Mevlâna ve Mevlevîlik Araştırmaları Tez Koleksiyonu
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Güncel Gönderiler
Öğe Türk Romanında Mevlevi Karakterler(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2022) Gök, Yılmaz; Kuyumcu, HakanBu çalışmada, Mevlevi karakterlerin romanın esas ürünü olarak yer aldığı on eserde Mevlâna ve Mevleviliği yansıtış biçimlerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Mevlâna ve onun öğretileri etrafında şekillenen Mevlevilik sadece klasik şiirimize etki etmekle kalmamış edebi türler arasında mühim bir yere sahip olan roman türü için de mümbit bir kaynak olmuştur. 2007 yılının UNESCO tarafından ‘Dünya Mevlâna Yılı’ ilan edilmesiyle beraber her alanda Mevlâna ve Mevleviliğe artan ilgi roman türünde de kendisini hissettirmiştir. Bu durum gerek otobiyografik gerek tarihi ve kurmaca eserlere Mevlâna ve Mevleviliğin taşınmasında görülmektedir. Mevlâna ve Mevlevilik yazarların sanat ve inanç algılarındaki farklılardan dolayı eserlere farklı pencerelerden yansımıştır. Nitekim çalışmanın sınırlılığını oluşturan Mevlevi karakterlerin de roman sanatı içerisinde farklı şekillerde kurgulandıklarının sonucuna ulaşılmıştır. Zira incelenen eserlerde, kimi Mevlevi roman kişilerinin manevi tekâmül yaşadıkları kimilerinin ise Mevlevilikle bağlarının derinleşmediği görülmektedir. Dolayısıyla roman kişilerinin Mevlevilikle olan bağları neticesinde portrelerinde Mevleviliği yansıtma biçimleri farklılık göstermektedir.Öğe Mevlâna Müzesi nr. 1177'deki Mesnevî'nin metni ve İzbudak Tercümesinin Karşılaştırılması (1. cilt 2395-3186. Beyitler)(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2022) Aksan, Merve; Temizel, AliMevlânâ’nın Mesnevîsi, tarih boyunca dünya çapında büyük ilgi görmüştür. Tarihe, edebiyata ve birçok alana damgasını vuran bu eser, kaleme alındığı günden itibaren farklı dillere çevrilmiş ve üzerinde çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışma hazırlanırken Konya Mevlânâ Müzesi Ktp. İhtisas, nr. 1177’de yer alan Mesnevînin orijinal Farsça el yazması nüshasının 1. Cilt 3. Defterinin 2395-3186. beyitler arası tashihi yapıldı. Daha sonra ise Reynold Alleyne Nicholson’ın 1925 tarihinde basılan The Mathnawi Of Jalaluddin Rumi adlı neşri ve Adnan Karaismailoğlu ve Derya Örs tarafından 2007 yılında hazırlanan Mevlânâ Celaleddin Muhammed Mesnevî -i Ma’nevi adlı neşriyle karşılaştırılması yapılmıştır. Mesnevî’nin çoğaltılarak günümüze kadar gelen nüshaları arasında zamanla dil ve üslup bakımından farklılıklar oluşmuştur. Karşılaştırma yaparken bu iki neşrin kullanılma sebebi ise Reynold Alleyne Nicholson neşrinin XX. yüzyılın başlarında ve Adnan Karaismailoğlu - Derya Örs tarafından hazırlanan neşrin de XXI. yüzyılın başlarında yapılmış olmasıdır. Ayrıca bu çalışma da Konya Mevlâna Müzesi Ktp., İhtisas nr.5223’de yer alan Veled Çelebi İzbudak tarafından Osmanlı Türkçesiyle kaleme alınmış olan