Mesnevî-i şerîf'te derviş profili
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi, Mevlana Araştırmaları Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Önceleri zühd hareketi olarak ortaya çıkan tasavvuf, tarikatlarla kurumsallaşmıştır. Bu kurumsallaşmanın oluşturduğu tiplerden biri de derviştir. Derviş, tasavvuf tarihi sürecinde farklı isimlerle, farklı profillerle karşımıza çıkmıştır. Bu profillerden biri Hz. Mevlâna'nın eserlerinde yansıttığı derviş tipidir. Bu tip; hem onun inanç ve düşünce dünyasını yansıtması, hem de dönemin tasavvuf anlayışını yansıtması açısından önemlidir. Mevlâna'nın yaşadığı XIII. yüzyıl farklı İslami ekollerin etkisini devam ettirdiği, tarikatların çoğaldığı ve farklı derviş zümrelerinin görüldüğü bir dönemdir. O da bu dönemde kendi tasavvuf anlayışına göre bir derviş profili çizmiştir. Bu profilin en belirgin özelliği Cenâb-ı Hakk'a ulaşma ideali taşıyan ve bu yolda mücadele eden bir fert olmasıdır. Mesnevî'deki derviş profili incelendiğinde, Hz. Mevlâna'nın sünnî tasavvuf anlayışına uygun bir derviş profili çizdiği görülür. Bu profilde Cenâb-ı Hakk'a ulaşma arzusunda olan, İslamiyet'in emir ve yasaklarına uymaya çalışan ve kâmil insan olma yolunda mücadele eden bir insan tipi karşımıza çıkar. Kâmil insan olmak yani gerçek anlamda derviş olmak bir süreç işidir. Bu olgunluk bir anda elde edilemez. Bir rehbere, bir eğitime ve sürece ihtiyaç vardır. Mesnevî'deki derviş tipleri, bu olgunlaşma sürecinin farklı aşamalarında karşımıza çıkar. Dervişlik yolunun son merhalesine yani nihayete ermiş olan dervişler, artık Cenâb-ı Hakk'a veli olmuşlardır. Ancak hakiki dervişlerin Cenâb-ı Hakk'a ulaşma yolculuğu bununla da bitmez. Ahirette ona kavuşma arzusuyla devam eder. Bunun için Hz. Mevlâna ölüm anına, sevgiliye kavuşma gecesi anlamında "şeb-i arûs" adını verir.
Sufism, which emerged as a zuhd movement before, was institutionalized with sects. One of the types created by this institutionalization is the dervish. Dervish has appeared with different names and different profiles in the history of mysticism. One of these profiles is the dervish type that Hz. Mevlana reflects in his works. This type is important both in terms of reflecting his world of belief and thought and reflecting the sufi understanding of the period. The 13th century, in which Mevlana lived, was a period in which the influence of different Islamic schools continued, sects multiplied and different groups of dervishes were seen. He also drew a dervish profile according to his own understanding of mysticism in this period. The most distinctive feature of this profile is that it is a person who has the ideal of reaching Allah and struggles on this path. When the dervish profile in Mesnevi is examined it is seen that Hz. Mevlana draws a dervish profile in accordance with the Sunni Sufi understanding. In this profile, we come across a type of person who desires to reach Allah, tries to obey the orders and prohibitions of Islam, and struggles to become a perfect human being. Being a perfect human being, that is, being a real dervish, is a process. This maturity cannot be achieved all at once. It needs a guide, an education and a process. Dervish types in Mesnevî appear at different stages of this maturation process. Dervishes, who have reached the final stage of the dervish path, have now become friends to Allah. However, the journey of true dervishes to reach Allah does not end there. He continues with the desire to meet him in the hereafter. For this, Hz. Mevlana calls the moment of death "şeb-i arus" meaning the night of reunion with his beloved.
Sufism, which emerged as a zuhd movement before, was institutionalized with sects. One of the types created by this institutionalization is the dervish. Dervish has appeared with different names and different profiles in the history of mysticism. One of these profiles is the dervish type that Hz. Mevlana reflects in his works. This type is important both in terms of reflecting his world of belief and thought and reflecting the sufi understanding of the period. The 13th century, in which Mevlana lived, was a period in which the influence of different Islamic schools continued, sects multiplied and different groups of dervishes were seen. He also drew a dervish profile according to his own understanding of mysticism in this period. The most distinctive feature of this profile is that it is a person who has the ideal of reaching Allah and struggles on this path. When the dervish profile in Mesnevi is examined it is seen that Hz. Mevlana draws a dervish profile in accordance with the Sunni Sufi understanding. In this profile, we come across a type of person who desires to reach Allah, tries to obey the orders and prohibitions of Islam, and struggles to become a perfect human being. Being a perfect human being, that is, being a real dervish, is a process. This maturity cannot be achieved all at once. It needs a guide, an education and a process. Dervish types in Mesnevî appear at different stages of this maturation process. Dervishes, who have reached the final stage of the dervish path, have now become friends to Allah. However, the journey of true dervishes to reach Allah does not end there. He continues with the desire to meet him in the hereafter. For this, Hz. Mevlana calls the moment of death "şeb-i arus" meaning the night of reunion with his beloved.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Tasavvuf, Mevlâna, Mesnevî, Derviş, Sufism, Dervish
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Tan, M. (2023). Mesnevî-i şerîf'te derviş profili. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, Konya.
