Celâleddin Mengüberdi Zamanında Hârizmşahların İdari ve Mali Gerileyişi
Yükleniyor...
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Öz Dönemin kroniklerinin verdiği bilgiler ve klasik anlayışa göre Hârizmşahlar Devleti özellikle Moğollarla yapmış oldukları mücadeleler neticesinde yıpranmışlardır. Nihayetinde de Anadolu’ya kadar gelerek 627/1230 yılında Türkiye Selçukluları ile Yassıçemen önlerinde karşılaşmışlar ve bir daha toparlanma şansını yitirmişlerdir. Hâlbuki Hârizmşahları çöküşe sürükleyen esas sebeplerin başında bürokratik geleneğin zayıflaması ve mali sistemin bozulması gelmekteydi. Nitekim Hârizmşahların Orta Çağın en önemli ve hareketli kavşak noktasında kurulup, ticari ve zirai mali imkânlara sahip bir devlet oldukları bilinmektedir. Söz konusu imkânların yitirilmesi ve idari sistemin suistimallerle yıpratılması neticesinde güçlerini kaybetmeye başlamışlardır. Diğer yandan Celâleddin Hârizmşah’ın etrafında ilişki ağlarını yönlendirebilecek bir nüfuza sahip devlet adamları ve emirler yer almışlardır. Yıkılışa giden süreçte devlet adamlarının hırs ve iç çekişmelerini bulmak mümkündür. Bu çalışma Hârizmşahlar Devletinin son dönemlerinde vezaret, mali dîvânlar ve kâtiplerin sebep olduğu idari krizleri ve mali sistemin bozulmasından dolayı yaşanan aksaklıkları incelemeyi amaçlamaktadır. Nitekim Hârizmşahları içeren günümüz çalışmalarında idari ve mali gerileyiş süreci neredeyse hiç ele alınmamıştır. Hatta İbrahim Kafesoğlu, Hârîzmşahlar üzerine hazırladığı monografisinde bu durumun ihmal edildiğini itiraf etmektedir. Araştırmada çağdaş müelliflerin verdiği bilgiler doküman analizi metoduyla yorumlanacak, özellikle Celâleddin Hârizmşah ’ın etrafında şekillenen yıkılış süreci prosopografik tahlile tabi tutulacaktır. Gerektiğinde modern araştırmaların konuyla ilgili kısmi değerlendirmelerine de başvurulacaktır.
Abstract According to the classical understanding and the information of the chronicles ofthat time, the state of Khārizmshāhs was worn out mainly by the battles with theMongols. Finally, they came to Anatolia and met the Seljuks of Turkey beforeYassıçemen in 627/1230 and lost their chance to recover. However, the mainreasons for the collapse of the Khārizmshāhs were the weakening of thebureaucratic tradition and the deterioration of the financial system. It is knownthat the Khārizmshāhs were a state located at one of the most important and activejunctions of the Middle Ages and had financial opportunities for trade andagriculture. Due to the loss of these opportunities and the deterioration of theadministrative system with abuses, they began to lose their power. On the otherhand, there were statesmen and emirs around Jalāl al-Dīn Khārizmshāh who hadthe power to direct the networks of relations. The greed and internal conflicts ofthe statesmen can be found in the process that led to the collapse. The purpose ofthis article is to examine the administrative crises caused by the vizierate, thefinancial councils and the scribes, and the disruptions caused by the deteriorationof the financial system in the last periods of the Khārizmshāhs state. In fact, theadministrative and financial regression process has almost never been discussed incontemporary studies on the Khārizmshāhs. İbrahim Kafesoğlu even admits thatthis situation was neglected in his monograph on the Khārizmshāhs. In the study,the information provided by contemporary authors is interpreted using the methodof document analysis, and in particular, the process of decay shaped around Jalālal-Dīn Khārizmshāh is subjected to prosopographic analysis. If necessary, partialevaluations of modern research on the subject are also consulted
Abstract According to the classical understanding and the information of the chronicles ofthat time, the state of Khārizmshāhs was worn out mainly by the battles with theMongols. Finally, they came to Anatolia and met the Seljuks of Turkey beforeYassıçemen in 627/1230 and lost their chance to recover. However, the mainreasons for the collapse of the Khārizmshāhs were the weakening of thebureaucratic tradition and the deterioration of the financial system. It is knownthat the Khārizmshāhs were a state located at one of the most important and activejunctions of the Middle Ages and had financial opportunities for trade andagriculture. Due to the loss of these opportunities and the deterioration of theadministrative system with abuses, they began to lose their power. On the otherhand, there were statesmen and emirs around Jalāl al-Dīn Khārizmshāh who hadthe power to direct the networks of relations. The greed and internal conflicts ofthe statesmen can be found in the process that led to the collapse. The purpose ofthis article is to examine the administrative crises caused by the vizierate, thefinancial councils and the scribes, and the disruptions caused by the deteriorationof the financial system in the last periods of the Khārizmshāhs state. In fact, theadministrative and financial regression process has almost never been discussed incontemporary studies on the Khārizmshāhs. İbrahim Kafesoğlu even admits thatthis situation was neglected in his monograph on the Khārizmshāhs. In the study,the information provided by contemporary authors is interpreted using the methodof document analysis, and in particular, the process of decay shaped around Jalālal-Dīn Khārizmshāh is subjected to prosopographic analysis. If necessary, partialevaluations of modern research on the subject are also consulted
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Harezmşahlar, Celâleddin Hârizmşah, Yassıçemen, Vezir, Kâtip, Khārizmshāhs, Jalāl al-Dīn Khārizmshāh, Vizier, Scribe
Kaynak
SELÇUK TÜRKİYAT
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
61
Künye
Burgu, A., (2024). Celâleddin Mengüberdi Zamanında Hârizmşahların
İdari ve Mali Gerileyişi. Selçuk Türkiyat, (61), 69-85.
DOI: 10.21563/sutad.1297973
