Alışveriş alanlarının mekânsal kalite açısından değerlendirilmesi: Karşılaştırmalı bir analiz
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2011-04-04
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Son dönemlerde kentlerin kendini ön plana çıkarmak ve uluslararası sermayeyi çekmek amaçlı diğer kentlerle yarışabilirliğini arttıracak kentsel projelere öncelik verilmektedir. Bu projelerin başlıca alan kullanımlarından biri çalışmanın konusunu teşkil eden alışveriş merkezleri olmaktadır. Bu merkezlerin benzer tipolojilere sahip olarak yapılandırılması mekânın farklı, özgün ve anlamlı olarak tanımlanmasını güçleştirmektedir. Ayrıca, bu merkezler son dönemde neredeyse geleneksel ve çağdaş kent çarşılarının tahtlarını elinden alacak seviyeye gelmişlerdir. Bu süreçte genelde kentlerin kimliğini, kişiliğini oluşturan, yerin anısının sürdürülmesinde etkili olan geleneksel çarşılar eski önem ve işlevlerini yitirmekte ve giderek ihmal edilerek bakımsızlaşmaktadır. Benzer şekilde çağdaş alışveriş sokakları da odak işlevinden uzaklaşarak bir geçiş alanı haline gelmeye ve alışveriş potansiyelini kaybetmeye başlamışlardır. Bu nedenle varlığı yok kabul edilemeyecek düzeydeki alışveriş merkezlerinin (AVM) kentlerin ticaret yaşamı içindeki etkinliğini dengelemek adına bu tür çarşıların korunması, canlandırılması ve bu çarşılardan yeniden yararlanılarak kente kazandırılması ve bu konuda mekânın esas aktörleri olan kullanıcıların alışveriş mekânlarını tercihleri, tercih nedenleri, beklentileri ve isteklerinin sorgulanması önem taşımaktadır. Bu çalışma; `mekân kalitesi arttırımı yaklaşımının' konunun çözümlenmesinde önemli olduğu noktasından hareketle çalışmanın birinci amacını; Türkiye örnekleminde geleneksel çarşılar, çağdaş alışveriş sokakları ve alışveriş merkezlerinin ?belirlenen mekân kalitesi ölçütleri? aracılığı ile günümüzdeki mevcut durumunun karşılaştırılması, ikinci amacını; ortaya çıkan bulguların değerlendirilmesiyle alternatif üç alışveriş mekân türü arasından mekân kalitesi bağlamında kentsel planlamada daha etkin olabilecek geleceğe yönelik seçimin yapılması, üçüncü amacını ise; Türkiye örnekleminde özelde her bir alışveriş mekân türü için geleceğe yönelik mekân kalitesi ve kullanım düzeyini arttırıcı önerilerin geliştirilmesi ve mekân kalitesi-alışveriş mekânı ilişkisinin araştırılması olarak belirlemiştir. Belirlenen amaçlara ulaşmak için Türkiye örneklemini oluşturabilecek farklı sosyal yaşam biçimlerine sahip bölgelerden kentler (Bursa, Gaziantep, İzmir and Konya) ve herbir kent içinden de ayrımı yapılan üç farklı alışveriş mekân türü alt-örneklem alanları olarak seçilmiştir. Seçilen bu alanlarda alışveriş mekânlarını kullanan kişilerle toplam 1024 anket görüşmesi yapılmış ve elde edilen veriler; çapraz analizler, ortalama değerlerin bulunması, log-doğrusal model ve analitik hiyerarşi süreç modeli gibi birtakım istatistiksel analizler aracılığı ile değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda mekân kalitesi kavramının mekân kullanımı ile doğrudan ilintili olduğu, tüm kalite ölçütleri açısından en uygun alışveriş mekânının geleneksel çarşılar olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca kullanıcıların tercih, istek ve beklentilerin sorgulandığı bölümlerden elde edilen veriler doğrultusunda da bu alanların eksik bulunan yönlerinin giderilmesine yönelik öneriler geliştirilmiştir.
