Avcı, Mehmet AliArıcı, Ramazan Çağatay2023-09-052023-09-0520222022Arıcı, R. Ç., (2022). Kurak ve Yarı Kurak Alanlar İçin Su Stresine Toleranslı Silajlık Sorgum (Sorghum Bicolor L.) Hatlarının Belirlenmesi. (Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.https://hdl.handle.net/20.500.12395/50630Bu çalışma ile silajlık sorgum bitkisinde yurt dışından temin edilen genotiplerin farklı su streslerindeki performanslarının belirlenmesi ve ilerde yürütülecek ıslah çalışmalarına kaynak ve bilgi sağlanması amaçlanmıştır. Konya ekolojik şartlarında Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre 3 tekerrürlü olarak 2020 ve 2021 yıllarında iki yıl süre ile yürütülen çalışmada ana parselleri sulama konuları (S1: Tam sulama; S2: % 75 sulama; S3: % 50 sulama), alt parselleri ise 23 adet genotip oluşturmuştur. Çalışmada genotiplerin farklı su streslerindeki yeşil ve kuru ot verimi başta olmak üzere morfolojik ve fizyolojik özellikler ile birlikte kalite parametreleri ve sulama suyu kullanım etkinliği özellikleri belirlenmiştir. Azalan sulama suyu ile birlikte yeşil ve kuru ot veriminde azalma olduğu, fakat bu azalmanın bazı genotiplerde daha düşük olduğu gözlemlenmiştir. İki yıllık ortalamalara göre çalışmada yeşil ot verimi 4026 – 7150 kg/da aralığında, kuru ot verimi 1112-2405 kg/da aralığında, protein oranı % 8.2-11.1 aralığında, ADF oranı % 30.7-36.3 aralığında, NDF oranı % 49.7-62.9 aralığında ve selüloz oranının ise % 22.7-29.4 aralığında belirlenmiştir. Çalışmada su kullanım etkinliğinin azalan sulama konularında daha yüksek (S1: 4.0 kg/da/mm; S3: 6.0 kg/da/mm ) olduğu belirlenirken, verim azalma oranlarında ise bazı genotiplerin azalan sulama suyuna rağmen verimlerinin çok fazla azalmadığı gözlemlenmiştir. Çalışmada en yüksek kuru ot verimi 22 (2045 kg/da) ve 6 (2039 kg/da) nolu genotiplerden elde edilmiştir. Özellikle su stresi şartlarında 4, 5, 13,15 ve 18 nolu genotipleri en düşük verim azalma oranına sahip olmuştur. Çalışma ile su kaynaklarının yeterli olmadığı ve iklim açısından hassas bir bölge olan Konya ve benzeri alanlar için sorgum bitkisinin kaba yem ihtiyacını karşılamada önemli bir yer tutacağı öngörülmektedir. Özellikle suyun yeterli olmadığı zaman ve alanlarda sorgumun su stresine tolerans özelliği ile bölge için alternatif bir ürün potansiyelinde olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmada kullanılan bazı genotipler özellikle su stresi şartlarında gösterdikleri performanslar ile yürütülecek ıslah çalışmalarında materyal olarak kullanılma olanağına sahip olacağı düşünülmektedir.In this study, it was aimed to determine the performance of the genotypes obtained from abroad in the silage sorghum plant under different water stresses and to provide resources and information for the breeding studies to be carried out in the future. The reaseach was carried out in three replications in 2020 and 2021 for two years in Konya ecological conditions, according to the trial design of divided parcels in random blocks, the main parcels were irrigation subjects (I1: full irrigation; I2: 75% irrigation; I3: 50% irrigation), sub parcels were composed of 23 genotypes. In the trial, morphological and physiological characters, especially green and dry grass yield of genotypes in different water stresses, quality parameters and irrigation water use efficiency characterters were determined. It was observed that there was a decrease in green and dry grass yield with decreasing irrigation, but this decrease was lower in some genotypes. According to the two-year averages, green grass yield is between 4.026 – 7.150 t/ha, hay yield is between 1.112-2.405 t/ha, protein content is between 8.2-11.1%, ADF ratio is between 30.7-36.3%, NDF ratio is between 49.7-62.9%. and cellulose ratio was determined in the range of 22.7-29.4%. In the study, it was determined that the water use efficiency was higher (I1: 40 t/ha/mm; I3: 60 t/ha/mm) in decreasing irrigation issues, while it was observed that the yields of some genotypes did not decrease much despite the decreasing irrigation in yield reduction rates. In the study, the highest grass yield was obtained from genotypes 22 (2045 kg/da) and 6 (2039 kg/da). Especially under water stress conditions, genotypes 4, 5, 13, 15 and 18 had the lowest yield reduction rate. With the research, it is predicted that the water resources are not sufficient and the sorghum plant will have an important place in supllying the roughage need for Konya and similar areas, which is a climate sensitive region. It has been concluded that sorghum has the potential to be an alternative product for the region with its water stress tolerance in feature, especially when water is not sufficient in areas. It is thought that some genotypes which used in this study will have the opportunity to be used as materials in breeding studies to be carried out, especially with their performance under water stress conditions.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessIslahiklim değişikliğikaba yemkuraklıksorgumBreedingclimate changedroughtsorghumroughageKurak ve Yarı Kurak Alanlar İçin Su Stresine Toleranslı Silajlık Sorgum (Sorghum Bicolor L.) Hatlarının BelirlenmesiDetermination of Silage Sorghum (Sorghum Bicolor L.) Lines Tolerant to Water Stress for Arid and Semi-Arid AreasDoctoral Thesis