Tuncer, CelalÖgür, Ekrem2017-01-042017-01-042016-01-08Ögür, E. (2016). Eurygaster maura (L.) (Heteroptera:Scutelleridae)'nın metatorasik koku bezi salgısı, yumurta kalitesi ve buğday tarlalarındaki bazı yabancı otların ekstraktlarının yumurta parazitoiti Trissolcus semistriatus (Nees) (Hymenoptera:Scelionidae'a etkileri. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmış doktora tezi, Konya.https://hdl.handle.net/20.500.12395/3678Çalışma 2012-2015 yıllarında laboratuar şartlarında yürütülmüştür. Eurygaster maura (L.) (Heteroptera: Scutelleridae)'nın metatorasik koku bezi (MKB) salgısının gaz kromotografi-kütle spektrometre (GC-MS) analizi sonucunda hem erkek hem de dişilerde 12 kimyasal madde belirlenmiştir. Ancak bu maddelerin miktarları her iki cinsiyette farklılık göstermiştir. En fazla bulunan kimyasal maddelerin n-Tridekan ve (E)-2-Hekzanal olduğu ve toplam içeriğin yaklaşık %90'ını oluşturduğu tespit edilmiştir. Eurygaster maura'nın MKB salgısının hekzan ekstraktları ile Trissolcus semistriatus (Nees) (Hymenoptera: Scelionidae)'a Y tüp olfaktometrede yapılan seçim testlerinde; her iki cinsiyete ait düşük konsantrasyonların T. semistriatus'u cezbettiği ancak konsantrasyon arttıkça parazitoitin kokuyu tercih etme oranının azaldığı ve temiz havaya yöneldiği saptanmıştır. Her iki cinsiyete ait MKB salgısının düşük konsantrasyonlarının T. semistriatus'un parazitleme oranlarını artırdığı, ancak konsantrasyon arttıkça parazitleme oranlarının azaldığı, çıkış oranlarını ise etkilemediği belirlenmiştir. Y tüp olfaktometrede yapılan denemelerde, E. maura'da MKB salgısının, özellikle erkek bireylerin salgısının, tür içinde toplanma ve dağılmayı sağladığı ancak bu durumun konsantrasyona bağlı olarak değiştiği tespit edilmiştir. Farklı popülasyon yoğunluklarında kültüre alınan E. maura'da; popülasyon yoğunluğu ile toplam yumurta sayısı arasında doğru orantılı bir ilişki bulunmuş ve en yüksek toplam yumurta sayısı 14360.33±305.57 adet yumurta ile 50x50 popülasyonundan elde edilmiştir. Bir dişiden elde edilen ortalama yumurta sayısı ile popülasyon yoğunluğu arasında ters orantılı bir ilişki olduğu ve en yüksek ortalama yumurta sayısının 190.47±2.42 adet yumurta ile 1x1 popülasyonunda, en düşük ortalama yumurta sayısının ise 57.44±1.22 adet yumurta ile 50x50 popülasyonunda olduğu tespit edilmiştir. Eurygaster maura yumurtalarının eninin 1.011±0.004-1.07±0.004 mm, boyunun ise 1.097±0.006-1.17±0.005 mm arasında olduğu ve popülasyon yoğunluğu ile yumurta büyüklüğü arasında ters orantılı bir ilişki olduğu gözlenmiştir. Farklı yoğunluktaki popülasyonlardan elde edilen yumurtaların parazitlenme oranlarının popülasyon yoğunluğu ile ters orantılı olduğu, popülasyon yoğunluğunun çıkış ve eşey oranlarını (Dişi/Erkek) ise etkilemediği belirlenmiştir. Buğday yetiştirme alanlarında en fazla bulunan Hardal (Sinapis arvensis L.), Yabani yulaf (Avena fatua L.), Kokarot (Bifora radians Bieb.), Yoğurt otu (Galium aparine L.), Sarı ot (Boreava orientalis Jaub and Spach.) ve Gökbaş (Centaurea depressa Bieb.) yabancı ot hekzan ekstraktlarının T. semistriatus'un parazitleme ve çıkış oranlarına etkisi belirlenmiştir. Bifora radians hariç diğer yabancı otların konsantrasyona bağlı olarak T. semistriatus'un parazitleme oranlarını önemli ölçüde artırdığı tespit edilmiştir. Yabancı otların çıkış oranlarını ise etkilemediği belirlenmiştir. Aynı yabancı otlar ile Y tüp olfaktometrede yapılan seçim testlerinde T. semistriatus'un, B. radians hariç diğer yabancı otların kokularına cezbolduğu belirlenmiştir. Ancak bu durumun konsantrasyona bağlı olarak