Mesnevî tercümesinin 1. cilt 3. Defteri yeni yazıya aktarıldıktan sonra eserini tercüme ederken kullandığı Konya Mevlânâ Müzesi Ktp. İhtisas, nr. 1177’de yer alan Mesnevînin orijinal Farsça el yazması nüshası ve Abdülbâki Gölpınarlı’nın Mesnevî tercümesi ile karşılaştırılması yapıldı. Çalışmanın amacı, Bir yüzyıl içerisinde yapılan bu iki çalışma arasındaki farklılıkları okuyucuya sunmak ve aynı zamanda Mesnevî’nin Veled Çelebi İzbudak tarafından Osmanlı Türkçesiyle yazılmış olan nüshasının, MEB tarafından Abdülbâki Gölpınarlı adına basılmış olduğu fark edilince eserin orijinal metnini Türkçeye kazandırmak için bu çalışma yapılmıştır.Öğe Tâhirü'l-Mevlevi'nin Mesnevi Şerhi'nde (1-6. C.) hadisler, Hz. Muhammed (S.A.V.) ve dört halife(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2020) Acar, Rahime; Köroğlu, Nurgül Sucu"Tâhirü'l- Mevlevi'nin Mesnevi Şerhi'nde (1- 6. C.) Hadisler, Hz. Muhammed (S.A.V.) ve Dört Halife" konulu tez çalışması giriş, Mesnevi'de yer alan ve Mesnevi'de olmayıp Tâhir'ül-Mevlevi'nin Şerhi'ne ilave ettiği hadisler, Hz. Muhammed (S.A.V.) ve dört halife ile ilgili hususlar ve sonuç bölümünden oluşmaktadır. Giriş kısmında; tezin yazılma amacı, izlenen yöntem ve belli başlı bazı bilgiler yer alır. Çalışmamız, Mesnevi beyitlerinin Farsça orijinal metni, okunuşu, tercümesi ve şerhlerinin yanında bizim açıklamalarımızı ve tespitlerimizi ihtiva etmektedir. Her bir beyitte öncelikle Tâhirü'l-Mevlevi'nin açıklamaları olduğu gibi köşeli parantez içinde alınmış, sonra da tarafımızdan gerekli izah yapılmıştır. Tâhirü'l-Mevlevî'nin şerhinde gördüğümüz yazım kuralları ve beyitlerin okunuşundaki bariz hatalar düzeltilerek yazılmıştır. Tablolarda kaç beyit tespit edildiği belirtilmiştir. Sonuç kısmında konu ile ilgili genel değerlendirmeler yer alır.Öğe Âbidin Paşa'nın tercüme ve şerh-i Mesnevî-i Şerîf'i (I-II. cilt/inceleme-metin)(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2020) Akın, Hilal; Köroğlu, Nurgül SucuMevlâna Celâleddîn Rûmî tarafından yazılan Mesnevî-i Şerîf, yazıldığı tarihten bu yana yüzyılları ve coğrafyaları aşarak çok sayıda dünya diline aktarılmış ve tesiri bir nebze olsun son bulmamış nadir eserlerden biridir. Mesnevî-i Şerîf'in Türkçede de manzum ve mensur birçok tercüme ve şerhi bulunmaktadır. Bu tercümelerin kimisi Mesnevî'nin tamamına kimisi ise sadece ilk on sekiz beyti ya da hikayelerin bazısının tercüme ve şerhlerinden oluşmaktadır. Bu çalışmada; Osmanlı Devleti'nin en bunalımlı dönemi olan XIX. asırda yaşamış ve yurdun çeşitli yerlerinde kaymakamlık ile valilikler yapmış, yüzyılının Mesnevî şârihi ve mütercimi Âbidin Paşa'nın Terceme ve Şerh-i Mesnevî-i Şerîf isimli eserinin ilk iki cildinin mensur tercüme ve şerhi çeşitli yönlerden incelenip çeviri yazıya aktarılmıştır.