Makarnalık buğday (triticum durum desf.) diallel melez döllerinde bazı tarımsal karakterlerin kalıtımı
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2001-05-04
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu çalışmada, biri tescilli (Çakmak-79) ve üçü yerel çeşit (iri, Ahmet ve Dallı) olmak üzere 4 makarnalık buğday ile bunların 4x4 tam diallel melez döllerinde Konya şartlarında bazı tarımsal karakterlerin kalıtımı araştırılmıştır. Çeşitler 1999 yılı Mayıs ayında tam diallel olarak melezlenmiş, elde edilen Fi tohumlan ve ebeveynleri aynı yıl Ekim ayında ekilmiştir. Denemede; bitki boyu, başak uzunluğu, başak sıklığı, başakta başakçık sayısı, başakta dane sayısı, başakta dane ağırlığı, bitkide fertil kardeş sayısı, bayrak yaprak ayası uzunluğu ve tek bitki dane verimi gibi özellikler ele alınmıştır. İncelenen özelliklerden başak uzunluğu için eklemeli gen etkisi; bitki boyu, başakta başakçık sayısı, fertil kardeş sayısı ve bayrak yaprak ayası uzunluğu için hem eklemeli ve hem de eklemeli olmayan gen etkileri; başak sıklığı, başakta dane sayısı, başakta dane ağırlığı ve tek bitki dane verimi için ise eklemeli olmayan gen etkileri tespit edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda; kısa boyluluk için Ahmet buğdayı ve Çakmak- 79 çeşidinin, uzun boyluluk için Dallı ve İri buğdayın, başak uzunluğu için Dallı ve İri buğdayın, başak sıklığı için Ahmet ve Dallı buğdayın, başakta başakçık sayısı için Dallı buğdayın, başakta dane sayısı için Çakmak-79 ve Dallı buğdayın, başakta I dane ağırlığı için Çakmak-79 ve Dallı buğdayın, tek bitki dane verimi ve fertil kardeş sayısı için Çakmak-79 çeşidinin ve bayrak yaprak ayası uzunluğu için ise Dallı ve İri buğdayın genel kombinasyon kabiliyeti değerleri yüksek ve önemli bulunmuştur. Populasyonda ele alman her karakter için heterosis ve heterobeltiosis etkisi gösteren kombinasyonlar görülmüştür. Dar anlamda kalıtım derecesi başak uzunluğu için 0.80 ile en yüksek olurken, diğer özellikler için bu değer 0.17 ile 0.61 arasında değişmiştir.
Inheritance of some agronomic characters was investigated in a 4x4 complete diallel cross involving one variety (Cakmak-79) and three local populations (Ahmet, Dallı and İri) of durum wheat in Konya conditions. Cultivars were crossed in all possible combinations, including resiprocals in May 1999 and parents and their Fıs were sown in October of the same year. Traits such as plant height, spike lenght, spike density, spikelet number per spike, kernel number per spike, kernel weight per spike, fertile tillers per plant, grain yield per plant and flag leaf lenght were observed. Additive gene actions for spike lenght, both additive and non-additive gene actions for plant height, spikelet number per spike, fertile tillers per plant and flag leaf lenght and non-additive gene actions for spike density, kernel number per spike, kernel weight per spike and grain yield per plant were determined. Estimates of general combining ability effect of Ahmet and Cakmak-79 varieties for dwarfness, Dallı and İri varieties for tallness, Dallı and İri varieties for spike lenght, Ahmet and Dallı varieties for spike density, Dallı variety for spikelet number per spike, Cakmak-79 and Dallı varieties for kernel number per spike, III Çakmak-79 and Dallı varieties for kernel weight per spike, Çakmak-79 variety for single plant yield and fertile tillers per plant and Dallı and İri varieties for flag leaf lenght were found to be high and significant. The combinations with significant heterosis and heterobeltiosis effects were found for all traits in population. Narrow- sense heritability was the highest (0.80) for spike lenght but this ratio ranged between 0.17 to 0.61 in other characters.
Inheritance of some agronomic characters was investigated in a 4x4 complete diallel cross involving one variety (Cakmak-79) and three local populations (Ahmet, Dallı and İri) of durum wheat in Konya conditions. Cultivars were crossed in all possible combinations, including resiprocals in May 1999 and parents and their Fıs were sown in October of the same year. Traits such as plant height, spike lenght, spike density, spikelet number per spike, kernel number per spike, kernel weight per spike, fertile tillers per plant, grain yield per plant and flag leaf lenght were observed. Additive gene actions for spike lenght, both additive and non-additive gene actions for plant height, spikelet number per spike, fertile tillers per plant and flag leaf lenght and non-additive gene actions for spike density, kernel number per spike, kernel weight per spike and grain yield per plant were determined. Estimates of general combining ability effect of Ahmet and Cakmak-79 varieties for dwarfness, Dallı and İri varieties for tallness, Dallı and İri varieties for spike lenght, Ahmet and Dallı varieties for spike density, Dallı variety for spikelet number per spike, Cakmak-79 and Dallı varieties for kernel number per spike, III Çakmak-79 and Dallı varieties for kernel weight per spike, Çakmak-79 variety for single plant yield and fertile tillers per plant and Dallı and İri varieties for flag leaf lenght were found to be high and significant. The combinations with significant heterosis and heterobeltiosis effects were found for all traits in population. Narrow- sense heritability was the highest (0.80) for spike lenght but this ratio ranged between 0.17 to 0.61 in other characters.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Diallel analiz, Makarnalık buğday, Genel ve özel kombinasyon kabiliyeti, Kalıtım derecesi, Heterosis, Heterobeltiosis, Diallel analysis, Durum wheat, General and spesiflc combining abilities, Heterobeltiosis, Heterosis, Heritability
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Akgün, N. (2001). Makarnalık buğday (triticum durum desf.) diallel melez döllerinde bazı tarımsal karakterlerin kalıtımı. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Konya.
