Moğol I?sti?lâsı Süreci?nde Kübrevî Bi?r Dervi?ş: Necmeddîn-i? Dâye’ni?n Gözüyle Ortaçağ Anadolu’suna Dai?r Bazı Değerlendi?rmeler
| dc.authorid | 0000-0001-9429-4844 | en_US |
| dc.contributor.author | Yılmaz, Eyyüp | |
| dc.date.accessioned | 2023-09-05T16:44:31Z | |
| dc.date.available | 2023-09-05T16:44:31Z | |
| dc.date.issued | 2022 Haziran | en_US |
| dc.department | Başka Kurum | en_US |
| dc.description.abstract | Orta Asya’dan gelen bir kasırga gibi önlerine çıkan devletleri ve son derece gelişmiş şehirleri harap eden Moğol istilâsı nedeniyle yaşanan göçlerin Anadolu sûfîliği üzerinde de oldukça etkili olduğuna dair genel değerlendirmelere rağmen bu sürecin nasıl gerçekleştiği henüz aydınlatılmış değildir. İstilâ hareketiyle birlikte Anadolu’ya hangi şeyh ve dervişlerin geldiği sorusu da kesin bir cevaba kavuşmamıştır. Ayrıca Anadolu’nun dinî-tasavvufî çehresini değiştiren zümrelerin bu coğrafyada nasıl bir iktidar, toplum ve tasavvuf yapısıyla karşılaştıkları da cevap bekleyen bir diğer soru olarak önümüzde durmaktadır. Mezkûr sorulara bazı cevaplar aranan bu çalışmada, Necmeddîn-i Dâye’nin hayatı ve Anadolu hikâyesi merkeze alınmıştır. Zira istilâ sürecini tecrübe eden Kübrevî derviş, Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubad’a sunduğu Mirsâdü’l-İbâd adlı eserinde Moğollar zamanında neler yaşadığını, Anadolu’ya neden göç ettiğini, göç esnasında hangi güzergâhtan geçtiğini nakletmesi bakımından müstesna bir konuma sahiptir. Onun bu konumunu perçinleyen bir diğer husus ise Anadolu’nun dinî-tasavvufî hayatına dair bazı değerlendirmelerde bulunmasıdır. Yeni bir yaşamın idamesi için geldiği Selçuklu Anadolu’sundan bir süre sonra ayrılan Necmeddîn-i Dâye, Mermûzât-ı Esedî adlı eserini ise Erzincan hâkimi Alâeddin Dâvudşah’a sunmuştur. Bu eserinde geçen betimleyici ifadeler her ne kadar şahsî mülahazalar olsa da bir dervişin nazarından Ortaçağ Anadolu’sunda oluşan mezkûr yapıyı anlamamıza katkı sağlamaktadır. Dolayısıyla onun bu hususta bizlere aktarmış olduğu her bir satır ayrı bir önem taşımaktadır. Ancak buna rağmen Necmeddîn-i Dâye’nin Anadolu hikâyesine dair bazı hususlar karanlıkta kalmaktadır. Bu çalışmada çağdaş ve modern araştırmaların yanı sıra kültür tarihi kaynakları addedilen menâkıbnâmelerden hareketle hikâyenin cevap bekleyen bazı yönleri de aydınlatılmaya çalışılmıştır. | en_US |
| dc.description.abstract | Despite the general evaluations that the migrations caused by the Mongolian destruction of the towns, cities and states had become very influential on the Anatolian sufism, the thorough investigation of this process has not been adequately elucidated upon. In the same regard, the question of which sheikhs and derwishes found their way to Anatolia from Central Asia as a result of the Mongolian invasions has not been decidedly answered. Another issue waiting for a comprehensive analysis is what kind of the power, society and tasawwuf structure that these sheikhs and derwishes encountered and how these groups transformed the religious and sufi aspects of the society. This study seeks the answers to the questions and issues above by taking Kübrevi derwish Necmeddîn-i Daye’s life and Anatolian adventure into consideration. In his work titled Mirsâdü’l-İbâd dedicated to the Seljukid ruler Alaeddin Keykubad, Daye narrated what he experienced during the Mongols period, why he migrated to Anatolia, and which route he passed during the migration. In this respect, his accounts are distinctive. Another aspect that underlines his peculiarity as a source is that his accounts reveal some significant elaborations on the Anatolian sufi life. In another work titled Mermûzât-ı Esedî, and dedicated to the sovereign of Erzincan Alaeedin Davudşah, Daye told the story of why he left Anatolia where he came to start a new life. Although his descriptions of the events and the situations in this work were subjective in some aspects, they contribute to our understanding of the aforementioned structures in Medieval Anatolia from the perspective of a derwish. In this sense, every line in the scope of this subject he revealed carries significance distinctively. In this study, in addition to contemporary and modern research, some aspects of the story that are waiting for an answer were tried to be clarified, based on menakbnames considered as the sources of cultural history. | en_US |
| dc.identifier.citation | Yılmaz, E., (2022). Moğol İsti̇lâsı Süreci̇nde Kübrevî Bi̇r Dervi̇ş: Necmeddîn-i̇ Dâye’ni̇n Gözüyle Ortaçağ Anadolu’suna Dai̇r Bazı Değerlendi̇rmeler. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (54), 45-62. | en_US |
| dc.identifier.endpage | 62 | en_US |
| dc.identifier.issn | 2458-9071 | en_US |
| dc.identifier.issue | 54 | en_US |
| dc.identifier.startpage | 45 | en_US |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/20.500.12395/50619 | |
| dc.language.iso | tr | en_US |
| dc.publisher | Selçuk Üniversitesi | en_US |
| dc.relation.ispartof | Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi | en_US |
| dc.relation.publicationcategory | Makale - Uluslararası Hakemli Dergi - Başka Kurum Yazarı | en_US |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | en_US |
| dc.selcuk | 20240510_oaig | en_US |
| dc.subject | Moğol İstilâsı | en_US |
| dc.subject | Necmeddîn-i Dâye | en_US |
| dc.subject | Anadolu | en_US |
| dc.subject | Şeyh ve Dervişler | en_US |
| dc.subject | Göç | en_US |
| dc.subject | Mongolian Invasions | en_US |
| dc.subject | Anatolia | en_US |
| dc.subject | Sheikhs and Derwishes | en_US |
| dc.subject | Migration | en_US |
| dc.title | Moğol I?sti?lâsı Süreci?nde Kübrevî Bi?r Dervi?ş: Necmeddîn-i? Dâye’ni?n Gözüyle Ortaçağ Anadolu’suna Dai?r Bazı Değerlendi?rmeler | en_US |
| dc.title.alternative | A Kubrevi Derwish During the Mongolian Invasion: Some Evaluations on Medieval Anatolia From Necmeddîn-i? Dâye's Eyes | en_US |
| dc.type | Article | en_US |
