Kadıoğlu Şeyh Mehmed ve İnşirahu's-Sadr mesnevisi
| dc.contributor.advisor | Sevgi, Ahmet | |
| dc.contributor.author | Sak, Vesile Albayrak | |
| dc.date.accessioned | 2017-12-06T08:23:06Z | |
| dc.date.available | 2017-12-06T08:23:06Z | |
| dc.date.issued | 2009 | |
| dc.department | Enstitüler, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı | en_US |
| dc.description.abstract | İnşirâhu's-Sadr, 1578'de Kadıoğlu Şeyh Mehmed tarafından yazılmış bir eserdir. Ne yazık ki Kadıoğlu Şeyh Mehmed ve eseri hakkındaki bilgilerimiz yok denecek kadar azdır. Eserlerindeki bilgilere göre Kadıoğlu Şeyh Mehmed, müderris olup III. Murad döneminde yaşamıştır. Siroz'da ikamet ettiğini, Arapça ve Farsça'yı çok iyi bildiğini ve Şeyhî mahlasını kullandığını İnşirâhus-Sadr'dan öğrenmekteyiz. Attar ve Mevlana'ya olan sevgisi de yine eserinde açıkça görülmektedir. İnşirâhus-Sadr, Doğu edebiyatında kaynak eser olma özelliğine sahip Attar'ın Mantıku't-Tayr'ının manzum tercümelerinden biridir. Mantıkut-Tayr'ın edebiyatımızda 14. yüzyıldan başlayarak 17.yüzyıla kadar her yüzyılda tercüme ve benzerleri yazılmıştır. Gülşehrî'nin Mantıku't-Tayr (1317)'ı, Ali Şir Nevâî'nin Lisânü't Tayr (1498/1499)'ı İran'lı Şemsî'nin Deh Murg (1514)'u, Zaîfî'nin Gülşen-i Simurg (öl. 1559)'u, Ârifî Mehmed'in Ravzatü't Tevhid (öl.1563)'i, İbrahim Gülşenî'nin Simurg-nâme (öl.1533)'si, Şemseddin Sivasî'nin Gülşen-âbâd (öl. 1595)'ı ve Fedâî Dede'nin Mantıku'l-Esrâr (öl. 1635)'ı bu eserlerdendir. Mesnevî nazım şekliyle kaleme alınan İnşirâhu's-Sadr 16. yüzyılda yazılmış olup vahdet-i vücût temasını işlemektedir. Bütün kuşların bir araya toplanıp yeryüzündeki hiçbir yerin yöneticisiz olmadığını ifade edip padişahsız kalmayacaklarını belirtmelerinden sonra padişahlarını arayıp bulma istekleriyle ana hikâye başlatmakta Hüthüt'ün kılavuz seçilmesi, yol meşakkatleri, kuşların itirazları, aşılması gereken yedi vadi (istek, aşk, marifet, istiğnâ, tevhit, hayret, fakr u fenâ) ile ana hikâye devam etmektedir. Sonuçta yüzlerce kuşun çıktıkları bu yolda meşakkatlerine katlanamayanlar telef olurken otuz kuş bu zorlukları aşıp simurg'a ulaşmaktadır. Allegorik bu eserde kuşlar sâlikleri yani hakikat yolcularını, hüthüt kılavuzlarını yani mürşidi, Simurg'da Allah'ı temsil etmektedir. 4886 beyitlik eser III. Murad'a sunulmuştur. Fâilâtün/Fâilâtün/Fâilün aruz kalıbıyla yazılan eser 30 bölüm, 160 hikâye 12 temsilden müteşekkildir. Vahdet-i vücût temasını ele alan, temsilî ögelerle işlenen ana hikâye ve yine didaktik mahiyetteki diğer hikâyelerle zenginleştirilen dînî-tasavvufî bu eserde Kadıoğlu Şeyh Mehmed sadece konuya bağlı kalmakla yetinmemiş Attar'ın eserinden her yönüyle yararlanarak (vezin, kafiye, kelime kullanımındaki tercihler ile) tercüme bir eser ortaya koymuştur. Kısacası İnşirâhu's-Sadr, 16. yüzyılda Kadıoğlu Şeyh Mehmed tarafından yazılmış bir Mantıku't-Tayr tercümesidir. | en_US |