değiştiği ve konsantrasyon arttıkça parazitoitlerin temiz havaya yöneldiği gözlenmiştir. Yabancı ot ekstraktlarının GC-MS analizi sonucunda, hidrokarbonlarının C3-C29 aralığında yer aldığı tespit edilmiştir.This study was carried out in 2012-2015 in laboratory conditions. The metathoracic scent gland (MSG) secretion of Eurygaster maura (L.) (Heteroptera: Scutelleridae) was analyzed by gas chromatography-mass spectrometry (GC-MS) and 12 chemical compounds were detected both in males and females. However, these compounds differed in quantity in both sexes. It was determined that n-Tridecane and (E)-2-Hexanal were the most abundant compounds and constitute approximately 90% of the total content. The behavioural responses of Trissolcus semistriatus (Nees) (Hymenoptera: Scelionidae) to hexane extracts of the MSG secretion of E. maura were investigated in Y tube olfactometer. Low concentrations of both sexes attracted the T. semistriatus but the preference of MSG secretion was reduced with the increase of concentrations and parasitoids tended towards to clean air. Low concentrations of MSG secretion of both sexes increased the parasitisation ratios of T. semistriatus, nevertheless it was detected that while the concentrations were increased, the parasitisation ratios were decreased, no affect was observed on the emergence ratio. In Y tube olfactometer, it was determined that the MSG secretion of Eurygaster maura, especially male secretion, play roles in intraspecific aggregation and dispersal but varied depending on the concentrations. In E. maura that mass-reared in different population densities; a direct relationship exist between population density and fecundity was found, and the highest total number of eggs were obtained from 50x50 population with 14360.33±305.57 eggs. Also average number of eggs laid by a female inversely correlated with population density, and the highest average number of eggs was obtained from 1x1 population with 190.47±2.42 eggs, the least from 50x50 population with 57.44±1.22 eggs. The width of the eggs of E. maura was observed between 1.011±0.004-1.07±0.004 mm, length was 1.097±0.006-1.17±0.005 mm and diameter of the egg was inversely correlated with population density. The eggs, which were obtained from different population densities, parasitisation ratios were inversely correlated with population density, however population density did not affect the emergence and sex ratios. The effects of the hexane extracts of major weeds in wheat growing areas, charlock (Sinapis arvensis L.), common wild oat (Avena fatua L.), bifora (Bifora radians Bieb.), cleavers (Galium aparine L.), yellow weed (Boreava orientalis Jaub and Spach.) and dark blue bottle (Centaurea depressa Bieb.) on the parasitisation and emergence ratios of T. semistriatus were determined. Except bifora (B. radians), it was detected that all other weed extracts significantly increased the parasitisation ratios of T. semistriatus depending on the concentration. However weed extracts did not affect the emergence ratios. In Y tube olfactometer experiments, T. semistriatus was attracted by the hexane extracts of the weeds except bifora (B. radians) but this was varied depending on concentration and as the concentration increase, the parasitoids tended towards to clean air. The GC-MS analysis of weed extracts revealed the presence of hydrocarbons ranging from C3-C29.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessEurygaster mauraTrissolcus semistriatusYumurta kalitesiEgg qualityMetatorasik koku beziMetathoracic scent glandDoctoral Thesis