Yazar "Eski̇kurt, Adnan" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 2 / 2
  • Küçük Resim
    Öğe
    Anadolu’daki Bizans Thema Birliklerinin Malazgirt Öncesi Vaziyetleri: Umumî Bir İnceleme
    (Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi, 2020) Eski̇kurt, Adnan
    Bizans İmparatorluğu VI. yüzyılda Sâsâniler, VII. yüzyılda da Müslüman Araplar karşısındaki mücadelelerde başarısız olmuş, rakiplerinin taarruzlarını püskürtmek ve kayıplarını telafi etmek için VII. yüzyılın ikinci yarısında Anadolu’da Toros silsilesi ve Anti Torosların kuzeybatısındaki bölgelerde toprağa dayalı idarî, askerî ve iktisadî mahiyeti ile tanınan thema sistemine bel bağlamıştır. Thema teşkilâtının birliklerini hususi arazi mülkiyetine sahip yerleşik köylülerden müteşekkil eski hudut bölgesi (limes) askerleri, Anadolu ve Kafkaslardan derlenen unsurlar, kimi Bizans köylüleri, Ostrogotlar ve Slavlar teşkil ediyordu. Strategos denilen, sivil vali yetkilerine de sahip askerî idareciler emrinde belli esaslar dâhilinde görev yapan thema birlikleri mensuplarına ise stratiotes deniliyordu. Bizans IX. ve X. yüzyıllarda en ihtişamlı dönemini yaşayan bu teşkilât sayesinde hedeflerine ulaşmış, ancak sonraki yüzyıllarda izlenen yanlış politikalar ve sivil-askeri bürokrasi arasındaki müteakip çekişmelerle sistem zayıflamıştır. Thema birliklerinin XI. yüzyıldaki durumları hakkında dönem kroniklerindeki malumat yeterli değildir ve Anadolu’nun Selçuklular tarafından fethini ele alan modern çalışmalarda da bunlara çok fazla değinilmemektedir. Bununla birlikte, Bizans Ordusu’nun 1071 Malazgirt Savaşı’nda Selçuklular karşısında mağlup olması sonrası yaşanan hızlı gelişmeler vaziyetleri hakkında bir fikir vermektedir. Kaynaklardaki yetersiz ve karmaşık malumat uzman olmayanlar için thema birliklerinin durumunu anlamayı güçleştirse de bu çalışma meseleyi mümkün mertebe aydınlatmayı hedeflemektedir.
  • Küçük Resim
    Öğe
    Batı Anadolu’da İlk Selçuklu Faaliyetleri (1025-1081)
    (Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi, 2019) Eski̇kurt, Adnan
    Bizans İmparatorluğu’nu VII. yüzyıl sonrasında bir bölgesel güç haline getiren thema sistemi, II. Basileios’un 1025 yılında ölümü sonrası zayıflamaya başlamıştır. Devletin savunma ve vergi toplama nizamının sarsıldığı bu süreçte; yeteneksiz ve müsrif kişiler yönetime gelmiş, büyük arazi sahibi aristokratlar güçlenip themaların askeri aristokrasisi ile rekabete girişmiş, saray entrikaları ve isyanlar çoğalmıştır. Ayrıca ordu mevcudu azalmış, asker mülkleri büyük toprak sahiplerinin eline geçmiş ve asker köylüler vergi verir hale getirilmişlerdir. Yine themaların başındaki eyâlet valisi yetkilerine sahip strategosların yetkileri azalmış ve stratiotesler de belli bir meblağ karşılığı askerlikten muaf tutulmaya başlanmışlardır. Böylece devletin istikrarı zedelenmiş, askerî kudreti de azalmıştır. Bu hususlar IX. Konstantinos Monomakhos (1042-1055) döneminden itibaren ücretli asker kullanımını açıklamaktadır. Bizans İmparatorluğu Doğu sınırlarında Selçuklular ve Batı sınırlarında da Peçenek, Uz ve Kumanlar ile karşılaşmalar yaşayacağı dönemin başlangıcında, 1054 yılındaki Schisma hadisesi nedeniyle Batı Dünyası’nın desteğini kaybetmiş ve Roma İmparatorluğu’nun mirasçısı olma iddiasından uzaklaşmış bir devletti. Thema teşkilâtının çöküşüne bağlı askerî zafiyet de devletin Doğu sınırlarına yönelik Selçuklu akınlarını önleme yeteneğini ortadan kaldırmıştı. Bu durum mahir askerlerin kumandanı işbilir Selçuklu mül?k ve ümerasının faaliyetlerini kolaylaştırmıştır. Selçukluların 1071 yılında Malazgirt’te kazandıkları büyük zafer de Anadolu Yarımadası içlerinde hızla ilerlemelerine imkân sağlamıştır. Selçuk Bey’in soyundan gelen Kutalmışoğulları da Alp Arslan’ın zaferden bir yıl sonra ölümü ile tarih sahnesine çıkmışlardır. Aralarından Mans?r ve kardeşi Süleymanşâh Anadolu içlerinde fetihler yaparak Batı Anadolu’da başkenti İznik (Nikaia) olan yeni Selçuklu Devleti’nin temellerini atmışlardır.