Öğe Veled Çelebi İzbudak'ın Mesnevi Tercümesi'nin yeni yazıya aktarımı (5. cilt 5,6,7ve 8. defterler; 2348-4238. beyitler(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2021) Şen, Mehmet Emin; Durgun, RecepMesnevî, muhteva ettiği konular itibariyle evrensel unsurlar taşımaktadır, dolayısıyla dünyada birçok farklı ülkenin insanı tarafından okunan bir eserdir. Yazıldığı dönemden bu yana Mesnevî'nin pek çok şerhi ve tercümesi yeni yazıya aktarılmıştır. Tercümelerinden birisi Mevlâna Müzesi Kütüphanesi'nde nu. 5223'de kayıtlı olan Veled Çelebi İzbudak'a ait tercümedir. Bu nüsha, öncesinde Abdülbaki Gölpınarlı tarafından incelenmiş ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından pek çok kez basılmıştır. Basılmış olan eser ile yazma nüsha arasında bazı farklılıkların olduğu gözlemlenmiştir. Bu çalışmada, Veled Çelebi İzbudak tarafından Osmanlı Türkçesi ile hazır edilmiş ve sonrasında ise Abdülbaki Gölpınarlı adına basılan tercümenin, özgün metninden okuyup faydanlanmak isteyenler için 5. cildin son dört defterinden ibaret olan bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Eserin esasına bağlı kalmak sûretiyle, metin içindeki köşeli parantezle belirtilen dipnotlar ve bu dipnotların açıklamaları, değişim yapılmaksızın verilmiştir. Kalitatif araştırma metotlarından olan literatür taramasının da uygulandığı bu çalışma, Mesnevî'yle alakalı gerçekleştirilecek olan çalışmalara katkıda bulunmayı hedeflemiştir.Öğe Irvin D. Yalom'un belirttiği 11 iyileştirici faktöre göre Mesnevî'nin değerlendirilmesi(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2021) Özpek, Ömer; Işıtan, İbrahimKarşılıklı iyi oluş amacını gerçekleştirmek için iki veya üstü insanın etkileşimde bulunması olarak tanımlanabilecek grup ortamında yer almanın üyeler üzerindeki iyileştirici etkileri 20. yüzyılın başlarından beri araştırma konusu olagelmiştir. Bu alana ilişkin kapsamlı araştırmalardan biri Irvin D. Yalom tarafından yapılmış ve neticede grup ortamında üyelerin ruhsal iyi oluşuna katkısı bulunan on bir iyileştirici faktör tespit edilmiştir. Bu on bir iyileştirici faktör; umut aşılama, evrensellik, bilgi aktarımı (öğretici talimat ve doğrudan öğüt verme yollarıyla), özgecilik, birincil aile grubunun onarıcı yinelenişi, toplumsallaştırıcı tekniklerin geliştirilmesi, taklitçi davranış (özdeşleşme), bireylerarası öğrenme (bireyler arası ilişkilerin önemi, onarıcı duygusal deneyim ve toplumsal mikrokozmos olarak grup kavramlarından hareketle), grup bağlılığı, katarsis, varoluşsal etmenler başlıklarıyla ifade edilmiştir. Betimsel analiz ve içerik analizi gibi tekniklerin kullanıldığı tarama modelindeki bu nitel çalışmada, sözü edilen iyileştirici faktörlerden tamamı ya da birkaçını örnekleyebilecek veya harekete geçirebilecek Mesnevî hikâyelerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu yönde bir tespitin; hem Mevlâna'nın psikolojik sağlık dünyasına katkılarının görülmesine olanak tanıma, ruhlara şifa olarak gördüğü eserine yeni bir bakış açısı kazandırma hem de hikâyelerin grup ortamında