Anadolu'da greko-pers etkili mezar stellerinde betimlenen av sahneleri
Yükleniyor...
Tarih
2019
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Anadolu, Pers Kralı Kiros’un MÖ 546 tarihinde Lidya Krallığı’nı yıkması ile
Büyük İskender’in MÖ 333 tarihinde İskenderun yakınlarındaki İssos’ta, Daryus’u
yenmesi arasında kalan 200 yılı aşkın bir süre içinde İran egemenliğine sahne
olmuştur. Savaşlarla geçen bu dönemde Anadolulu şehir devletleri eski kültürel ve
ekonomik güçlerini kaybederlerken, Persler’in lüks yaşantılarından da etkilenmekten
geri kalmamışlardır. Bu dönemde Anadolu yeni bir sanatsal ve kültürel perspektif
kazanmıştır. Anadolu, doğuda yaşayan Pers büyük kralına bağlı satraplıklara ayrılmış
ve bu satraplıklar kendilerine bağlı yerel yöneticileri, toprak sahiplerini ve beyleri de
beraberinde getirmiştir. Yerli ve Persli halklardan oluşan bu yöneticiler doğudaki
büyük krala bağlı ve onun yaşam tarzının taklitçisi olmuşlardır. Satraplıkların
başındaki valileri ve bu valiliklere bağlı yerel yöneticileri etkileyen kralın kahramanca
davranışları, askerlik özellikleri, yöneticilik ve dini vasıfları dönemin sanat eserlerinde
kesitler halinde betimlenmiştir. Bu bağlamda daha çok Batı Anadolu (İon), Greek ve
doğu etkisiyle harmanlanmış bu eserler, 19. yy’ın başlarında Adolf Furtwangler
döneme ait antik gemmeler üzerindeki betimleri referans alarak ‘Greko-Pers’ terimini
arkeoloji literatürüne kazandırmıştır.
Anadolu’nun Pers yönetimi altındaki çeşitli merkezlerinde bulunmuş olan ve
çalışmamızın konusunu oluşturan, Greko-Pers etkili mezar stelleri MÖ 6. yy’ın ikinci
yarısından MÖ 4. yy’ın başlarına kadar tarihlendirilmiştir. Bu dönem arasındaki
zaman diliminde çalışma yapan yerel ve taşralı sanatkârlar, Anadolu’nun Geç Arkaik
ve Erken Klasik sanatının etkisi altında eserler vermektedirler. Bundan dolayıdır ki
çalışmamızın konusunu oluşturan av temalarında Arkaik, erken Klasik ve doğunun
etnik unsurları aranmıştır. Duvar resimleri, anıtlar ve lahitler üzerinde kalabalık ve
uzun anlatımıyla yer bulan avlanma ikonografisi, mezar stelleri, bullalar ve gemmeler,
mühürler, kolye uçları vb. eserler üzerlerinde büyük sahnelerden alınmış birer kesit
şeklinde yer almıştır. Daha çok yaban domuzu, geyik ve küçük hayvanların avlandığı
sahneler dışında, krali bir av sayılan aslan ve panter avları da eserler üzerinde
betimlenmiştir. Pers, Greek ve Anadolu halkları için spor, siyaset, propaganda,
kültürel ve dini açılardan önem taşıyan av ikonografisi, Neolitik Dönem’den bu yana
v
sevilerek betimlenmiş olup, yöneticilerin sporsal, siyasi, propaganda, kültürel ve dini
yönlerinin bu temayla birleştirilerek sergilenmesi ise Asur’dan başlayarak, Geç Hitit,
İonya ve Anadolu ile devam etmiştir. Mezar stelleri üzerindeki avlanma betimlemeleri
Pers giyimli kişiler tarafından yapılmaktadır. Bu figürlerin daha çok Pers aristokrasi
sınıfından, yerel yöneticilerden veya alt toprak sahiplerinden kişilerin olduğu tahmin
edilmektedir.
