Yûsuf Hâlis’in “Vatan Kasidesi”nde Divan Edebiyatına Yönelik Eleştiriler
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2019
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
İlk örnekleri XIII. yüzyılda görülmeye başlayan divan edebiyatı altı yüzyıllık bir hayatiyetten sonra XIX. yüzyıldan itibaren çözülerek ömrünü tamamlamıştır. Tanzimat’ın ilanından sonra Osmanlı Devleti’nin yönünü Batıya çevirmesiyle dönemin yenilikçi aydınları tarafından divan edebiyatı ağır eleştirilere maruz kalmıştır. Kuralcı yapısı, tutucu geleneği, dilinin ağırlığı, hakikate ilgisizliği, toplumsal meselelere kayıtsızlığı, duygu, düşünce ve hayal dünyasının kapalılığı iddiaları bu eleştirilerin merkezini oluşturur. Edebiyat çevreleri divan edebiyatına yöneltilen bu itirazların ilk olarak Namık Kemal’in 1866 yılında Tasvîr-i Efkâr gazetesinde yayımlanan “Lisân-ı Osmânî’nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülâhazâtı Şâmildir” adlı makalesiyle başladığını ifade ederler. Bununla birlikte Türk edebiyatının ihmal edilmiş şairlerinden Yûsuf Hâlis tarafından 1854’de yazılan “Şehnâme- i Osmânî” adlı eserde yer alan 102 beyitlik “Vatan Kasidesi”nin 48-71. beyitleri arası toplam 25 beyitte divan edebiyatına karşı ağır tenkitler/ithamlar bulunmaktadır. Başka bir deyişle Yûsuf Hâlis, Namık Kemal’den yaklaşık olarak 22 yıl önce divan edebiyatını sert bir dille eleştirmiştir. Ona göre eski edebiyat şairleri kaside ve gazellerini menfaatleri için yazmışlardır; şiirlerinde sürekli sevgiliyi, parayı, üst tabakayı dikkate almışlardır; methettikleri şahsiyetleri şiirlerinde göklere dek çıkarmışlardır; hep mecazi aşk vadisinde dolaşmışlar; divanlarını sümbül, gül, sevgili ve şarapla doldurmuşlardır; tuhaf sözlerle şiirlerini gösterişe boğmuşlardır; Türkçeyi Arapça ve Farsça kelimelerle doldurmuşlardır. Yûsuf Hâlis bu eleştirilerinin ardından “Vatan Kasidesi”nde ideal bir şairde ve şiirde bulunması gereken özelliklere değinmektedir. Ona göre şairler, şiirlerinde “vatan” gibi kutsal bir konuya da yer vermelidir. Vatan temalı şiirleri okuyan çocukların karakteri olumlu yönde şekillenir. Şiirlerin terbiye edici özelliği olmalıdır. Devlete ve millete katkı sağlamalıdır. Taş kalplilerinin vicdanına bile tesir etmelidir. Vatanda yaşayan hem bilgisize hem de âlime seslenmelidir. Kötü işleri ayıplamalı, iyi işleri övmelidir. Hz. İsa gibi cansız bedenlere hayat vermeli, şiirleriyle Hz. Musa’nın ejdere dönüşen asası gibi okuyanı hareketlendirmelidir. Bu çalışmada Yûsuf Hâlis’in “Vatan Kasidesi”nde divan şiirine ve divan şairlerine yönelik görüş, düşünce ve eleştirilerinin bulunduğu beyitler yer yer Namık Kemal’in “Lisân-ı Osmânî’nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülâhazâtı Şâmildir” adlı makalesine atıflar yapılarak irdelenmeye çalışılacaktır.