Urban projects which will improve the competitiveness of cities against the others in becoming a leading player and attracting international capital have been given priority. In these projects one of the main uses of urban space is shopping centers. It has become difficult to define the spaces where these centers have built as distinctive, authentic and meaningful spaces because of their similar typologies. In addition to this it can be said that shopping centers have almost superseded the traditional and modern city markets. In this process these centers, have caused the problem that traditional city markets, the important cores, which usually constitute the identity, personality of cities and sustain the ?memory of the place? have started to lose their former importance, functions and become uncared and neglected areas. Similarly, modern shopping streets have become transition areas from node function and started to lose their former shopping potentials. Thus, for balancing shopping center activity that is not to be denied in urban commercial life, conserving, revitalizing urban markets, re-benefiting from them against shopping centers and discovering the choices, reasons of choices, expectations, requests of the basic actors of space regarding shopping spaces become more important. This study acts from `increasing the quality of spaceapproach? that is thought to be important to solve the case. In this context, the first aim of this study is; to perform a comparative evaluation of different kinds of shopping spaces (shopping centers, traditional city markets and modern shopping streets) under the present circumstancesin terms of determined quality of space indicators in Turkey sample. The second aim of the study is; from the derived results to choose the more appropriate shopping space that can be more effective between these three shopping spaces in terms of quality of space indicators. Furthermore, the third aim is; to make suggestions that increase the quality of space and the level of usage of these kinds of shopping spaces in Turkey sample and investigate the role of spatial quality in using these type of shopping spaces. For these purposes, four distinctive city of Turkey (Bursa, Gaziantep, İzmir and Konya) from different districts for having different social lifestyles were chosen as sample areas to constitute the Turkey sample. Including three kinds of shopping spaces in each city were chosen to apply totally 1024 questionnaire to the users. The results were analyzed through some statistical analysis such as crostabs, mean values, logic model and analytical hierarchy process model. In conclusion, this study found that the quality of space concept is in direct proportion with the usage of the space and the traditional urban markets reflect the better space quality level between selected shopping spaces. Moreover, from the results of the choices, expectations, requests of the basic actors of space according to the shopping spaces, this study developed some suggestions to overcome insufficient quality properties of these spaces.
Urban projects which will improve the competitiveness of cities against the others in becoming a leading player and attracting international capital have been given priority. In these projects one of the main uses of urban space is shopping centers. It has become difficult to define the spaces where these centers have built as distinctive, authentic and meaningful spaces because of their similar typologies. In addition to this it can be said that shopping centers have almost superseded the traditional and modern city markets. In this process these centers, have caused the problem that traditional city markets, the important cores, which usually constitute the identity, personality of cities and sustain the ?memory of the place? have started to lose their former importance, functions and become uncared and neglected areas. Similarly, modern shopping streets have become transition areas from node function and started to lose their former shopping potentials. Thus, for balancing shopping center activity that is not to be denied in urban commercial life, conserving, revitalizing urban markets, re-benefiting from them against shopping centers and discovering the choices, reasons of choices, expectations, requests of the basic actors of space regarding shopping spaces become more important. This study acts from `increasing the quality of spaceapproach? that is thought to be important to solve the case. In this context, the first aim of this study is; to perform a comparative evaluation of different kinds of shopping spaces (shopping centers, traditional city markets and modern shopping streets) under the present circumstancesin terms of determined quality of space indicators in Turkey sample. The second aim of the study is; from the derived results to choose the more appropriate shopping space that can be more effective between these three shopping spaces in terms of quality of space indicators. Furthermore, the third aim is; to make suggestions that increase the quality of space and the level of usage of these kinds of shopping spaces in Turkey sample and investigate the role of spatial quality in using these type of shopping spaces. For these purposes, four distinctive city of Turkey (Bursa, Gaziantep, İzmir and Konya) from different districts for having different social lifestyles were chosen as sample areas to constitute the Turkey sample. Including three kinds of shopping spaces in each city were chosen to apply totally 1024 questionnaire to the users. The results were analyzed through some statistical analysis such as crostabs, mean values, logic model and analytical hierarchy process model. In conclusion, this study found that the quality of space concept is in direct proportion with the usage of the space and the traditional urban markets reflect the better space quality level between selected shopping spaces. Moreover, from the results of the choices, expectations, requests of the basic actors of space according to the shopping spaces, this study developed some suggestions to overcome insufficient quality properties of these spaces.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Alışveriş merkezleri, Çağdaş alışveriş sokağı, Geleneksel çarşı, Mekân kalitesi, Modern shopping street, Shopping centers, Quality of space, Traditional urban markets
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Topçu, K. (2011). Alışveriş alanlarının mekânsal kalite açısından değerlendirilmesi: Karşılaştırmalı bir analiz . Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmış doktora tezi, Konya.