Cebirbay, Muhammet AliGözcü, Merve2024-12-102024-12-102024Gözcü, M. (2024). Yetişkinlerde diyet kalitesi, sezgisel yeme ve yeme farkındalığı ilişkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.https://hdl.handle.net/20.500.12395/53410Son yıllarda özellikle beslenmeye bağlı bulaşıcı olmayan hastalıklarda sezgisel yeme veya yeme farkındalığı gibi davranışsal boyut taşıyan diğer etkenlerin de ortaya koyulması büyük önem taşımaktadır. Araştırmada, İstanbul'da yaşayan 580 yetişkinin diyet kalitesi, sezgisel yeme ve yeme farkındalığı ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma verileri ilişkisel tarama modeli şeklinde yüz yüze görüşme yöntemi ve anket aracılığıyla toplanmış olup, ankette katılımcıların sosyodemografik özellikleri ve beslenme alışkanlıklarıyla ilgili sorular, 24 saatlik besin tüketim kayıt formu, Sezgisel Yeme Ölçeği (SYÖ) ve Yeme Farkındalığı Ölçeği (YFÖ) kullanılmıştır. Diyet kalitesini değerlendirmek için Diyet Kalite İndeksi-Uluslararası (DKİ-U) kullanılmıştır. Katılımcıların %65,2'si kadın ve %34,8'i erkektir. Cinsiyete göre ara öğün sayısı ve atlanılan ana öğün durumları arasında ilişki saptanmıştır (p<0,05). Cinsiyet ve beslenme bilgilerinin öğrenildiği kitle iletişim araçları arasında fark yoktur (p>0,05). Cinsiyetle haftalık fast food yiyecek tüketim durumu (p<0,05) ve BKİ ile yeme bağımlılığı yapan/karşı koymakta zorlanılan yiyecek ve içecekler arasında ilişki bulunmuştur (p<0,05). Diyet kalitesi katılımcıların %96,7'inde zayıf, DKİ-U puan ortalaması kadınlarda 42,91±9,27; erkeklerde 44,21±9,41 olarak bulunmuştur. Toplam SYÖ puan ortalaması 3,43±0,55 olarak saptanmıştır. Erkeklerin %62,2'sinin ve kadınların %51,3'ünün sezgisel yeme davranışının olduğu görülmüştür. Katılımcıların BKİ ve SYÖ puan ortalamaları arasında fark vardır (p<0,05). Cinsiyete göre SYÖ alt boyutlarından duygusal sebeplerden ziyade fiziksel olarak yeme alt boyutu kadınlara göre erkeklerde daha yüksektir (p<0,05). BKİ'ye göre SYÖ alt boyutu koşulsuz yeme izni puan ortalaması zayıf katılımcılarda daha yüksektir (p<0,05). Duygusal sebeplerden çok fiziksel olarak yeme ve açlık ve tokluk işaretlerine güven alt boyutları puan ortalaması ile BKİ arasındaki ilişki anlamlıdır (p<0,05). YFÖ puan ortalaması kadınlarda (3,28±0,47) ve erkeklerde (3,25±0,46) benzerdir (p>0,05). Kadınlarda YFÖ alt boyutlarından yeme kontrolü, farkındalık ve bilinçli beslenme puan ortalaması, erkeklerde duygusal yeme puan ortalaması yüksektir (p<0,05). BKİ'ye göre YFÖ puan ortalaması anlamlı bulunmuştur (p<0,05). YFÖ alt boyutlarından disinhibisyon, yeme kontrolü ve yeme disiplini puan ortalaması ile BKİ anlamlıdır (p<0,05). SYÖ ve YFÖ puanı arasında negatif yönlü anlamlı orta düzeyde bir ilişki saptanmıştır (r=-0,430, p<0.001). Sezgisel yeme ve yeme farkındalığı arttıkça diyet kalitesinin de arttığı sonucuna varılmıştır (r=0,092, r=0,101; p<0.001). Yeme davranışları ile ilişkili yeme farkındalığı ve sezgisel yeme gibi davranış boyutlu çalışmaların ortaya koyulması önerilmektedir.Daha sonra doldurulacaktır.In recent years, it has been greater focus on determining other behavioral factors, such as intuitive eating or eating awareness, particularly in nutrition-related noncommunicable diseases. The study aimed to examine the diet quality, intuitive eating, and mindful eating of 580 adults living in Istanbul. The data were collected through face-to-face interviews and a questionnaire in the form of a correlational survey model. The questionnaire included socio-demographic characteristics and nutrition habits, a 24-hour recalled food consumption record, Intuitive Eating Scale (IES), and Mindful Eating Questionnaire (MEQ) of the participants. Diet Quality Index-International (DQI-I) was used to assess diet quality. Male and female participants was found 65,2% and 34,8%. Snack and skipped meal status correlated to gender (p<0,05). Mass media and gender did not differ for nutrition information (p>0,05). Gender and weekly fast-food consumption (p<0,05) and BMI and food addictive/ difficult to resist food and drinks were found significant relation (p<0,05). Diet quality was determined to be poor in 96.7% of the participants, and the mean of DQI-I score was 42,91±9,27 in females and 44,21±9,41 in males. The total mean score of IES was found to be 3,43±0,55. It was observed that 62,2% of males and 51,3% of females had intuitive food behavior. It was a difference between the participants' BMI and mean IES scores (p<0,05). Due to gender, the IES sub-dimensions of physically eating rather than for emotional reasons were higher in males than females. (p<0,05). Regarding to BMI, the mean score of the IES subdimention of unconditional eating permission was higher in weak participants (p<0,05). The relationship between BMI and the mean score of the subscales of eating more physically than for emotional reasons and trust in hunger and satiety signals were significant (p<0,05). The total mean of MEQ scores were similar in females (3,28±0,47) and males (3,25±0,46) (p>0,05). The mean scores of the eating control, awareness and conscious eating of the MEQ were higher in females, while the mean scores of the emotional eating were higher in males (p<0,05). The mean score of MEQ for BMI was significant (p<0,05). The mean scores of MEQ sub-dimensions of disinhibition, eating control, eating discipline, and BMI were significant (p<0,05). A negative and significant moderate relationship existed between IES and MEQ score (r=-0,430, p<0,001). It was concluded that diet quality increased as intuitive eating and eating awareness increased (r=0,092, r=0,101; p<0,001). It is recommended to conduct behavioral studies related to eating behaviors such as eating awareness and intuitive eating.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessDiyet KalitesiSezgisel YemeYeme FarkındalığıDiet QualityIntuitive EatingMindful EatingMaster Thesis849074