| dc.description.abstract | İnşirâhu?s Sadr is a work written in 1578 by Kadıoğlu Sheikh Mehmed. Unfortunately, our information on Kadıoğlu Sheikh Mehmed and on his work is almost non existing. According to the information given in his works, Kadıoğlu lived during the period of Murad III. We have learnt from İnşirâhu?s Sadr that he resided in Siroz, knew Arabic and Persian languages very well and used the appellation ?Şeyhî. His love of Attar and Mevlana is clearly seen. İnşirâhu?s Sadr is one of the poetic translations of Mantıku?t Tayr by Attar that has a feature of being a source work in the Eastern Literature. In our literature, translations and the likes of Mantıku?t-Tayr beginning from 14th century to 17th century. Mantıku?t Tayr by Gülşehri (1317), Lisânü?t Tayr by Ali Şir Nevâî (1498/1499), Deh Murg by İranlı Şemsi (1514), Gülşen-i Simurg by Zaifi (d. 1559), Ravzatü?t Tevhid by Ârifî Mehmed (d.1563), Simurg-nâme by İbrahim Gülşenî (d. 1533), Gülşenî- âbâd by Şemseddin Sivasî (d. 1595) and Mantıku?l Esrâr by Fedâi Dede (d.1635) are among these works. İnşirâhu?s Sadr that is written in the Masnawi Verse was composed in 16th century and treated the theme ?vahdet-i vücût (unity of existence). The main story begins with the desire of seeking out their Sultan by all the fraternized birds after they said that there would be no unguided place on earth and stated that they would not remain Sultanless, and it continues with the selection of hoopoe as guide, journey difficulties, seven valleys required to be passed over (desire, love, ability, avoidance, amalgamation, amazement, poverty). As a result, in journey set off by hundreds of birds, those who could not stand the journey difficulties are destroyed, while thirty birds could pass over these difficulties and arrives to Simurg. In this allegoric work, birds represent the way of truth, hoopoe represents the guide, that is mentor, and Simurg represents Allah. The work consisting of 4886 couples was presented to Murad III. The work written in prosody unit Fâilâtun/ Fâilâtun/ Fâilun consists of 30 parts, 160 stories and 12 representations. In the main story that treats the unity of existence theme and is handled by the representative components and in this religious- mystical study that was enriched by other stories in didactic nature, Kadıoğlu Sheikh Mehmed did not content to adhere to the subject, but also presented a translation by benefiting from all aspects of the works of Attar (meter, rhyme and preferences in word use). In brief, İnşirâhu?s Sadr is a translation of Mantıku?t Tayr that was written by Kadıoglu Sheikh Mehmet in 16th century. | en_US |
| dc.identifier.citation | Sak, V. A. (2009). Kadıoğlu Şeyh Mehmed ve İnşirahu's-Sadr mesnevisi. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmış doktora tezi, Konya. | en_US |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/20.500.12395/6896 | |
| dc.language.iso | tr | en_US |
| dc.publisher | Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü | en_US |
| dc.relation.publicationcategory | Tez | en_US |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | en_US |
| dc.selcuk | 20240510_oaig | en_US |
| dc.subject | Kadıoğlu Şeyh Mehmed | en_US |
| dc.subject | Mesnevi | en_US |
| dc.subject | Mathnawi | en_US |
| dc.subject | Çeviri | en_US |
| dc.subject | Translation | en_US |
| dc.title | Kadıoğlu Şeyh Mehmed ve İnşirahu's-Sadr mesnevisi | en_US |
| dc.type | Doctoral Thesis | en_US |
