 seviyesinde, SP kriteri için BİTAS ve KTB Linear regresyonu etkisi P<0.01 seviyesinde, İTAS kriteri için KTB Linear regresyonu etkisi P<0.01 seviyesinde, KTB kriteri için İTAS Linear regresyonu etkisi P<0.01 seviyesinde, LS kriteri için LSV, KKS ve SGG Linear regresyonu etkisi P<0.01, LSV kriteri için 305GSV, KKS, SGG ve LS Linear regresyonu etkisi P<0.01 seviyesinde, 305GSV kriteri için LSV, KKS ve SGG Linear regresyonu etkisi P<0.01 seviyesinde, KKS kriteri için LS Linear regresyonu etkisi P<0.01 seviyesinde, SGG kriteri için LS Linear regresyonu etkisi P<0.01 seviyesinde istatistik olarak önemli bulunmuştur. Sonuç olarak, incelenen işletmelerde süt verimi özellikleri bakımından Türkiye, Hollanda ve Avrupa Birliğine üye ülkeler ortalaması ile kıyaslandığında tatminkar düzeyde üretim yapıldığı, döl verimi özellikleri yönüyle ise bir miktar düzenlemeye gidilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.In this research, the phenotypic and genetic parameters were determined with regard to the 11 reproductive and 5 milk production traits in the dairy cattle raised on disease-free dairy farms at the Balâ district of province Ankara. The least squares means were determined as 462.46±42.52 days for first service age (FSA), 759.46±51.93 days for first calving age (FCA), 1.83±0.69 piece for number of insemination per conception (NIPC), 0.98±0.08 (%98) for conception rate (CR), 90.37±32.49 days for time between calving and first service (TBCFS), 127.55±25.34 days for service period (SP), 0.83±0.35 (%83) for calving rate (CAR), 37.60±13.70 days for time between two inseminations (TBTI), 0.75±0.14 (%75) for estrus detection rate (EDR), 401.37±57.92 days for calving interval (CI), 271.31±12.26 days for gestation length (GL), 331.48±40.64 days for lactation length (LL), 9,450.02±382.24 kg for lactation milk yield (LMY), 8,573.47±1,042.29 kg for 305-day milk yield (305DMY), 66.19±12.46 days for dry period (DP), 205.77±77.64 days for days in milk (DIM). The heritability were determined as 0.42±0.15 for FSA, 0.52±0.11 for FCA, 0.55±0.06 for NIPC, 0.44±0.06 for CR, 0.21±0.08 for TBCFS, 0.46±0.09 for SP, 0.58±0.01 for CAR, 0.12±0.07 for TBTI, 0.24±0.08 for EDR, 0.41±0.09 for CI, 0.36±0.05 for GL, 0.34±0.11 for LL, 0.60±0.12 for LMY, 0.69±0.12 for 305DMY, 0.19±0.10 for DP, 0.80±0.13 for DIM. The effect of farm was statistically significant on FSA, FCA, NIPC, TBCFS, CAR, CI, GL, DP, DIM at the P<0.01 levels, EDR at the P<0.05 levels, respectively. The effect of diseare free was statistically significant on FSA, FCA, TBCFS, CAR, EDR, GL, LL, 305DMY, DP, DIM at the P<0.01 levels, respectively. The effect of year was statistically significant on FSA, FCA, NIPC, TBCFS, CAR, TBTI, EDR, CI, GL, LL, 305DMY, DP, DIM at the P<0.01 levels, respectively. The effect of season was statistically significant on FCA, TBCFS, CAR, TBTI, EDR, CI, GL, DIM at the P<0.01 levels, NIPC, LL, 305DMY at the P<0.05 levels, respectively. The effect of parity was statistically significant on GL, DIM at the P<0.01 levels, respectively. The effect of sex was statistically significant on GL at the P<0.01 levels, respectively. Also linear regressions of CR and total CR for 3. insemination to NIPC (P<0.01), respectively, total CR for 3. insemination to CR (P<0.01), respectively, SP to TBCFS (P<0.01), TBCFS and EDR to SP (P<0.01), respectively, EDR to TBTI (P<0.01), TBTI to EDR (P<0.01), LMY, DP and DIM to LL (P<0.01), respectively, 305DMY, DP, DIM and LL to LMY (P<0.01), respectively, LMY, DP and DIM to 305DMY (P<0.01), respectively, LL to DP (P<0.01), LL to DIM (P<0.05) statistically significant. It was concluded that, in terms of milk yield characteristics, when compared to the average of the Turkey, Netherlands and European Union member countries, production was satisfactory, some regulation should be made in terms of reproductive characteristics in the analyzed farms.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessHastalıktan ari işletmeDöl verimiKatılım derecesiSiyah alaca inekSüt verimiDisease-free farmHeritabilityHolsteinMilk productionReproductiveDoctoral Thesis