Sahabenin ictihad anlayışı

İçtihadın İslâm fıkhının en hayati organlarından biri olduğundan şüphe yoktur. Zira içtihad, İslâm fıkhının statikleşmesini, donuklaşmasını ve gelişmelerin gerisinde kalmasını önleyen; zaman, durum ve ihtiyaçlar doğrultusunda fıkha dinamizm kazandıran faaliyetin adıdır. İslâm'ın ilk yıllarında "re'y" terimiyle ifade edilen ictihad, Hz. Peygamber, sahabe ve tabiîn devrinde ilk örnekleri uygulanmış, daha sonraki dönemlerde de sistematik bir şekil alarak ve gelişerek kıyas, istihsan, istıslah vb. adlar altında, âyet ve hadislerden hüküm çıkarma vasıtası hâline gelmiştir. Sahabe Hz Peygamber'in (sav) vefatından sonra da tıpkı O hayattayken huzur ve gıyabında yaptıkları gibi içtihad faaliyetlerine devam etmişlerdir. Sahabe yaptıkları ictihadlarla İslam hukukuna daha tedvin edilmeden önce hür insani bir katkıyı (dirayet-rey) yapmıştır. Sahabenin ictihad ile ilgili uygulamaları, İslam hukukunun yenilenen ihtiyaçları dikkate alarak, çözümler getirebilen bir hukuk sistemi olduğunu göstermiştir. İctihad prensibinin yerinde ve etkin bir şekilde işletilmesiyle evrensel bir hukuk olan İslam hukuku, uygulanabilir bir duruma getirilecek, bütün zaman ve mekanların ihtiyaçlarını karşılayabilecek, gelişmeye elverişli bir hukuk sistemi olma özelliğini sürdürecektir.

There can be no doubt that ijtihad is one of the most crucial orgabs in islmamic juresprudence for it is the name given to a wide range of juridical activities within the context of the religion which gave way to the enhancement, adequation and dynamism of jrisprudence based on the situation and the needs as well as the time ijtihad also prevented the islamic jurespurudence from being dull and undergoing any stagnation or lagging behind the developments The ijtihad institution which was expressed with the term ra?y in the early years of İslam has com to be a means of ruling and deduction from verses and hadiths under such names as Qıyas, istihsan, istislah etc. After developing and taking a systematic from in the later periods. The first examples of this institution had ben put into application in the period of the prohet (sav) and his companions and disciples (tabiin). The compations of the prophet had applied all the means and modes of ijtihad. There were no methods and rules which would be foundational for them in their ijtihads the upbringing of the prophet the logos and spirint as expressed in sunnah, common sense, and the needsof the needs of the time were the chief guidelines and principles upon whicch they relied. The application of ijtihad by companions indicated a juridical system bringing solitions based on ijtihad principples. An adequate operation of this institution will pave the way for an adequate understanding of islamic law within an applicable context transcending all the times and places as well as needs.