Mevlevîhânelerin faaliyette olduğu dönemde bestelenmiş mevlevî âyinlerinin usûl-arûz vezni ilişkisi yönünden incelenmesi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2009
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Mevlevîhânelerin faaliyette olduğu dönemde bestelenmiş, elde notası bulunan 46 Mevlevî Âyininde kullanılan usûllerle güftelerin yazıldığı arûz vezni kalıpları arasındaki ilişkinin varlık ve nicelik yönünden incelendiği bu çalışmada şu sorulara cevap aranmıştır: Âyîn-i Şerîflerde aynı usûllerle bestelenen aynı vezindeki güftelerin oranı nedir? Âyîn-i Şerîflerde aynı usûllerle bestelenen aynı vezindeki güftelerin hece dağılımları aynı mıdır/nasıldır? Farklı Âyîn-i Şerîflerdeki aynı güfte bölümlerinin aynı usûllerle bestelenme oranı nedir? Çalışmada öncelikle ayrıntılı bir kaynak taraması yapılmış, Mevlevîhânelerin faaliyette olduğu dönemde bestelenmiş Âyîn-i Şerîfler kronolojik olarak sıralanmıştır. Bu aşamadan sonra, elde bulunan tüm notalar ve güfte kaynakları üzerinden yürütülen karşılaştırmalı incelemelerle, söz konusu Âyîn-i Şerîflerin güfteleri ve güftelerin arûz kalıpları tespit edilmiştir. Güftelerin yazımında vezne bağlı Osmanlı okuyuşu esas alınarak okuyuştaki gelenek korunmaya çalışılmış, eldeki kaynak ve nüshalar arasındaki farklılıklar dipnotlarda gösterilmiştir. Daha sonra Âyîn-i Şerîflerin güftelerinin, kaynak olarak alınan notalardaki vezne bağlı hece dağılımları, hazırlanan usûl şablonlarına yerleştirilerek incelenmiştir. Son aşamada, vezne bağlı hece dağılımlarının gösterildiği usûl şablonlarından elde edilen veriler, tablolar haline getirilip, sayısal ifadelere dönüştürülmüş ve yorumlanmıştır. Çalışmada, Mevlevî Âyinlerinin güfteleri ve arûz kalıpları ile bu güftelerin bestelendiği usûllere ilişkin sayısal değerlere dayalı tespitler yer almaktadır. Ayrıca güfteleri oluşturan hecelerin, bestelendikleri usûllerin ana kalıp ve velvelelerine yerleşimleri vezne bağlı olarak incelenmekte, karşılaştırmalar yapılmaktadır. Çalışma sonucunda, Âyîn-i Şerîflerde aynı vezindeki güftelerin çoğunlukla aynı usûllerle bestelendikleri, Âyîn-i Şerîflerde aynı usûllerle bestelenen aynı vezindeki güftelerin vezne bağlı hece dağılımlarının büyük ölçüde aynı olduğu, Farklı Âyîn-i Şerîflerde yer alan aynı güfte bölümlerinin de büyük çoğunlukla aynı usûllerle bestelendikleri görülmüştür.
This research, pertaining to the relationship between rhythmic patterns (usûl) and prosodic patterns (arûz) in forty-six Mevlevî Âyins, which were composed when the Mevlevî Lodges in Turkey were active and which are available in sheet music, aims to answer the questions below: What are the rates of lyrics having the same meter for each usûl? How are the syllables of lyrics having the same meter and composed in the same usûl distributed? Is there a uniform way of distribution? What is the rate of the employment of the same usûl for the same lyrics in different Âyins? In the first place, the Âyins that were composed when the Mevlevî lodges in Turkey were active were put in a chronological order as a result of a comprehensive literature review. After that, the lyrics of these Âyins and their prosodic patterns were identified through a comparative inspection of available notations and sources of lyrics. Traditional Ottoman style of pronunciation is adopted in the orthography of lyrics, while the differences between available sources are given in footnotes. Then, the syllables in the lyrics of the Âyins are placed in usûl templates to observe how they are distributed. Finally, the data obtained by the templates are converted into tables and numerical expressions, and interpreted. This research is a quantitative study of the lyrics of Mevlevî Âyins, their arûz meters and the usûls employed in composition. It shows the distribution of syllables throughout the skeletal and ornamented structures of the usûls with reference to arûz meters, and suggests comparisons. In conclusion, it is observed that, in Mevlevî Âyins, lyrics having the same meter are generally composed in the same usûls; the distribution of syllables in lyrics having the same meter and composed in the same usûl is largely uniform; and same lyrics in different Âyins were usually composed in the same usûls.
This research, pertaining to the relationship between rhythmic patterns (usûl) and prosodic patterns (arûz) in forty-six Mevlevî Âyins, which were composed when the Mevlevî Lodges in Turkey were active and which are available in sheet music, aims to answer the questions below: What are the rates of lyrics having the same meter for each usûl? How are the syllables of lyrics having the same meter and composed in the same usûl distributed? Is there a uniform way of distribution? What is the rate of the employment of the same usûl for the same lyrics in different Âyins? In the first place, the Âyins that were composed when the Mevlevî lodges in Turkey were active were put in a chronological order as a result of a comprehensive literature review. After that, the lyrics of these Âyins and their prosodic patterns were identified through a comparative inspection of available notations and sources of lyrics. Traditional Ottoman style of pronunciation is adopted in the orthography of lyrics, while the differences between available sources are given in footnotes. Then, the syllables in the lyrics of the Âyins are placed in usûl templates to observe how they are distributed. Finally, the data obtained by the templates are converted into tables and numerical expressions, and interpreted. This research is a quantitative study of the lyrics of Mevlevî Âyins, their arûz meters and the usûls employed in composition. It shows the distribution of syllables throughout the skeletal and ornamented structures of the usûls with reference to arûz meters, and suggests comparisons. In conclusion, it is observed that, in Mevlevî Âyins, lyrics having the same meter are generally composed in the same usûls; the distribution of syllables in lyrics having the same meter and composed in the same usûl is largely uniform; and same lyrics in different Âyins were usually composed in the same usûls.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Aruz vezni, Prosody poet, Dini tören, Ritual, Güfte, Lyrics, Mevlevihaneler, Hous of Mevlevis, Prozodi, Prosody
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Çevikoğlu, T. (2009). Mevlevîhânelerin faaliyette olduğu dönemde bestelenmiş mevlevî âyinlerinin usûl-arûz vezni ilişkisi yönünden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmış doktora tezi, Konya.
