Aruz vezninin Türk şiirine tatbikinde başvurulan imlâ/telaffuz tasarrufları ve mahiyetleri
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2018
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Tanzimat döneminden beri edebiyatçılar, eleştirmenler ve akademik çevrelerce hemen hemen bütün yönleriyle uzun uzadıya tartışılmasına rağmen, bugün aruz vezni ile ilgili çözülmesi gereken birçok sorun bulunmaktadır. Bu sorunların başında “aruz imlâsı”, “imlâsızlık”, “aruz tasarrufları” ve “aruz kusurları” gibi adlarla anılan ve aruz vezninin Türk şiirine tatbikinde yaşanan güçlükleri aşmak için başvurulan imlâ/telaffuz tasarrufları gelir. Adlandırılmasında dahi bir kabul birliği sağlanamayan söz konusu sorun, bugüne kadar çokça tartışılmış; fakat bir çözüme kavuşturulamamıştır. Aruz tasarruflarının enine boyuna tartışılarak konunun açıklığa kavuşturulabilmesi için öncelikle bu veznin, Türk şiirine tatbikinde yaşanan güçlükleri aşmak amacıyla başvurulan bütün imlâ/telaffuz tasarruflarının tanınması ve tanıtılması gerekir. Bu çalışmada, aruz vezninin Türk şiirine tatbikinde yaşanan güçlükleri aşmak amacıyla başvurulan imlâ/telaffuz tasarrufları olan “imâle, zihâf, tavsîl, tahrîk, teskîn, teşdîd, tahfîf, tezyîd, tenkîs, tebdîl, tefrîk”, öncelikle kelime ve terim anlamları verilerek Klasik şiirin farklı dönemlerinde farklı şairlerinin şiirlerinden seçilen örneklerle bütün yönleriyle tanıtılmıştır. Veznin mısra’a sorunsuz bir şekilde tatbik edilebilmesi için ihtiyaç duyulan açık veya kapalı heceyi elde etmek ya da mısradaki hece fazlalığını veya hece eksikliğini gidermek maksadıyla başvurulduğu tespit edilen söz konusu tasarruflar hakkında Türkçe dilbilgisi kuralları çerçevesinde bazı değerlendirmelerde bulunulmuştur. Bu bağlamda, aruzun Türkçeye tatbikinde başvurulan telaffuz ve imlâ tasarrufları, topyekûn kusur olarak değil, imlâ/telaffuz çeşitliliği ve imlâ/telaffuz sapması olarak iki farklı grupta değerlendirilmiştir. Türkçenin yapısına zarar vermeyen imlâ/telaffuz tasarrufları caiz olarak değerlendirilerek imlâ/telaffuz çeşitliliği; Türkçenin yapısına zarar veren imlâ/telaffuz tasarrufları ise fahiş olarak değerlendirilerek imlâ/telaffuz sapması olarak kabul edilmiştir.
Despite it has been broadly discussed with all aspects by writers, critics and academic circles since Tanzimat era, still today there are many problems about aruz prosody to be solved. At the beginning of the problems, there comes spelling /pronunciatıon savings referred as ‘aruz prosody spelling’, ‘lack of spelling’, ‘aruz prosody savings’ and ‘aruz prosody defects’ which are consulted to overcome difficulties faced when adapting aruz prosody measure to Turkish poetry. The case in point, which can not be achieved a consensus even on its denotation, altough it has been discussed sizably up to today, hasn’t been come to a solution yet. In order to be clear about aruz prosody savings, firstly it is a need to describe and identify all the spelling/pronunciation savings which are consulted to overcome difficulties faced during the application of aruz prosody to Turkısh poetry. In this study spelling-pronunciation terms called ‘imale, zihaf, tavsil, tahrik, teskin, teşdid, tahfif, tezyid, tenkis, tebdil, tefrik’ which are used in order to overcome difficulties faced while adapting aruz prosody savings to Turkısh poetry are introduced with all aspects of word and term meanings via examples of Classical poetry which are chosen from different poet’s poems that have been written in different periods. Some assessments were made by staying loyal to structure of Turkish grammar rules on the subject savings, which are needed to obtain the open or closed syllables or eliminate the excessiveness or deficiency of syllables during adaptation of aruz prosody into Turkısh. In this regard, spelling and pronunciation savings, which are used in adapting aruz prosody to Turkish, have been evaluated in two different groups, not as total defects, but as spelling/pronunciation variation and spelling/pronunciation deviation. Spelling /pronunciation savings which are not harmful for Turkish structure are evaluated as allowable and accepted as spelling/pronunciation variation; but savings which are harmful for Turkish structure are evaluated as out of sight, are accepted as spelling/pronunciation deviation.
Despite it has been broadly discussed with all aspects by writers, critics and academic circles since Tanzimat era, still today there are many problems about aruz prosody to be solved. At the beginning of the problems, there comes spelling /pronunciatıon savings referred as ‘aruz prosody spelling’, ‘lack of spelling’, ‘aruz prosody savings’ and ‘aruz prosody defects’ which are consulted to overcome difficulties faced when adapting aruz prosody measure to Turkish poetry. The case in point, which can not be achieved a consensus even on its denotation, altough it has been discussed sizably up to today, hasn’t been come to a solution yet. In order to be clear about aruz prosody savings, firstly it is a need to describe and identify all the spelling/pronunciation savings which are consulted to overcome difficulties faced during the application of aruz prosody to Turkısh poetry. In this study spelling-pronunciation terms called ‘imale, zihaf, tavsil, tahrik, teskin, teşdid, tahfif, tezyid, tenkis, tebdil, tefrik’ which are used in order to overcome difficulties faced while adapting aruz prosody savings to Turkısh poetry are introduced with all aspects of word and term meanings via examples of Classical poetry which are chosen from different poet’s poems that have been written in different periods. Some assessments were made by staying loyal to structure of Turkish grammar rules on the subject savings, which are needed to obtain the open or closed syllables or eliminate the excessiveness or deficiency of syllables during adaptation of aruz prosody into Turkısh. In this regard, spelling and pronunciation savings, which are used in adapting aruz prosody to Turkish, have been evaluated in two different groups, not as total defects, but as spelling/pronunciation variation and spelling/pronunciation deviation. Spelling /pronunciation savings which are not harmful for Turkish structure are evaluated as allowable and accepted as spelling/pronunciation variation; but savings which are harmful for Turkish structure are evaluated as out of sight, are accepted as spelling/pronunciation deviation.
Açıklama
URL: http://sutad.selcuk.edu.tr/sutad/article/view/1104
Anahtar Kelimeler
Klasik Türk şiiri, Vezin, Aruz vezni, İmlâ, Telaffuz, Tasarruf, Classical Turkish poetry, Prosody, Arabic prosody, Spelling, Pronunciation, Saving
Kaynak
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Düzenli, M. B., Bulak, Ş. (2018). Aruz vezninin Türk şiirine tatbikinde başvurulan imlâ/telaffuz tasarrufları ve mahiyetleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (43), 145-171.
