Kaşkay Türkçesinde -(y)AsI Gelecek Zaman Ekinin Kullanım Özellikleri ve Kiplik Anlamları
| dc.authorid | 0000-0002-8216-0483 | en_US |
| dc.contributor.author | Doğan, Talip | |
| dc.date.accessioned | 2023-08-09T10:10:26Z | |
| dc.date.available | 2023-08-09T10:10:26Z | |
| dc.date.issued | 2021 Ağustos | en_US |
| dc.department | Başka Kurum | en_US |
| dc.description.abstract | Tarihsel Türk dili alanında -(y)AsI (< -GA(y)sUG) eki, Eski Oğuz Türkçesinde karakteristikleşmiştir. Eski Oğuz Türkçesinde -(y)AsI eki, genellikle sıfat-fiil eki olarak kullanılmıştır. Bu dönemin metinlerinde -(y)AsI ekine kimi zaman çekimli (bitimli) fiillerde de yer verilmiştir. -(y)AsI eki bugün Oğuzcanın bir üyesi olan Kaşkay Türkçesinde (Güney Oğuzcada) işlek olarak kullanılmaya devam etmektedir. Kaşkay Türkçesinde -(y)AsI eki çekimli (bitimli) fiillerde kullanılmaktadır. -(y)AsI, sıfat-fiil eki işleviyle kalıplaşmış ifadeler dışında kalmamış durumdadır. Bunun temel sebebi Kaşkay Türkçesinin Farsçayla etkileşimidir. Türkçenin fiilimsili yapıları, Farsçada yan cümlelerle karşılanmaktadır. Farsçanın bu özelliğinin sonucu olarak Kaşkay Türkçesinde -(y)AsI ekli sıfat-fiiller kullanımdan çekilmiştir. Kaşkay Türkçesinde çekimli (bitimli) fiillerde -(y)AsI ekinden sonra tarihsel gelişime de uygun olmak suretiyle çoğunlukla iyelik kökenli şahıs ekleri kullanılmaktadır. Bununla beraber çekimli (bitimli) fiillerde -(y)AsI ekine zamir kökenli şahıs ekleri de getirilmektedir. -(y)AsI’nın ikinci çekim tablosu zamir kökenli şahıs eklerinden örnekseme yoluyla ortaya çıkmıştır. Kaşkay Türkçesinde -(y)AsI, gelecek zaman eki olmasından dolayı doğası gereği birtakım kiplik anlamların ifadesinde de kullanılmaktadır. Bu açıdan (y)AsI’nın çoğu zaman kiplik anlamları işaretleyen bir ek özelliğinde olduğu gözlemlenmektedir. Cümlelerde -(y)AsI’nın eş dizimli olduğu ekler, yer aldığı sözdizimsel yapılar ve kodladığı anlamlar bu olguyu doğrulamaktadır. Diğer taraftan Kaşkay Türkçesinde -(y)AsI eki geniş zaman işlevinde başka bir deyişle odaksıllık içermeyen ve her zaman gerçekleşen olayların aktarımında da kullanılmıştır. | en_US |
| dc.description.abstract | In the field of historical Turkic language, -(y)AsI (< -GA(y)sUG) suffix has become characteristic in Old Oghuz Turkic. In Old Oghuz Turkic, -(y)AsI suffix is often used as a participle suffix. In the texts of this period, -(y)AsI suffix is sometimes used in conjugated verbs. -(y)AsI suffix continues to be used extensively in Qashqai Turkish (South Oghuz), which is a member of Oghuz today. In Qashqai Turkish, -(y)AsI suffix is used in conjugated verbs. -(y)AsI is excluded from stereotypes except with the participle suffix function. The main reason for this is the interaction of Qashqai Turkish with Persian. Participle structures of Turkic are met with subordinate sentences in Persian. As a result of this feature of Persian, participles attached with -(y)AsI have been removed from usage in Qashqai. In Qashqai Turkish, mostly possessive personal suffixes are used after the (y)AsI suffix in finite verbs, in accordance with the historical development. However, in finite verbs, pronoun origin suffixes are also added to -(y)AsI suffix. The second conjugation table of -(y)AsI has emerged from pronoun originated person suffixes by analogy. In Qashqai Turkish, -(y)AsI is also used in the expression of some modality meanings due to its nature as the future tense suffix. In this respect, it is observed that -(y)AsI is often an additional feature that marks modality meanings. The suffixes in which the -(y)AsI is syntactic in the sentences, the syntactic structures in which it takes place and the meanings it encodes confirm this fact. On the other hand, in Qashqai Turkish, -(y)AsI suffix is also used in the aorist function, in other words, to convey the events that do not contain focal and always occur. | en_US |
| dc.identifier.citation | Doğan, T., (2021). Kaşkay Türkçesinde -(y)AsI Gelecek Zaman Ekinin Kullanım Özellikleri ve Kiplik Anlamları. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (52), 17-34. | en_US |
| dc.identifier.endpage | 34 | en_US |
| dc.identifier.issn | 2458-9071 | en_US |
| dc.identifier.issue | 52 | en_US |
| dc.identifier.startpage | 17 | en_US |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/20.500.12395/49276 | |
| dc.language.iso | tr | en_US |
| dc.publisher | Selçuk Üniversitesi | en_US |
| dc.relation.ispartof | Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi | en_US |
| dc.relation.publicationcategory | Makale - Uluslararası Hakemli Dergi - Başka Kurum Yazarı | en_US |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | en_US |
| dc.selcuk | 20240510_oaig | en_US |
| dc.subject | İran Türk ağızları | en_US |
| dc.subject | Kaşkay Türkçesi | en_US |
| dc.subject | gelecek zaman | en_US |
| dc.subject | -(y)AsI eki | en_US |
| dc.subject | kiplik | en_US |
| dc.subject | Turk dialects of Iran | en_US |
| dc.subject | Qashqai Turkish | en_US |
| dc.subject | future tense | en_US |
| dc.subject | -(y)AsI suffix | en_US |
| dc.subject | modality | en_US |
| dc.title | Kaşkay Türkçesinde -(y)AsI Gelecek Zaman Ekinin Kullanım Özellikleri ve Kiplik Anlamları | en_US |
| dc.title.alternative | Usage Features and Modality Meanings of (y)asI Future Tense Suffix in Qashqai | en_US |
| dc.type | Article | en_US |
