Kazan-Tatar Türkçesinin tarihî Kıpçak yadigârları bağlamında aidiyeti -anlam bilimsel bir karşılaştırma-
Loading...
Date
2020
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Access Rights
info:eu-repo/semantics/openAccess
Abstract
Çalışmamızda Kuzeybatı (Kıpçak) grubu Türk lehçelerinden olan Kazan-Tatar Türkçesinin söz varlığı, tarihî Kıpçak Türkçesi eserlerinden Codex Cumanicus, Gülistan Tercümesi, Hüsrev ü Şîrîn, Altın Ordu ve Kazan sahasına ait yarlık ve bitiklerdeki söz varlığı ile anlam yönünden karşılaştırılmıştır. Söz konusu tarihî Kıpçak Türkçesi eserlerinde bulunan kelimelerin ne oranda Kazan-Tatar Türkçesinde aynı anlamlarla devam ettiği, ne kadarının Tatar Türkçesine geçiş sürecinde anlam değişmesi yaşadığı sayısal verilerden yararlanılarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu hususta araştırmanın teorik kısmını oluşturabilmek için anlam biliminin bazı kavramları ele alınmıştır. Anlam biliminin temelleri çerçevesinde incelenen söz varlığı, söz konusu tarihî Kıpçak Türkçesi eserlerinden Kazan-Tatar Türkçesine anlam değişmesine uğrayan kelimeler ve anlam değişmesi yaşamadan varlığını sürdüren kelimeler olarak değerlendirilmiştir. Çalışmada Türkçe kelimeler ile birlikte çeşitli dillerden alınıp Kazan-Tatar Türkçesinin söz varlığına yerleşen kelimeler incelenmiştir. Arapça ve Farsça kelimeler ayrı bir çalışma oluşturabilecek hacimde olması ve incelemede farklı yöntemler gerektirmesi sebebiyle çalışmanın dışında tutulmuştur. Bununla birlikte Kazan-Tatar Türkçesindeki bu kelimelerin durumuna ayrı bir başlık altında kısaca değinilmiştir. Yaptığımız çalışmada Kazan-Tatar Türkçesi ile söz konusu tarihî Kıpçak Türkçesi eserlerinde ortak olarak tespit edilmiş 973'ü isim 601'i fiil olmak üzere 1574 farklı kelime incelenmiştir. Bu karşılaştırma sonucunda Kazan-Tatar Türkçesinin, söz varlığı ve anlam değişmeleri bakımından, hangi esere ve sahaya daha yakın olduğu hususunda değerlendirmeler yapılmıştır.
In our study, the vocabulary of Kazan-Tatar language, which is one of the Turkish dialects of the northwestern (Kipchak) group, was compared in terms of semantic with the vocabulary in the historical Kipchak Turkish works Codex Cumanicus, the translation of Gulistan, Hüsrev ü Şîrîn, the yarlıq and bitik belonging to the Golden Horde and Kazan region. To what extent the words in the aforementioned historical Kipchak Turkish works continue with the same meanings in today's Tatar Language and how much of them have changed meaning during the transition to the Tatar Language has been tried to be revealed by using numerical data. In this respect, in order to form the theoretical part of the research, the subject of semantics has been discussed from various aspects. The vocabulary examined within the framework of the bases of semantics has been investigated as the words that have undergone a semantic change to Kazan-Tatar language from the historical works of Kipchak Turkish and the words that survive without any change in meaning. In the study, Turkish words and loanwords from various languages and placed in the vocabulary of Kazan-Tatar Turkish were examined. Arabic and Persian words were excluded from the study because they are large enough to form a separate study and require different methods in the analysis. However, the situation of these words in Kazan-Tatar language is briefly mentioned under a separate title. In our study, 1574 different words, including 973 nouns and 601 verbs, which were determined in Kazan-Tatar language with the aforementioned historical works of Kipchak Turkish, have been investigated. As a result of this comparison, investigations were made about which work and region is closer to Kazan-Tatar language in terms of vocabulary and semantic changes.
In our study, the vocabulary of Kazan-Tatar language, which is one of the Turkish dialects of the northwestern (Kipchak) group, was compared in terms of semantic with the vocabulary in the historical Kipchak Turkish works Codex Cumanicus, the translation of Gulistan, Hüsrev ü Şîrîn, the yarlıq and bitik belonging to the Golden Horde and Kazan region. To what extent the words in the aforementioned historical Kipchak Turkish works continue with the same meanings in today's Tatar Language and how much of them have changed meaning during the transition to the Tatar Language has been tried to be revealed by using numerical data. In this respect, in order to form the theoretical part of the research, the subject of semantics has been discussed from various aspects. The vocabulary examined within the framework of the bases of semantics has been investigated as the words that have undergone a semantic change to Kazan-Tatar language from the historical works of Kipchak Turkish and the words that survive without any change in meaning. In the study, Turkish words and loanwords from various languages and placed in the vocabulary of Kazan-Tatar Turkish were examined. Arabic and Persian words were excluded from the study because they are large enough to form a separate study and require different methods in the analysis. However, the situation of these words in Kazan-Tatar language is briefly mentioned under a separate title. In our study, 1574 different words, including 973 nouns and 601 verbs, which were determined in Kazan-Tatar language with the aforementioned historical works of Kipchak Turkish, have been investigated. As a result of this comparison, investigations were made about which work and region is closer to Kazan-Tatar language in terms of vocabulary and semantic changes.
Description
Keywords
Anlam Bilimi, Kazan-Tatar Türkçesi, Semantics, Kazan-Tatar Language
Journal or Series
WoS Q Value
Scopus Q Value
Volume
Issue
Citation
Duran, Ö. S. (2020). Kazan-Tatar Türkçesinin Tarihî Kıpçak Yadigârları Bağlamında Aidiyeti -Anlam Bilimsel Bir Karşılaştırma-. (Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