kullanılmasıyla üyelerin göstereceği direnci minimuma indirme, kendilerini açmaya cesaretlendirme gibi birden çok faydası olacağı düşünülmektedir. Bu düşüncelerle yola çıkılan bu çalışmada Irvin Yalom'un sunduğu iyileştirici faktörler açıklama ve örnekleriyle irdelenmiş, ardından Mesnevî hikâyeleri taranarak söz konusu faktörleri örnekleme veya harekete geçirme potansiyelinde olan hikâyeler belirlenmiş ve son olarak çalışmanın ana bölümündeyse ilk iki aşamada ulaşılan veriler sentezlenerek değerlendirmelerde bulunulmuştur. Çalışma, sunduğu yöntem itibariyle Mesnevî gibi kültürümüzden doğmuş pek çok eserin incelenmesine; yapılacak analiz, sentez ve değerlendirmelerle psikolojik sağlık alanına kazandırılmasına da zemin hazırlayacaktır.Öğe Tâhirü'l-Mevlevȋ'nin Şerh-i Mesnevȋ'sinde (7.-12. C.) hadisler, Hz. Muhammed (S.A.V.) ve dört halife(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2021) Harmancı, Büşra; Köroğlu, Nurgül SucuMevlâna Celâleddin-i Rumȋ'nin geçmişte ve günümüzde eserleri üzerine birçok çalışmalar yapılmış ve yapılmaktadır. Özellikle de Mesnevȋ üzerine yapılan çalışmalar incelendiğinde manzum ve mensur olmak üzere birçok tercüme ve şerh ile karşılaşırız. Bunlardan bir tanesi de Tâhirü'l Mevlevȋ'nin Şerh-i Mesnevȋ'sidir. Bu eserde; (7.-12. C.) hadisler, Hz. Muhammed (S.A.V.) ve dört halifeden bahsedilen beyitlerin tespiti yapılmıştır. Mevlâna Mesnevȋ'sinde, âyet, hadis, Hz. Muhammed ve dört halifeden bahsetmiştir. Bununla birlikte, Tahirü'l Mevlevȋ'nin de Şerh-i Mesnevȋ'ye eklediği âyet, hadis, Hz. Muhammed ve dört halifeden bahsedilen beyitler bulunmaktadır. Bu bakımdan Mesnevȋ'de yer alan ve Mesnevȋ'de yer almayan, Tâhirü'l Mevlevȋ'nin Şerh-i Mesnevȋ'ye eklediği Hadisler, Hz. Muhammed ve dört halifeyle ilgili hususlar incelenip bazı tespitlerde bulunulmuştur.Öğe Mevlâna Müzesi nr. 1177'deki Mesnevî'nin metni ve İzbudak tercümesinin karşılaştırılması (2. cilt 3350-3796, 3. cilt 1-376 beyitler)(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2020) Dener, Kübra Bulak; Temizel, AliÇalışmanın esası olan nüsha, Konya Mevlana Müzesi Ktp., M. 1177 yer alan Mesnevi nüshasıdır. Söz konusu nüshanın 2. Cilt 3350-3796, 3. Cilt 1-376 Beyitlerin edisyon kritiği yapılmıştır. Bu edisyon kritik yapılırken Adnan Karaismailoğlu (Mevlana Celaleddin Muhammed, Mesnevi-i Ma'nevi (Farsça) I-III, hazırlayanlar: Adnan Karaismailoğlu Derya Örs, Ankara 2007, Akçağ Yayınları) çalışması ve Reynold Alleyne Nicholson'nın (The Mathnawi of Jalalu'ddin Rumi, Edited and Translated by Reynold A. Nicholson, 1381 Tahran) eseriyle karşılaştırma yapılmıştır ve beyitlerdeki farklı olan kelimeler, yazım değişiklikleri, eksik olan yerler dipnotta gösterilmiştir. Veled Çelebi İzbudak tarafından Osmanlı Türkçesiyle hazırlanan, Şucaeddin Onuk tarafından düzenlenerek 5 Kanun-i Sani 1938- 1 Teşrin-i Sani 1942 tarihleri arasında kaleme alınan Mevlâna'nın Mesnevîsi Konya Mevlana