Konya İlinde Halk Tarafından Değerlendirilen Makrofunguslar ve Etnomikolojik Özelliklerinin Araştırılması
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Gördüğümüz ve bildiğimiz değişik renk ve şekillerdeki, bazılarını yediğimiz, bazılarından
zehirlendiğimiz, bazılarının ağaçları çürüttüğünü bildiğimiz makromantarların etnomikolojik
özelliklerinin araştırılması için öncelikle mantara yönelik ölçek geliştirilmesi amaçlandı. Bu amaçla
literatür taraması yapıldıktan sonra 40 maddelik taslak ölçek hazırlandı. Tutum ölçeği beşli Likert
tarzında hazırlanarak Konya ili ve ilçelerinde yaşayan 515 kişiye yüz yüze uygulandı. Karma yöntemle
yürütülen bu araştırmada nicel ve nitel yaklaşımlar bir arada uygulandı. Yapı geçerliliği, Açımlayıcı
Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile değerlendirildi. AFA yapılırken KMO ve
Bartlett testi uygulanarak verilerin faktör analizine uygunluğu gösterildi. Güvenirliği değerlendirmek için
madde analizleri, Cronbach alfa kat sayısı, test-tekrar test ve alt-üst gruplar arası t testi uygulandı.
Açımlayıcı faktör analizi sonrası üç boyuttan ve 27 maddeden oluşan ölçeğin açıklanan varyans oranı
65.51 bulundu. DFA ile model uyum indekslerinde Ki- kare/sd, RMSEA, CFI, NFI, NNFI, SRMR, PGFI
ve PNFI değerlerinin iyi uyum gösterdiği bulundu. Nihai ölçekte Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı 0.84;
test tekrar test güvenirliği de 0.85 bulundu. Ayrıca %27'lik alt ve üst gruplar arası t-testi sonuçları anlamlı
çıktı. Konya yöresinde halk tarafından bilinen ve değerlendirilen, katılımcılardan yöresel isimleriyle
öğrenilen Kuzugöbeği (Morchella spp.), Çörek mantarı (Boletus edulis Bull.), Katranmantarı (Tricholama
anatolicum H.H. Doğan &Intini), Yaztürüfü (Tuber aestivum Wulfen Spreng.), Kocatürüf (Tuber
macrosporum Vittad.), Domalan (Terfezia arenaria Moris Trappe), İstiridye mantarı (Pleurotus ostreatus
(Jacq.) P. Kumm.), Çakşırmantarı (Pleurotus eryngii DC. Quél.), Kartalayağı (Macrolepiota procera
Scop. Singer), Maytake (Grifola frondosa Dicks. Gray), Reşimantarı (Ganoderma lucidum (Curtis) P.
Karst.), Kükürtmantarı (Laetiporus sulphureus Bull. Murrill), Pufmantarı (Bovista plumbea Pers), Mavi
Cincile (Lepista nuda Bull. Cooke), Tüylübacak (Flammullina velutipes Curtis Singer) ve Tarla mantarı
(Agaricus bitorquis (Quél.) Sacc.) isimli makromantarlar liste halinde sunulmuş, öğrenildiği kadarıyla
birtakım etnomikolojik özellikleri verilmiştir. Açık uçlu sorulardan elde edilen verilerle de kişilerin
mantar hakkındaki düşünceleri ve mantarı günlük hayatta nerelerde, ne amaçla kullandıkları öğrenilmeye
çalışılmıştır. Sonuç olarak geçerlilik ve güvenirlik testlerinden geçen uygulanabilir olan bir mantar tutum
ölçeği geliştirilmiş, nitel ve nicel testlerle de kişilerin mantara karşı tutumları istatistik yöntemlerle ortaya
konmuştur. Çalışmadan elde edilen sonuçlar tartışılmış ve çalışmayla ilgili öneriler sunulmuştur.
