Kutadgu Bi?li?gde ?ıl- Yardımcı Fi?i?li?ni?n Fi?i?l+fi?i?l Şekli?nde Kurulan Bi?rleşi?k Fi?i?l Yapılarındaki? Kullanımı Üzeri?ne

Türk dilinin çeşitli devir ve dönemlerinde isim+fiil şeklinde kurulan birleşik fiil yapılarında çok işlek olarak kullanılan yardımcı fiillerden biri de ?ıl-‘tır. Karahanlı Türkçesi dönemine ait Kutadgu Bilig’de de bu yardımcı fiille kurulmuş çok çeşitli birleşik fiil yapılarını görmek mümkündür. a?ır ?ıl- “mûteber kılmak”, ası? ?ıl- “fayda sağlamak, kâr etmek”, c?fa ?ıl- “cefâ kılmak”, ?ali ?ıl- “boşaltmak”, isiz ?ıl- “kötüye çıkarmak”, e?gü ?ıl- “iyi etmek”, tükel ?ıl- “tamamlamak, yerine getirmek”, a?a? yiti ?ıl- “ayağı çevik tutmak” vb. Bu yazıda söz konusu yardımcı fiilin Kutadgu Bilig’de isim+fiil şeklinde kurulan birleşik fiil yapılarının dışında fiil+fiil şeklinde kurulan birleşik fiil yapılarında da kullanımı üzerinde durulmuş ve bu fiilin tasvirî yardımcı fiil özelliğine dikkat çekilmiştir.

In different age and times of Turkish language, one of the most frequently used auxilary verb used in compound verb structures constructed as the form of noun+verb is “?ıl-”. It is possible to see various types of compound verb structures constructed by this auxilary verb in Kutadgu Bilig which belongs to Karahanlı Turkish age. a?ır ?ıl- “mûteber kılmak”, ası? ?ıl- “fayda sağlamak, kâr etmek”, c?fa ?ıl- “cefâ kılmak”, ?ali ?ıl- “boşaltmak”, isiz ?ıl- “kötüye çıkarmak”, e?gü ?ıl- “iyi etmek”, tükel ?ıl- “tamamlamak, yerine getirmek”, a?a? yiti ?ıl- “ayağı çevik tutmak” etc. In this article, beside the compound verb structure constructed as noun+verb form in Kutadgu Bilig, the use in the structure of compound verb as fiil+fiil form has been dwelt on and the descriptive auxiliary verb characteristics of this verb have been attracted attention.