Müzesi Kütüphanesi ihtisas 5223 nr.de bulunmaktadır ve bu eser toplam 30 defterden oluşmaktadır. Bu tercümeye esas olan Farsça orijinal nüshasının edisyon kritikli metni sunulmuştur. Bu çalışmada Veled Çelebi İzbudak tarafından Osmanlı Türkçesiyle hazırlanan, Şucaeddin Onuk tarafından kaleme alınan Mesnevî tercümesinin ikinci cildinin birinci defteri hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca Şucaeddin Onuk tarafından yazılan Osmanlı Türkçesi metin ile Abdulbaki Gölpınarlı tarafından yayınlanan Mevlâna-Mesnevî (Mevlana-Mesnevî I-VI, Çevirien: Velede Çelebi İzbudak, Gözden Geçiren: Abdulbaki Gölpınarlı, İstanbul 1988, MEB Şark İslam Klasikleri) isimli eserinin ilgili yerlerinin karşılaştırılması yapılmıştır.Öğe Mevlâna Müzesi nr.1177'deki mesnevî'nin tenkitli metni ve bu metnin izbudak tercümesi ile karşılaştırılması (2.cilt 2432-3349 beyitleri)(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2021) Diriöz, Ayşenur; Temizel, AliÇalışmanın esası olan nüsha, Konya Mevlâna Müzesi Ktp., M. 1177'de yer alan Mesnevî nüshasıdır. Söz konusu nüshanın 2. Cilt 2432-3349 beyitlerin edisyon kritiği yapılmıştır. Bu edisyon kritiği yaparken Adnan Karaismailoğlu-Derya Örs'ün (Mevlâna Celaleddîn Muhammed, Mesnevî-i Ma'nevi (Farsça) I-III, Adnan Karaismailoğlu-Derya Örs, Ankara 2007, Akçağ Yayınları) eseri ile Reynold Alleyne Nicholson'ın (The Mathnawi of Jalalu'ddin Rumi, Edited and Translated by Reynold Alleyne Nicholson, 1925 Leiden) eseri karşılaştırılmış ve beyitlerdeki farklı olan kelimeler, yazım değişiklikleri, eksik veya fazla olan beyitler dipnotta gösterilmiştir. Veled Çelebi İzbudak tarafından Osmanlı Türkçesi ile hazırlanan, Şucaeddin Onuk tarafından düzenlenerek 5 Kanun-i Sani 1938 - 1 Teşrin-i Sani 1942 tarihleri arasında yeniden kaleme alınan Mesnevî nüshası Konya Mevlâna Müzesi Kütüphanesi ihtisas 5223 nr. da kayıtlıdır ve bu eser toplam 30 defterden oluşmaktadır. Bu tercümeye esas olan ve Konya Mevlâna Müzesi Ktp., nr. 1177'de yer alan Mesnevî'nin Farsça orijinal nüshasının edisyon kritiği yapılmıştır. Bu çalışmada Veled Çelebi İzbudak tarafından Osmanlı Türkçesi'yle hazırlanan ve Şucaeddin Onuk tarafından yeniden kaleme alınan Mesnevî tercümesinin ikinci cildinin dördüncü defteri hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca Şucaeddin Onuk tarafından yazılan Osmanlı Türkçesi metin ile Abdülbaki Gölpınarlı tarafından yayınlanan Mevlâna-Mesnevî (Mevlâna-Mesnevî I-VI, Çeviren: Veled Çelebi İzbudak, Gözden Geçiren: Abdulbaki Gölpınarlı, İstanbul 1988, MEB Şark İslam Klasikleri) isimli eserin ilgili yerlerinin karşılaştırması yapılmıştır.