Muhyiddin Mehî'nin Müfîd (Nazmü't-Teshîl) adlı eseri (inceleme- metin- dizin) ve bu eserin XV. yüzyıl Türk tıp dilinin oluşmasındaki yeri
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2008
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu çalışma, Muhyiddin Mehî tarafından Hicrî 871/ Milâdî 1467 yılında Eski Anadolu Türkçesiyle yazılmış ve Şerefeddin Sabuncuoğlu tarafından Hicrî 872/ Milâdî 1468 yılında istinsah edilmiş manzum, önemli bir tıp kitabı olan ve elimizdeki tek nüshası Ankara Millî Kütüphane'de İ/60 numarada kayıtlı bulunan Müfîd (Nazmü't-Teshîl) adlı eseri bilim dünyasına kazandırmak ve bu eser üzerinden XV. yüzyılda kullanılan tıp terimlerini tespit ederek, eserin XV. yüzyıl Türk tıp dilinin oluşmasındaki yerini saptayabilmek amacıyla yapılmıştır. Çalışmamız üç ciltten oluşmaktadır. Birinci ciltte, Giriş ve Metin bölümleri yer almaktadır. Giriş bölümünde, Türk tıp tarihinin temellerine ve başlangıç safhasına kısaca değinildikten sonra, Anadolu'da Müfîd'e kadar (1467) yazılmış tıp kitapları ve bunlarla ilgili yapılmış olan çalışmalar üzerinde durulmuş; tıp kitaplarının niçin Türkçe yazıldığı tartışılmıştır. Dönemin tıp anlayışıyla ilgili açıklamalar yapıldıktan sonra, eserin müellifi, müstensihi ve eser hakkında bilgiler verilmiştir. Metin bölümünde Müfid, çeviriyazı alfabesiyle Latin harflerine aktarılmıştır. İkinci ciltte, çalışmamızın Dizin bölümü bulunmaktadır. Burada, eserde geçen bütün kelimeler, şahıs adları, eser ve yer adları aldıkları eklere göre, gramatikal dizin şeklinde gösterilmiştir. Ayrıca, eserde geçen bütün bitki adlarını açık bir şekilde gösterebilmek için Bitki Adları Çizelgesi oluşturulmuştur. Çizelgede, bitkilerin sırasıyla Türkçe, Arapça, Farsça, Yunanca adları yazılmış, en son sütunda da bunların Latinceleri verilmiştir. Üçüncü cilt, terim incelemelerini, sonucu, kaynakçayı ve metnin tıpkıbasımını ihtiva etmektedir. XV. yüzyıldaki Türk tıp terminolojisine bir örnek oluşturmaya çalıştığımız Müfid'deki Tıp Terimleri bölümünde, öncelikle, eserde tespit edilen 1085 adet tıp teriminin nasıl ve neye göre belirlendiği anlatılmış; eserdeki Türkçe terimlerle ilgili inceleme, açıklama ve değerlendirmeler yapıldıktan sonra, tespit edilen bütün terimler Türkçe, Arapça, Farsça ve Yunanca olmak üzere dört gruba ayrılarak, anlamlarıyla birlikte bir sözlük halinde verilmiştir. Çalışmamızın Sonuç bölümünde ise dönemin tıp dili değerlendirilerek, Müfid'de mevcut olan tıp terimlerinin ışığında, eserin XV. yüzyıldaki Türk tıp dilinin oluşmasındaki yeri ve önemi belirtilmiştir. Tez hazırlanırken yararlanılan eserlerin listesinin verildiği Kaynakça bölümünden sonra, Müfîd'in tıpkıbasımı yer almaktadır.
