Konya Beyşehir Gölü çevresinden alınan toprak örneklerinde radyoaktivitenin belirlenmesi

Bu tez çalışmasında, Türkiye'nin üçüncü büyük gölü ve aynı zamanda en büyük tatlı su gölü olan Konya Beyşehir Gölü çevresinden toplanan toprak örneklerinde doğal radyoaktivite düzeyi gama spektrometresi kullanılarak belirlenmiştir. Konya Beyşehir Gölü çevresinden alınan 25 adet yüzey toprak örneğinin radyoaktivite seviyelerinin belirlenmesi amacıyla 238U, 232Th, 40K ve 137Cs radyonüklitlerinin aktivite konsantrasyonları ölçülmüştür. Ölçümler Kastamonu Üniversitesi Merkez Araştırma Laboratuvarında HpGe dedektörü içeren gama spektrometresi kullanılarak yapılmıştır. İncelenen 238U, 232Th, 40K ve 137C ortalama aktivite konsantrasyon değerleri sırasıyla 32 Bq/kg, 47.4 Bq/kg, 350.2 Bq/kg ve 6.5 Bq/kg olarak belirlenmiştir. Doğal radyoaktivitenin radyolojik tehlikesini değerlendirmek için, bu radyonüklitlerin ölçülen konsantrasyonlarına dayanarak ortalama soğurulan gama doz oranı (D), yıllık efektif doz eşdeğeri (AEDE), radyum eşdeğer aktivite değeri (Raeq), dış tehlike indeksi (Hex) ve yaşam boyu kanser riski (LCR) ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Bu değerler sırasıyla 58.00717 nGy/h, 71.13999 μSv/y, 126.7 Bq/kg, 0.342252 ve 0.24899 olarak bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar literatür değerleriyle karşılaştırılmıştır. Örneklerde hesaplanan radyolojik parametrelerin ortalama değerinin dünya ortalamalarının altında olduğu gözlenmiştir. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar insan kaynaklı herhangi bir radyoaktivite seviyesindeki değişikliğin tespit edilebilmesi açısından önemlidir. Ayrıca ülkemizin radyasyon haritasının çıkarılmasına da katkı sağlayacaktır.

In this thesis study, the natural radioactivity level in soil samples collected from the vicinity of Konya Beyşehir Lake which is the third largest lake and is also the largest freshwater lake in Turkey, was determined using gamma spectrometry. Activity concentrations of 238U, 232Th, 40K and 137Cs radionuclides were measured in order to determine radioactivity levels for 25 surface soil samples collected from the vicinity of Konya Beyşehir Lake. Measurements were made in Kastamonu University Central Research Laboratory using a gamma spectrometry system containing HpGe detector. The average activity concentration values of 238U, 232Th,40K ve 137Cs studied were 32 Bq / kg, 47.4 Bq / kg, 350.2 Bq / kg and 6.5 Bq / kg, respectively. To evaluate the radiological hazard of the natural radioactivity, based on the measured concentrations of these radionuclides, the mean absorbed gamma dose ratio (D), annual effective dose equivalent (AEDE), radium equivalent activity value (Raeq), external hazard index (Hex) and lifetime cancer risk (LCR) were evaluated separately. These values were found to be 58.00717 nGy/h, 71.13999 μSv/y, 126.7 Bq/kg, 0.342252 and 0.24899, respectively. The results obtained were compared with literature values. It was observed that the mean value of the radiological parameters calculated in the samples was below the world averages. This study will contribute to the preparation of the radiation map of our country. The results obtained are also important in terms of detecting any changes in radioactivity levels caused by humans in the future.