Öğe Mystical thoughts of khwaja muinuddin Chishti and Chishtiyya sufi order(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2018) Koorantakath, Mahir Nirathinmel Puthiyapurayil; Kuyumcu, HakanMuinuddin Çişti'nin kişiliği, Hint Yarımadası'nın sosyo kültürel ve dini tarihini etkilemiştir. Cins ve inançtan bağımsız olarak sevgi, saygı ve riayet gösteren Muinuddin Çişti, birkaç ünvanlarla mulakkap olmasına rağmen " Garib Nawaz" (yoksulların yardımcısı) lakabıyla şöhret kazanmıştır. O tüm insanlara karşı göstermiş olduğu hoşgörü ve merhemeti ile "İnsanların en iyisi, tüm insanlara yararlı olan kişidir" anlamındaki Peygamberimiz Muhammad'in (Allah'ın salat ve selamı üzerine olsun) sözünü gerçekleştirmiştir. O, Hayatını tamamen Yüce Allah'a adamış ve nihai amacına ulaşmak için aşk yolunu seçmiştir. Muinuddin Çişti, bu olağanüstü değerleri ve nitelikleri Afganistan'ın Herat kentinde Ebu İshak al Şami tarafından kurulan Çiştiyye Sufi tarikatının şeyhlerinden almıştır. Hindistan'ın ilki ve en büyük tasavvuf tarikatı olan Çiştiyye, esas olarak Hint Yarımadası'nda ve Afganistan'da takip edilmektedir. Şeyhleri her zaman takipçilerini dünyevi güçten uzak tutmaya çalışmışlardır. Hint halkı, şeyhlerine çok ilgi duyar ve hükümdarlar bile onları ziyaret ederlerdi. Çişti Sufiler, halkın kalbinde ilahi sevgiyi uyandırmak için Kavvaliyi genelleştirmiştir. Onlar, söz, konuşma, şiir, ve mektup koleksiyonuyla edebiyat dünyasına da çok katkıda bulunmuştur.Öğe Muhammed Nezir Arşi'nin Miftâhul'l-ulûm adlı eserinin birinci defter 1.- 201. beyit şerhlerinin Veled Çelebi İzbudak tercümesi ile karşılaştırılması(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2019) Şanlı, Deniz Alpay; Kuyumcu, HakanHz. Mevlana’nın adıyla özdeşleşmiş ünlü eseri Mesnevi, yüzyıllar içinde birçok dile tercüme ve şerh edilerek, Hz. Mevlana’nın dile getirmek istediği duygu ve düşüncelerin milyonlarca insan tarafından paylaşılmasına vesile olunmuştur. Bu çalışmada Pakistanlı tıp doktoru Muhammed Nezir Arşi’nin Miftahu’l- Ulum adlı Urduca mesnevi şerhi, Veled Çelebi İzbudak’ın tercümesiyle karşılaştırılmıştır.Öğe Veled Çelebi'nin "Hayru'l-Kelâm" adlı eseri (İnceleme-metin)(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2020) Özçakıl, Mehmet Mithat; Köroğlu, Nurgül Sucu"Veled Çelebi'nin Hayru'l-Kelâm Adlı Eseri" başlıklı çalışmamızda ahlâkî faziletlere dayalı vasiyetler ve bu geleneğin örneklerinden Hayru'l-Kelâm ele alınmıştır. İnsanlığın varoluşundan bu yana edinilen tecrübeler bir sonraki nesillere aktarılmış, gelecek nesillere bir yol haritası çizilmiştir. İnsanoğlu bunu vasiyetler yazarak veya yazdırarak yapabilmişlerdir. Türk-İslam Edebiyatında hayli öneme sahip olan vasiyet-nâmeler zamanla ahlâkî nasihatleri içeren edebî bir tür haline gelmiştir. Bu vasiyet-nâmelerden bir tanesi Hz. Pîr Mevlanâ Celaleddin Rumî tarafından ilan edilmiş ve Menâkıbü'l-Ârifîn isimli eserde Arapça olarak yerini almıştır. İnsanoğluna her daim aşkı ve muhabbeti aşılayan Mevlâna hazretleri ömrünün sonlarında öz olarak bıraktığı bu vasiyete Konya Mevlâna Dergâhı son dönem postnişinlerinden Veled Çelebi İzbudak bir şerh yapmış ve Vasiyet-nâme-i Şerîf Şerhi - Hayru'l-Kelâm ismiyle yayımlamıştır. Harf