Anatolia has been a scene for the Iranian hegemony for over 200 years between the destruction of Lidyan kingdom in 546 BC by the Persian King Cyrus, and defeat of Daryus III at Issus near Alexandretta (Iskenderun) in 333 BC by Alexander the Great. While Anatolian city states lost their cultural and economic power during this war-ridden period, they were also affected by the luxurious lives of Persians. In this period, Anatolia gained a new artistic and cultural perspective. Anatolia was divided into satrapies under control of the great Persian king in the East, and these satrapies brought together with them the local leaders and the land owners. Satraps from local and Persian populations were loyal to the king to the East and also imitators of his life style. Heroic acts, military features and leadership skills of the king, who influenced the governors overseeing the satrapies and the local leaders under those governors, were portrayed in part in the artistic works of the period. In this sense, the Achaemenid art took its place in the grave monuments, grave steles, sarcophaguses, bullas and seals. When the topic of our subject – hunting scenes of Achaemenid period – is being examined, they are categorized according to the portrayed figures and the artefacts those figures were portrayed on. Hunting iconography, which found a place on murals, monuments and sarcophaguses with crowded and long portrayals, was portrayed in parts on grave steles and bullas. Aside from the scenes where mostly the hunting of wild boars, deer and smaller animals were portrayed, hunting of lions and panthers, which were considered more royal, were also pictured. Hunting iconography, which had great importance among Persian activities, has also been an activity imitated by the local population of Anatolia. Although the concept of hunting seems more of an activity of Persian aristocrat class, it has intrigued the local leaders who imitated this class, and consequently, just as the Persians, they joined the tradition of establishing great gardens called paradeisos where they could practice hunting activities just as the Persians did. Hunting, which required bravery, skill and mastery, has been a theme popularly portrayed on the funerary monuments, sarcophaguses and grave steles of the people of that era
Anatolia has been a scene for the Iranian hegemony for over 200 years between the destruction of Lidyan kingdom in 546 BC by the Persian King Cyrus, and defeat of Daryus III at Issus near Alexandretta (Iskenderun) in 333 BC by Alexander the Great. While Anatolian city states lost their cultural and economic power during this war-ridden period, they were also affected by the luxurious lives of Persians. In this period, Anatolia gained a new artistic and cultural perspective. Anatolia was divided into satrapies under control of the great Persian king in the East, and these satrapies brought together with them the local leaders and the land owners. Satraps from local and Persian populations were loyal to the king to the East and also imitators of his life style. Heroic acts, military features and leadership skills of the king, who influenced the governors overseeing the satrapies and the local leaders under those governors, were portrayed in part in the artistic works of the period. In this sense, the Achaemenid art took its place in the grave monuments, grave steles, sarcophaguses, bullas and seals. When the topic of our subject – hunting scenes of Achaemenid period – is being examined, they are categorized according to the portrayed figures and the artefacts those figures were portrayed on. Hunting iconography, which found a place on murals, monuments and sarcophaguses with crowded and long portrayals, was portrayed in parts on grave steles and bullas. Aside from the scenes where mostly the hunting of wild boars, deer and smaller animals were portrayed, hunting of lions and panthers, which were considered more royal, were also pictured. Hunting iconography, which had great importance among Persian activities, has also been an activity imitated by the local population of Anatolia. Although the concept of hunting seems more of an activity of Persian aristocrat class, it has intrigued the local leaders who imitated this class, and consequently, just as the Persians, they joined the tradition of establishing great gardens called paradeisos where they could practice hunting activities just as the Persians did. Hunting, which required bravery, skill and mastery, has been a theme popularly portrayed on the funerary monuments, sarcophaguses and grave steles of the people of that era
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Pers, Persian, Akhaemenid, Achaemenid, Mezar steli, Grave stele, Av Sahnesi, Hunting Scene, Av ikonografisi, Hunting iconography
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Koçdağ, M.(2019). Anadolu'da greko-pers etkili mezar stellerinde betimlenen av sahneleri.(Yüksek Lisans Tezi).Selçuk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
