Artuklu Beylikleri ve Vakıf Eserleri
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2022
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Büyük Selçuklu Devleti ile Bizans İmparatorluğu arasında gerçekleşmiş olan Malazgirt Savaşı'nın Türkler lehine neticelenmesinin ardından Sultan Alparslan'ın emri doğrultusunda Anadolu'ya gönderilen Türkmen beylerinden birisi Artuk b. Eksük'tür. Artuk Bey, el-Cezîre ismiyle bilinen Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ni hâkimiyet sahası olarak belirlemiştir. Kendisinin ölümünden sonra geride kalan oğlu Sökmen b. Artuk Hısnıkeyfâ (Hasankeyf), diğer oğlu Necmeddin İlgazi Mardin ve torunu Belek b. Behrâm Harput merkezli olmak üzere birer beylik teşkil etmişlerdir. XII. yüzyıldan XV. yüzyıla kadar üç ana kol üzerinden varlıklarını devam ettiren Artuklular, Türk-İslâm dünyası açısından yaptırdıkları vakıf eserler sayesinde kendilerinden sonraki devirlere kılavuzluk ederek ön plana çıkmışlardır. Ele alınan bu tez çalışmasında öncelikle Artuklu Beylikleri'nin kuruluş aşamaları ve idareye geçen meliklerin dönemlerinde yaşamış oldukları siyasî olaylara yer verilmiştir. Devamında vakıflar ile doğrudan bağlantılı olan beyliklere ait iktisadî ve ilmî tarih hakkındaki bilgiler izah edilmiş; ardından çalışmanın ana unsuru olan Artuklu Beylikleri'ne ait vakıf eserler arşiv belgeleri taranarak incelenmiştir. Bu inceleme sayesinde her bir vakıf yapısının kuruluş tarihinden günümüze kadarki geçen süreçte geçirmiş olduğu evreler anlatılmıştır.
After the Battle of Malazgirt between the Great Seljuk Empire and the Byzantine Empire ended in favour of the Turks, Artuk b. Eksük was one of the Turkmen beys sent to Anatolia in accordance with the orders of Sultan Alparslan. Artuk Bey determined the Southeastern Anatolia Region, known as al-Jazīra, as his sphere of dominance. After his death, his son Sökmen b. Artuk Hısnıkeyfâ (Hasankeyf), his other son Necmeddin İlgazi Mardin and his grandson Belek b. Behrâm formed a principality centred in Harput. The Artuqids, who continued their existence through three main branches from the XIIth century to the XVth century, came to the forefront by guiding the following periods thanks to the foundation works they built for the Turkish-Islamic world. In this thesis, firstly, the establishment stages of the Artuqid Principalities and the political events experienced by the ruling lords during their periods are given. Subsequently, information on the economic and scientific history of the principalities, which are directly related to the foundations, is explained, and then the foundation works of the Artuqid principalities, which are the main element of the study, are examined by scanning archival documents. Thanks to this examination, the phases that each foundation structure has gone through in the process from its foundation date to the present day are explained.
After the Battle of Malazgirt between the Great Seljuk Empire and the Byzantine Empire ended in favour of the Turks, Artuk b. Eksük was one of the Turkmen beys sent to Anatolia in accordance with the orders of Sultan Alparslan. Artuk Bey determined the Southeastern Anatolia Region, known as al-Jazīra, as his sphere of dominance. After his death, his son Sökmen b. Artuk Hısnıkeyfâ (Hasankeyf), his other son Necmeddin İlgazi Mardin and his grandson Belek b. Behrâm formed a principality centred in Harput. The Artuqids, who continued their existence through three main branches from the XIIth century to the XVth century, came to the forefront by guiding the following periods thanks to the foundation works they built for the Turkish-Islamic world. In this thesis, firstly, the establishment stages of the Artuqid Principalities and the political events experienced by the ruling lords during their periods are given. Subsequently, information on the economic and scientific history of the principalities, which are directly related to the foundations, is explained, and then the foundation works of the Artuqid principalities, which are the main element of the study, are examined by scanning archival documents. Thanks to this examination, the phases that each foundation structure has gone through in the process from its foundation date to the present day are explained.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Beylik, Artuklular, Vakıf, Mardin, Medrese, Cami, Principality, Artuqids, Foundation, Madrasa, Mosque
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Derin, Ö., (2023). Artuklu Beylikleri ve Vakıf Eserleri. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.