First samples XIII. after a six-century life, divan literature began to be seen in the XIX century. it was solved from the beginning of the century and completed its life. After the Declaration of Tanzimat, divan literature was subjected to severe criticism by the innovative intellectuals of the period when the Ottoman Empire turned its direction to the West. The rules structure, conservative tradition, the weight of the tongue, indifference in truth, indifference to social issues, the closure of the world of emotion, thought and imagination constitute the centre of these criticisms. The literary circles state that these objections to divan literature started with Namık Kemal's article titled “Some Thoughts On The Literature Of Ottoman Language” published in the newspaper Tasvîr-i Efkâr in 1866. However, in the works titled “Şeh-nâme- i Osmânî” written by Yusuf Halis, one of the neglected poets of Turkish literature, in 1854, the 102-odd-letter “Vatan Kasidesi”was 48-71. there are hard accusations against divan literature in a total of 25 Decitals. In other words, Yusuf Halis strongly criticized divan literature about 22 years before Namik Kemal. According to him, old literary poets have written in kaside and gazels for their interests; they have taken into account the love, money and the upper strata in their poems; they have brought their praises to the skies in their poems; they have always been in the valley of metaphorical love; they have filled their divanların sümbül, roses, lovers and wines; filled Turkish with Arabic and Persian words. Following these criticisms, Yusuf Halis also refers to the characteristics that should be present in the ideal poet and poetry in the “Vatan Kasidesi”. According to him, poets should include a sacred subject in their poems such as “Vatan”. The character of children reading poems with a theme of Homeland is shaped in a positive way. Poetry must be a nurturing feature. Should contribute to the state and the nation. It must influence even the conscience of stone hearts. It should be addressed to both the ignorant and the scholar of the homeland. He should shame the bad stuff, praise the good stuff. He must give life to lifeless bodies like Jesus. It must animate the reader as Moses's wand that turned into a dragon. In this study, the poems of Yusuf Halis in “Vatan Kasidesi”, divan poetry and divan poets with opinions, thoughts and criticisms of the beyitler place Namık Kemal's “Some Thoughts On The Literature Of Ottoman Language” will be examined by reference to the article.
First samples XIII. after a six-century life, divan literature began to be seen in the XIX century. it was solved from the beginning of the century and completed its life. After the Declaration of Tanzimat, divan literature was subjected to severe criticism by the innovative intellectuals of the period when the Ottoman Empire turned its direction to the West. The rules structure, conservative tradition, the weight of the tongue, indifference in truth, indifference to social issues, the closure of the world of emotion, thought and imagination constitute the centre of these criticisms. The literary circles state that these objections to divan literature started with Namık Kemal's article titled “Some Thoughts On The Literature Of Ottoman Language” published in the newspaper Tasvîr-i Efkâr in 1866. However, in the works titled “Şeh-nâme- i Osmânî” written by Yusuf Halis, one of the neglected poets of Turkish literature, in 1854, the 102-odd-letter “Vatan Kasidesi”was 48-71. there are hard accusations against divan literature in a total of 25 Decitals. In other words, Yusuf Halis strongly criticized divan literature about 22 years before Namik Kemal. According to him, old literary poets have written in kaside and gazels for their interests; they have taken into account the love, money and the upper strata in their poems; they have brought their praises to the skies in their poems; they have always been in the valley of metaphorical love; they have filled their divanların sümbül, roses, lovers and wines; filled Turkish with Arabic and Persian words. Following these criticisms, Yusuf Halis also refers to the characteristics that should be present in the ideal poet and poetry in the “Vatan Kasidesi”. According to him, poets should include a sacred subject in their poems such as “Vatan”. The character of children reading poems with a theme of Homeland is shaped in a positive way. Poetry must be a nurturing feature. Should contribute to the state and the nation. It must influence even the conscience of stone hearts. It should be addressed to both the ignorant and the scholar of the homeland. He should shame the bad stuff, praise the good stuff. He must give life to lifeless bodies like Jesus. It must animate the reader as Moses's wand that turned into a dragon. In this study, the poems of Yusuf Halis in “Vatan Kasidesi”, divan poetry and divan poets with opinions, thoughts and criticisms of the beyitler place Namık Kemal's “Some Thoughts On The Literature Of Ottoman Language” will be examined by reference to the article.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Yûsuf Hâlis, Vatan Kasidesi, Eleştiri, Tanzimat Edebiyatı, Divan Edebiyatı, Yusuf Halis, Vatan Kasidesi, Critique, Tanzimat Literature, Divan Literature
Kaynak
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
46
Künye
Oktay, M. (2019). Yûsuf Hâlis’in “Vatan Kasidesi”nde Divan Edebiyatına Yönelik Eleştiriler. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (46), 55-74.
