Köksoy, Mesut2018-07-122016-04-182018-07-1220162016-06-21Köksoy, M. (2016). Nâkid İbrâhîm Efendi (öl.1717) ve Eş-Şerhu’s-Sedîd Li’l- ʻAvâmili’l-Cedîd adlı eseri. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (36), 315-338.2458-908Xhttps://hdl.handle.net/20.500.12395/11254http://dx.doi.org/10.21497/sefad.285242İslamiyet’in doğuşundan hemen sonra özellikle fetihler sonucu İslam’ın yayılması ile Arap olmayan milletlerin Kur’ân-ı Kerîm’i doğru okuyup anlayabilmeleri için Kur’ân-ı Kerîm ayetleri harekelenmiş ve İslam âlimleri Arapça dilbilgisi ile ilgili ilk çalışmaları telif etmeye başlamıştır. Cümle içindeki durumuna göre kelimelerin son harfinin harekesinin tespit edilmesi olarak tarif edilen “irâb” kavramı, İslami ilimleri tahsil etmek isteyen kişilerin öncelikle bilmesi gereken bir ilim dalı olmuştur. Bu nedenle Osmanlı âlimleri de “irâb” ilmi alanında çok sayıda eser telif etmiş ve önceki eserler üzerine şerhler ve haşiyeler yazmıştır. Bu çalışmamızda Nâkid İbrâhim Efendi (öl. 1717)’nin hayatı, ilmî şahsiyeti ve eserleri ile XVI. asırdan itibaren üç yüzyıldan fazla Osmanlı medreselerinde okutulmuş ve üzerine çok sayıda şerh, haşiye ve tercüme yapılmış nahve dair irâb kaidelerini açıklayan İmâm Birgivî (öl. 981/1573)’nin “?Avâmil-i Cedîd” adlı muhtasar eseri üzerine Arap dilinde yazmış olduğu şerh olan “eş-Şerhu’s-Sedîd li’l-?Avâmili’l- Cedîd” adlı eseri tanıtılmıştır. Eser tanıtımında, eser adının anlamı, telif nedeni, müellifin şerhini yaptığı İmâm Birgivî’ye ait “?Avâmil-i Cedîd” (Yeni ?Avâmil) üzerine yapılmış diğer çalışmalar, “?Avâmil-i Cedîd” ile aynı türde yazılmış ve aynı ismi taşıyan Şeyh Abdul?ahir Curcanî (öl. 471/1078)’ye ait “?Avâmil-i ?Atîk” (Eski ?Avâmil) adlı eser arasındaki farklar, “?Avâmil-i Cedîd”in içeriği, müellifin eserinde takip ettiği metot ve eserin yazma nüshaları hakkında bilgiler verilmiştir.With the spread of Islam among non-Arab communities just after its rise, particularly by the conquests, vowel points were placed on verses of the Quran and Islamic scholars started to compose first Arabic grammatical studies in order to provide non-Arab people read and understand the Quran correctly. The term of “?irab” which is defined as the determination of the vowel point of the last character of the word according the position of that word in the sentence is a branch of science supposed to be known by people who desires to study Islamic sciences. Therefore, Ottoman scholars composed so many works on “?irab” branch and composed commentary and complementary studies on earlier works too. In our work, the life, scientific background and works of Naqid İbrahim Efendi (d. 1717) a nd h is w ork n amed “ al-Shar? al-Sadeed li al-?Awamil al-Jadeed” was introduced. “al-Shar? al-Sadeed li al-?Awamil al-Jadeed” is a commentary work composed in Arabic language on İmam Birkiwi’s (d. 981/1573) brief work about Arabic syntax called “al-?Awamilu’l-Jadeed” which had been studied more than three centuries dating from XVI. centrury in Ottoman schools (madrasah) and on which so many commentary, complementray and translation works were composed. By introducing this work, information about the meaning of the title, purpose of the work, other works done on Imam Birkiwi’s work named “al- ?Awamil al-Jadeed” (New ?Awamil) which the author composed the commentary work on, and the differencies between “al-?Awamilu’l-Jadeed” and the same type of work of Sheikh Abd al Qahir Jurjani (d. 471/1078) which has the same name called “al-?Awamil al-?Ateeq” (Old ?Awamil), the content of “al-?Awamilu’l- Jadeed”, the method of the author which he implemented in his work and the manuscript copies of the work were given.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessNâkid İbrâhimBirgivîEş-Şerhu’s-SedîdAvâmilAvâmil-i CedîdNaqid İbrahimBirkiwiAl-Sharh al-SadeedAwamilAl- awamil al-JadeedArticle36315338