In order to investigate the ethnomicological properties of macrofungi that we see and know in different colors and shapes, some of which we eat, some of which we are poisoned, and some of which we know can rot trees, it was aimed to develop scales for fungi. For this purpose, a literature review was conducted and a 47-item item-pool was determined. The questionnaire form was prepared in a 5-point Likert style and applied face to face to 515 people living in Konya province and its districts. Quantitative and qualitative approaches were applied in this research, which was carried out with mixed method. The construct validity was evaluated by EFA (Exploratory Factor Analysis) and CFA (Confirmatory Factor Analysis). In the exploratory factor analysis, KMO and Bartlett test were applied and the suitability of the data for factor analysis was shown. Item analyses, Cronbach alpha internal consistency multiple Decimation, test-retest and t-test between sub- and super group were applied to evaluate the reliability. After the exploratory factor analysis, the explained variance ratio of the scale consisting of three dimensions and 27 items was found to be 65.51. It has been found that Chi-square/sd, RMSEA, CFI, NFI, NNFI, SRMR, PGFI and PNFI values are well compatible with CFA and model compliance indices. In the final scale, Cronbach alpha internal consistency coefficient was calculated as 0.84 and test retest reliability was calculated as 0.85. In addition, the t-test results between the upper and lower groups of 27% were significant decisively. Known and evaluated by the public in the Konya region, learned from the participants with their local names; Kuzugöbeği (Morchella spp.), Çörek mantarı (Boletus edulis Bull.), Katranmantarı (Tricholama anatolicum H.H. Doğan &Intini), Yaztürüfü (Tuber aestivum Wulfen Spreng.), Kocatürüf (Tuber macrosporum Vittad.), Domalan (Terfezia arenaria Moris Trappe), İstiridye mantarı (Pleurotus ostreatus (Jacq.) P. Kumm.), Çakşırmantarı (Pleurotus eryngii DC. Quél.), Kartalayağı (Macrolepiota procera Scop. Singer), Maytake (Grifola frondosa Dicks. Gray), Reşimantarı (Ganoderma lucidum (Curtis) P. Karst.), Kükürtmantarı (Laetiporus sulphureus Bull. Murrill), Pufmantarı (Bovista plumbea Pers), Mavi Cincile (Lepista nuda Bull. Cooke), Tüylübacak (Flammullina velutipes Curtis Singer) and Tarla mantarı (Agaricus bitorquis (Quél.) Sacc.) named macrofungi are presented as a list, as far as is learned, some ethnomicological features are given. With the data obtained from the open-ended questions, it was tried to learn the thoughts of the people about the mushroom and where and for what purpose they used the mushroom in daily life. As a result, an applicable mushroom attitude scale, which passed the validity and reliability tests, was developed, and the attitudes of people towards mushrooms were revealed by qualitative and quantitative tests. The results obtained from the study were discussed and suggestions about the study were presented.
In order to investigate the ethnomicological properties of macrofungi that we see and know in different colors and shapes, some of which we eat, some of which we are poisoned, and some of which we know can rot trees, it was aimed to develop scales for fungi. For this purpose, a literature review was conducted and a 47-item item-pool was determined. The questionnaire form was prepared in a 5-point Likert style and applied face to face to 515 people living in Konya province and its districts. Quantitative and qualitative approaches were applied in this research, which was carried out with mixed method. The construct validity was evaluated by EFA (Exploratory Factor Analysis) and CFA (Confirmatory Factor Analysis). In the exploratory factor analysis, KMO and Bartlett test were applied and the suitability of the data for factor analysis was shown. Item analyses, Cronbach alpha internal consistency multiple Decimation, test-retest and t-test between sub- and super group were applied to evaluate the reliability. After the exploratory factor analysis, the explained variance ratio of the scale consisting of three dimensions and 27 items was found to be 65.51. It has been found that Chi-square/sd, RMSEA, CFI, NFI, NNFI, SRMR, PGFI and PNFI values are well compatible with CFA and model compliance indices. In the final scale, Cronbach alpha internal consistency coefficient was calculated as 0.84 and test retest reliability was calculated as 0.85. In addition, the t-test results between the upper and lower groups of 27% were significant decisively. Known and evaluated by the public in the Konya region, learned from the participants with their local names; Kuzugöbeği (Morchella spp.), Çörek mantarı (Boletus edulis Bull.), Katranmantarı (Tricholama anatolicum H.H. Doğan &Intini), Yaztürüfü (Tuber aestivum Wulfen Spreng.), Kocatürüf (Tuber macrosporum Vittad.), Domalan (Terfezia arenaria Moris Trappe), İstiridye mantarı (Pleurotus ostreatus (Jacq.) P. Kumm.), Çakşırmantarı (Pleurotus eryngii DC. Quél.), Kartalayağı (Macrolepiota procera Scop. Singer), Maytake (Grifola frondosa Dicks. Gray), Reşimantarı (Ganoderma lucidum (Curtis) P. Karst.), Kükürtmantarı (Laetiporus sulphureus Bull. Murrill), Pufmantarı (Bovista plumbea Pers), Mavi Cincile (Lepista nuda Bull. Cooke), Tüylübacak (Flammullina velutipes Curtis Singer) and Tarla mantarı (Agaricus bitorquis (Quél.) Sacc.) named macrofungi are presented as a list, as far as is learned, some ethnomicological features are given. With the data obtained from the open-ended questions, it was tried to learn the thoughts of the people about the mushroom and where and for what purpose they used the mushroom in daily life. As a result, an applicable mushroom attitude scale, which passed the validity and reliability tests, was developed, and the attitudes of people towards mushrooms were revealed by qualitative and quantitative tests. The results obtained from the study were discussed and suggestions about the study were presented.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Makrofungus, Etnomikoloji, Konya, Tutum Ölçeği, Betimsel ve Çıkarımsal İstatistik, Macrofungi, Ethnomicology, Attitude Scale, Descriptive and Inferential Statistics
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Çevrim, M., (2023). Konya İlinde Halk Tarafından Değerlendirilen Makrofunguslar ve Etnomikolojik Özelliklerinin Araştırılması. (Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