This study is done with the aim of bringing the work called as Mufîd (Nazmü?t-Teshîl) having been written with Old Anatolia Turkish by Muhyiddin Mehî 871 of Hegira/Christian era in the year of 1467 and having been copied by Şerefeddin Sabuncuoğlu 872 of Hegira/Christian era in the year of 1468, being an important medical book written in verse and the only edition of it enrolled in İ/60 number in Ankara National Library in science world and determining the role of the work in the formation of Turkish Medical language in the fifteenth century by identifying medical terms used in fifteenth century with this work. Our work is composed of three volumes.In the first volume, there are introduction and text parts.In the introduction part, after touching on initial stage and basis of Turkish medical history shortly, it is dwelled upon the medical books having written from Anatolia from Müfîd (1467) and works having done concerned with these,why medical books are written in Turkish is discussed. After commentaries concerned with the medical conception of that period are made, some information is given about the writer of work,the copyist of work and the work itself. In the text part, Müfîd is transfered to the Latin characters with assembly language. In the second volume, there is a index part of our work. In this part, all words, personal names, the names of a work and place taken place in the work according to their appendixes are shown in the form the gramatical directory. Besides, the chart of plant names is formed to show all plant names taken place in the work clearly.In the chart Turkish, Arabic, Persian, Greek names of plants are written in successively and Latin names of these are given in the last column. The third volume is composed of term analysis, conclusion, bibliography and facsimile edition of the work. How and according to what 1085 medical terms stated in the work are determined firstly in the medical terms part of Mufîd that we try to epitomize to Turkish medical terminology in the fifteenth century are told. After analysis,explanations and evaluations concerned with Turkish terms in the work are made, all terms determined are given with their meanings in the form of dictionary by arranging in four groups as Turkish, Arabic, Persian and Greek. In the conclusion part of our work, the role and importance of the work in the formation of Turkish language by evaluating the medical language of the period in the light of medical terms taken existed in Mufîd is indicated. The facsimile of Mufîd takes place after bibliography part that the list of works benefited is given while thesis is being prepared.
This study is done with the aim of bringing the work called as Mufîd (Nazmü?t-Teshîl) having been written with Old Anatolia Turkish by Muhyiddin Mehî 871 of Hegira/Christian era in the year of 1467 and having been copied by Şerefeddin Sabuncuoğlu 872 of Hegira/Christian era in the year of 1468, being an important medical book written in verse and the only edition of it enrolled in İ/60 number in Ankara National Library in science world and determining the role of the work in the formation of Turkish Medical language in the fifteenth century by identifying medical terms used in fifteenth century with this work. Our work is composed of three volumes.In the first volume, there are introduction and text parts.In the introduction part, after touching on initial stage and basis of Turkish medical history shortly, it is dwelled upon the medical books having written from Anatolia from Müfîd (1467) and works having done concerned with these,why medical books are written in Turkish is discussed. After commentaries concerned with the medical conception of that period are made, some information is given about the writer of work,the copyist of work and the work itself. In the text part, Müfîd is transfered to the Latin characters with assembly language. In the second volume, there is a index part of our work. In this part, all words, personal names, the names of a work and place taken place in the work according to their appendixes are shown in the form the gramatical directory. Besides, the chart of plant names is formed to show all plant names taken place in the work clearly.In the chart Turkish, Arabic, Persian, Greek names of plants are written in successively and Latin names of these are given in the last column. The third volume is composed of term analysis, conclusion, bibliography and facsimile edition of the work. How and according to what 1085 medical terms stated in the work are determined firstly in the medical terms part of Mufîd that we try to epitomize to Turkish medical terminology in the fifteenth century are told. After analysis,explanations and evaluations concerned with Turkish terms in the work are made, all terms determined are given with their meanings in the form of dictionary by arranging in four groups as Turkish, Arabic, Persian and Greek. In the conclusion part of our work, the role and importance of the work in the formation of Turkish language by evaluating the medical language of the period in the light of medical terms taken existed in Mufîd is indicated. The facsimile of Mufîd takes place after bibliography part that the list of works benefited is given while thesis is being prepared.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Terimler, Terms, Tıp dili, Medical language, Tıp tarihi, History of medicine, Muhyiddin Mehî
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Kaya, E. (2008). Muhyiddin Mehî'nin Müfîd (Nazmü't-Teshîl) adlı eseri (inceleme- metin- dizin) ve bu eserin XV. yüzyıl Türk tıp dilinin oluşmasındaki yeri. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmış doktora tezi, Konya.
