Yazar "Mert, Mehmet" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 1 / 1
  • Küçük Resim
    Öğe
    Yerköprü şelalesi (Hadim, Konya) ve yakın çevresindeki güncel tufa oluşumlarının sedimantolojisi
    (Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2014-08-07) Mert, Mehmet; Delikan, Arif
    Yerköprü şelalesi, Konya güneyindeki Yerköprü civarındaki Göksu ırmağının kenarında gelişmiş tufa kaynaklı oluşumdur. Tufa oluşumlarının başladığı karstik alandaki vadiye iki farklı sistemde su boşalımı gerçekleşmektedir. Bunlardan ilki fay hattından çıkan Karasu kaynağı, ikincisi ise ana vadiden karstik boşluklar vasıtasıyla gelen Göksu nehrine ait sulardır. Bölgede karbonatça zengin Karasu kaynağı yüzeyden vadiye boşalırken, Göksu nehrine ait kaynak ise şelalenin alt kesimine yakın bir alandaki karstik bir boşluktan gelmektedir. Her iki su kaynağıda şelale içerisinde karışarak vadi boyunca akmaktadırlar. Suların kimyasal özellikleri sonucunda tufa oluşumlarının Karasu kaynağı ile ilişkili olduğu belirlenmiştir. Ayrıca saha çalışmalarıda bu durumu desteklemektedir. Yoğun gaz çıkışının gözlendiği Karasu kaynağında CaCO3 miktarı 415-470 mg/L, karışım suyunda ve şelalenin aktığı vadinin 40 metre aşağısından alınınan su örneklerinde ise CaCO3 miktarı 190-200 mg/L arasında değişmektedir. Karasu kaynağındaki suyun pH oranı 7,15-7,79 (slightly basic) arasında olması karbonat çökelimine uygun şartları göstermektedir. Halen aktif olarak devam eden tufa oluşumları morfoloji tarafından kontrol edilmektedir. Karasu kaynağından gelen karbonatça zengin suların vadiye boşaldığı alanlarda aktif tufa oluşumları gözlenmektedir. Suların terk ettiği kesimlerde ise eski tufalar aşınmakta, yada vadi üzerindeki tufa loblarının çökmesi ile üst kesimlerde yeni tufa oluşumları gerçekleşmektedir. Bölgede tufa oluşumları morfolojik kontrollü olduğu için fasiyesler birbiri ile grift olarak gelişmişlerdir. Şelale tipi tufa oluşumları sarkan ağaç kökleri ve yamaç aşağı sarkan makrophytes türü bitkilerin üst yüzeylerinin karbonatlaşması ile oluşmaya başlamaktadır (Phytoherm facies). Bu kabukların iç kısımlarında oluşan mikro mağralarda ise onkolitik ve stramatolitik tufa fasiyesleri gelişmektedir. Ayrıca şelale çevresindeki tali su kanalcıklarında kanal tip stramatolitik fasiyesler izlenmektedir. Vadi kenar düzlüklerinde ise suyun akış yönüne paralel küçük havuzlar oluşmuştur. Bu havuzlarda yaprak fosilli pelloidal tufa fasiyesi oluşumuna devam etmektedir. Özellikle durgun su yüzeylerinde ve bu ortamlara taşınmış veya gelişimini sürdüren bitkiler çevresinde çok hızlı bir şeklilde mikrobial karbonat zarf gelişimi izlenmektedir. Tufa çökelleri içerisindeki fasiyesler ile arakatkılı olarak sellenmenin şiddetli olduğu dönemleri yansıtan biyoklastik (detritik tufa) fasiyesleride yer almaktadır. Tufa örneklerinden yapılan SEM çalışmalarnda, karbonat çökeliminde biyojenik faktörlerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Bölgede ve tufa çökellerin içerisinde yaygın olarak gözlenen biyojenik topluluklar iri ağaç ve kökleri, makrophytes, bryophytes, and diatomlardan oluşmaktadır. Tufa örneklerinden elde edilen δ13C değerleri 1,6- -3,3, δ18O değerleri -9,6- -11,5 arasında değişmektedir.