Üniversitelerdeki öğretim elemanlarının psikolojik taciz (mobbing), iş doyumu ve algılanan sosyal destek düzeyleri
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2011-04-18
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Yaşamda etkili olan ekonomik, toplumsal, bilimsel, teknolojik gelişim ve değişime rağmen insan unsuru önemini ve değerini yitirmemekte aksine daha fazla etkin olmaktadır. İnsan, ömrünün önemli bir kısmını iş ya da mesleği ile uğraşarak geçirmektedir. İnsanlar neden çalışırlar ya da zamanlarının değerli kısmını neden bir veya birkaç işle meşgul olarak geçirirler? Bu soruya verilecek yanıt; insanların başarılı olma isteği, maddi ve manevi ihtiyaçlarını gidermek için para kazanma gereksinimi, bir arada bulunarak bir topluluğa ait olma isteği, toplumsal anlamda güç, statü kazanma amacı, zamanı üretken geçirme arzusu olarak açıklanabilir. Birey, iş yaşamında maddi-manevi kazanç elde ederken aynı zamanda çeşitli stres faktörleri nedeniyle (günlük yaşam olayları, işten ya da iş ortamından, işyerindeki insanlarla ilişkilerden kaynaklanan stres durumları) gerginlik ve stres yaşayabilmektedir. Bazı durumlarda stres, psikolojik tacizin sonucu olarak ortaya çıkabilmektedir. Çalışanın, işyerinde yaşadığı stresle başedebilmek için çevresinden algıladığı sosyal destek önemlidir. Bu araştırmada, iş hayatında insanları etkileyen psikolojik taciz, iş doyumu ve algılanan sosyal destek faktörleri üniversitelerde görev yapan 279' u erkek ve 250' si kadın toplam 529 öğretim elemanı üzerinde işyerinde psikolojik taciz, iş doyumu ve algılanan sosyal destek ölçekleri uygulanarak incelenmiştir. Yapılan bu çalışma ile öğretim elemanlarının görev yaptıkları devlet üniversitesi ve özel üniversite, cinsiyet, yaş, medeni durum, unvan ve öğretim elemanı olarak çalışma süresi değişkenleri, işyerinde psikolojik taciz, iş doyumu ve algılanan sosyal destek düzeyleri; Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Tukey HSD testi, ilişkisiz bağımsız örneklemler t-testi, ilişkisiz ölçümler için kullanılan Kruskal Wallis H testi, Mann Whitney U testi ve Pearson Korelasyon Katsayısı teknikleri kullanılarak incelenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; devlet üniversitelerinde çalışan öğretim elemanlarının, özel üniversitelerde çalışan öğretim elemanlarına göre işyerinde psikolojik tacize anlamlı düzeyde daha fazla oranda maruz kaldıkları; medeni durum değişkenine göre bekar öğretim elemanlarının işyerinde psikolojik tacizin kişinin yaşam kalitesi ve mesleki durumuna saldırı alt boyut puan ortalamalarının diğer öğretim elemanlarına göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu; yaş değişkenine göre, 20-30 yaş arasındaki öğretim elemanlarının kişinin yaşam kalitesi ve mesleki durumuna saldırı alt boyut puan ortalamalarının diğer yaşlardaki öğretim elemanlarından anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu; unvan değişkenine göre, Araştırma Görevlilerinin diğer öğretim elemanlarına göre işyerinde psikolojik tacizin kişinin yaşam kalitesi ve mesleki durumuna saldırı alt boyut puan ortalamalarının anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu; öğretim elemanı olarak çalışma süresi değişkenine göre, 0-5 yıl çalışan öğretim elemanlarının işyerinde psikolojik tacizin kişinin yaşam kalitesi ve mesleki durumuna saldırı alt boyut puan ortalamalarının diğer öğretim elemanlarına göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu bulunmuştur. Öğretim elemanlarının iş doyumu düzeyleri araştırmada yer alan değişkenlere göre incelendiğinde; özel üniversitelerde görev yapan öğretim elemanlarının iş doyumu puan ortalamalarının devlet üniversitelerinde görev yapan öğretim elemanlarına göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu; yaş değişkenine göre 51-60 yaş arasındaki öğretim elemanlarının iş doyumu puan ortalamalarının diğer yaşlardaki öğretim elemanlarının puan ortalamalarından anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu; unvan değişkenine göre Profesör Doktor unvanlı öğretim elemanlarının iş doyumu puan ortalamalarının diğer unvanlara sahip öğretim elemanlarına göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu; öğretim elemanı olarak çalışma süresi değişkenine göre 21 yıl ve üzeri görev yapan öğretim elemanlarının, diğer öğretim elemanlarına göre iş doyumu puan ortalamalarının anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğretim elemanlarının algılanan sosyal destek düzeylerinin araştırmada yer alan değişkenlere göre incelenmesi sonucunda; cinsiyet değişkenine göre, kadın öğretim elemanlarının algılanan sosyal desteğin beraberlik desteği, bilgisel-maddi destek ve duygusal destek alt boyut puan ortalamalarının, erkek öğretim elemanlarının algılanan sosyal desteğin alt boyut puan ortalamalarından anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu; yaş değişkenine göre, 51-60 yaş arasındaki öğretim elemanlarının beraberlik desteği puan ortalamalarının diğer yaşlardaki öğretim elemanlarına göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu bulunmuştur. Öğretim elemanlarının işyerinde psikolojik taciz, iş doyumu ve algılanan sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi sonucunda ise; öğretim elemanlarının işyerinde psikolojik taciz düzeyleri ile iş doyumu ve algılanan sosyal destek düzeyleri arasında negatif yönde bir ilişki olduğu, buna karşılık algılanan sosyal destek düzeyleri ile iş doyumu düzeyleri arasında ise pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir.
