Yazar "Kestek, Hafize Merve" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 1 / 1
  • Küçük Resim
    Öğe
    Sulardaki mikroplastiklerin ATR-FTIR spektroskopisi ile hızlı tayini için yeni kemometrik analiz metotlarının geliştirilmesi
    (Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2024) Kestek, Hafize Merve; Tarhan, İsmail
    Sunulan tez çalışmasında sularda en çok bulunan poliamit (PA), polietilen (PE), polipropilen (PP), polistiren (PS) ve polietilenterefitalat (PET) türlerinin mikroplastik (MP) formlarının aynı anda kalitatif ve kantitatif analizini hızlı ve kolay bir şekilde gerçekleştirebilmek amacıyla kemometrik yöntemlerden faydalanılarak yeni Zayıflatılmış Toplam Yansıma-Fourier Dönüşümü Kızılötesi (ATR-FTIR) spektroskopi metotları geliştirilmiştir. Bu amaçla ilgili polimerlerin standartları temin edilmiş ve uygun yöntemlerle MP formları elde edildikten sonra doğadaki MP'leri en iyi şekilde temsil edebilmeleri için laboratuvar ortamında yaşlandırma ve iklimlendirme işlemlerine tabi tutulmuştur. Elde edilen MP'lerin analizi amacıyla, kemometrik faktöriyel tasarım gereği 5 farklı MP'yi 5 farklı konsantrasyonda içeren 191 adet karışım ATR-FTIR spektrofotometresinde analiz edilmiştir. Kalitatif analizler için temel bileşen analizi (PCA) uygulanırken, kantitatif analizler için de kısmi en küçük kareler (PLS) modelleri oluşturulmuştur. Tüm spektrumların ham, 1. ve 2. derece spektrumları ve bunların farklı seviyelerde yumuşatma noktası (ham spektrum için 0, 9, 17, 25; türev spektrumlar için 3, 9, 17, 25) içeren spektrumları da alınarak her bir MP için 24, toplamda 120 adet farklı kemometrik model oluşturulmuştur. Geliştirilen PCA modellerinin istatistiksel performanslarının yorumlanmasında, ilk iki temel bileşenin yüzdeleri (PC1 ve PC2) toplamı olan özdeğeri ve açıklanan varyanstaki temel bileşenlerin (PC) sayısı parametrelerinden faydalanılmıştır. Geliştirilmiş olan PLS modellerinin istatistiksel performanslarının yorumlanmasında R-kare (R2, regrasyon katsayı) değeri, kalibrasyonun ortalama karekök hatası (RMSEC), çapraz validasyonun ortalama karekök hatası (RMSECV) ve tahminin ortalama karekök hatası (RMSEP) parametrelerinden faydalanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre tüm polimer türlerinin kalitatif ayrımı başarıyla sağlanmıştır. MP'ler için oluşturulan PCA modelleri incelendiğinde normal ve 1. derece türev spektrumlarının kullanıldığı modellerinin ulaşılan PC sayısının diğerlerine göre yüksek olduğu görülmüş ve çoğunun öz değerinin %90 ve üzeri olduğu tespit edilmiştir. PA, PE, PP, PS ve PET türlerinin kalitatif tayini için ATR-FTIR spektrumlarına sırasıyla 1. derece türev – 17 yumuşatma noktası, normal - 17 yumuşatma noktası, 2. derece türev - 25 yumuşatma noktası, 1. derece türev – 9 yumuşatma noktası ve normal - 9 yumuşatma noktası uygulanarak elde edilen PCA modelleri ile analiz edilen MP'lerin başarılı bir şekilde ayırt edilebildiği tespit edilmiştir. MP türlerinin farklı konsantrasyonlarından oluşan karışımlarının kantitatif olarak tayini için geliştirilen PLS modellerinin arzu edilen seviyede olamadıkları tespit edilmiştir. Buna rağmen normal spektrumun kullanıldığı PA, PE, PP ve PET için geliştirilen PLS modellerinin kısmi de olsa kantitatif olarak doğru sonuçlar verebildiği tespit edilmiştir. PA, PE, PP ve PET türlerinin kantitatif tayini için FTIR spektrumlarına sırasıyla normal – 9 yumuşatma noktası, normal – 0 yumuşatma noktası, normal – 0 yumuşatma noktası ve normal – 9 yumuşatma noktası uygulanarak elde edilen PLS modelleri ile bu MP'lerin doğruya yakın sonuçlarla tayin edilebildiği tespit edilmiştir.