In spite of economic, social, scientific, technologic developments and changes which are effective in life, human factor does not lose its value and importance unlike it becomes more active. A person spends an important time of life, being engaged in business and profession. Why do people work or spend their important time for one or more business? The answer to that question can be explained as; desire to be successful, to earn money for moral and material needs, to become a part of the society, social power, to have status and to spend time being productive. A person can have tension and stress due to some stress factors (daily life, work or work environment, relations with colleagues) while having moral and material gaining in working life. In some cases stress can arise as a result of mobbing. In order to deal with stress, perceived social support by environment can be helpful. It is studied in this research that the factors at work as mobbing, job satisfaction and perceived social support within the context of the study negative acts questionnaire, job satisfaction scale, and social support scale were applied to 279 male and 250 female academic staff at universities. In this study, the variables of university types of the academics staff, gender, age, marital status, title and professional seniority, the levels of mobbing, job satisfaction and perception of social support are analyzed with the techniques of One Way Variance analysis (ANOVA), Tukey HSD test, unrelated independent sampling t-test, for unrelated measurement Kruskal Wallis H test, Mann Whitney U test and Pearson Correlation Coefficient. According to results of the research; the academic staffs in state universities are subject to have significantly more mobbing than the academic staffs in private universities; according to the marital status, the average points of life quality and aggression on professional position of single academic staffs are significantly higher than others; according to age variable, mobbing?s subdimensions of the average points of life quality and aggression on professional position of the academic staffs age 20-30 are significantly higher than the other age academic staffs; according to title variable, mobbing?s subdimensions of the average points of life quality and aggression on professional position of assistants are significantly higher than academic staffs; according to seniority variable, the average of level points of life quality and aggression on professional position of academic staff who works 0 to 5 years are significantly higher than the others. The Academic staff?s job satisfaction average points of the analysis according to; job satisfaction average points of the academic staffs in private universities are significantly higher than the academic staffs in state universities; according to the age variable, job satisfaction average points of the academic staffs age group of 51-60 are significantly higher than the other age groups; according to title variable, job satisfaction average points of professor doctors academic staffs are significantly higher than the others; according to seniority variable, job satisfaction average points of academic staffs who work for 21 years and more are significantly higher the others. The Academic staff?s perceived social support levels of the analysis according to; gender variable according to, level average points of unity, informative, material and emotional support and perception of social support in female academic staffs are significantly higher than male academic staffs; according to age variable unity support average points of academic staffs age group of 51-60 are significantly higher than the others.
In spite of economic, social, scientific, technologic developments and changes which are effective in life, human factor does not lose its value and importance unlike it becomes more active. A person spends an important time of life, being engaged in business and profession. Why do people work or spend their important time for one or more business? The answer to that question can be explained as; desire to be successful, to earn money for moral and material needs, to become a part of the society, social power, to have status and to spend time being productive. A person can have tension and stress due to some stress factors (daily life, work or work environment, relations with colleagues) while having moral and material gaining in working life. In some cases stress can arise as a result of mobbing. In order to deal with stress, perceived social support by environment can be helpful. It is studied in this research that the factors at work as mobbing, job satisfaction and perceived social support within the context of the study negative acts questionnaire, job satisfaction scale, and social support scale were applied to 279 male and 250 female academic staff at universities. In this study, the variables of university types of the academics staff, gender, age, marital status, title and professional seniority, the levels of mobbing, job satisfaction and perception of social support are analyzed with the techniques of One Way Variance analysis (ANOVA), Tukey HSD test, unrelated independent sampling t-test, for unrelated measurement Kruskal Wallis H test, Mann Whitney U test and Pearson Correlation Coefficient. According to results of the research; the academic staffs in state universities are subject to have significantly more mobbing than the academic staffs in private universities; according to the marital status, the average points of life quality and aggression on professional position of single academic staffs are significantly higher than others; according to age variable, mobbing?s subdimensions of the average points of life quality and aggression on professional position of the academic staffs age 20-30 are significantly higher than the other age academic staffs; according to title variable, mobbing?s subdimensions of the average points of life quality and aggression on professional position of assistants are significantly higher than academic staffs; according to seniority variable, the average of level points of life quality and aggression on professional position of academic staff who works 0 to 5 years are significantly higher than the others. The Academic staff?s job satisfaction average points of the analysis according to; job satisfaction average points of the academic staffs in private universities are significantly higher than the academic staffs in state universities; according to the age variable, job satisfaction average points of the academic staffs age group of 51-60 are significantly higher than the other age groups; according to title variable, job satisfaction average points of professor doctors academic staffs are significantly higher than the others; according to seniority variable, job satisfaction average points of academic staffs who work for 21 years and more are significantly higher the others. The Academic staff?s perceived social support levels of the analysis according to; gender variable according to, level average points of unity, informative, material and emotional support and perception of social support in female academic staffs are significantly higher than male academic staffs; according to age variable unity support average points of academic staffs age group of 51-60 are significantly higher than the others.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Job satisfaction, İş doyumu, Instructors, Öğretim elemanları, Social support, Sosyal destek, Mobbing, Perceived social support, Algılanan sosyal destek
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Çivilidağ, A. (2011). Üniversitelerdeki öğretim elemanlarının psikolojik taciz (mobbing), iş doyumu ve algılanan sosyal destek düzeyleri. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmış doktora tezi, Konya.