inkılabından bir süre önce basılan eser son dönem Osmanlı Türkçesinin nadide örneklerinden biri olmuştur. Bu çalışma üç bölümden müteşekkildir. Birinci bölümde Vasiyet kavramı, Vasiyet-nâme türü ve bazı vasiyet-nâmelerden örnekler sunulmuştur. İkinci bölümde yakın bir geçmişte yaşayan münevver Veled Çelebi İzbudak'a yer verilmiş ve kaleme aldığı ilk eseri Hayru'l-Kelâm incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise Arap alfabesiyle yazılan eserin latinize edilmiş versiyonu yer almıştır.Öğe Konya Mevlânâ Müzesi arşivinde bulunan 84 no.lu zarf tercümelerine göre Konya Mevlevîhânesi ile Lefkoşa Mevlevîhânesinin ilişkileri(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2020) Polat, Hümeyra Yaman; Taş, MutluhanKıbrıs Lefkoşa Mevlevîhânesi, Osmanlı Devleti'nin 1571 yılında Kıbrıs'ı fethetmesinden sonra 1593 senesinde Ahmet Paşa tarafından kurulmuştur. Konya Mevlânâ Müzesi Hazine-i Evrak Arşivindeki 84 no.lu zarfta, Lefkoşa Mevlevîhânesinden gönderilen 1912/1328-1913/1329 tarihli muhâberât belgelerine ulaşılmıştır. Belgeler, 1894-1931 yılları arasında vazifede bulunan Postnişin Mehmed Celâleddin Efendi tarafından iletilmiştir. 84 no.lu zarf ışığında, Mevlevîhânenin I. Balkan Harbindeki durumu, Mevlevîhâne bölümlerinin onarımı için tamirat talepleri, vakfın korunması adına yatırılan ödenekler, özel gün ve gecelerdeki işleyiş ile Lefkoşa Mevlevîhânesine dair bazı meseleler tespit edilmiş ve çalışmamızda bu konulara yer verilmeye gayret edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kıbrıs Fethi, Ahmet Paşa, Lefkoşa Mevlevîhânesi, Mevlânâ Müzesi, Hazine-i Evrak, 84 no.lu zarf.Öğe Unesco 2007 Dünya Mevlânâ Yılı kapsamında Harran Üniversitesi'nde yapılan uluslararası sempozyumda sunulan Arapça bildiriler örneği(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2020) Ürün, Abdülkadir; Ürün, Ahmet KazımBu çalışmada sayılan mutasavvıflardan birisi olan Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'yi, eserlerini, Mevlevîlik ve Mevlevîhaneleri konu alan eserlerin 2007 Unesco Dünya Mevlânâ Yılı'na özel yayımlanmış bir bibliyografyası haline getirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada Mevlânâ'nın hayatı ve eserlerinin tüm dünyaya yayılmasına vesile olan 2007 yılı temel alınmıştır. Unesco 2007 Dünya Mevlânâ yılında bu yıla özel yayımlanmış tüm eserlere ulaşılmaya çalışılmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin vefâtının üzerinden 800 yıl geçmesine rağmen; Asya, Avrupa, Amerika ve Orta Doğu'da gün geçtikçe daha çok tanındığına müşahade edilmiştir. Bu çalışmada amaç Mevlânâ ve eserleri üzerine 2007 yılına özel başta ülkemizde sonra yurt dışında yapılan çalışmalar hakkında bilgi vermek, araştırmacılara kolay ulaşabileceği listeleri tertip etmek ve bilimsel bilgiye katkı sağlamaktır. Bu çalışmanın 2007 yılı ile sınırlı tutulmasının nedeni, 2007 yılının Unesco tarafından Mevlânâ'yı Anma Yılı olarak ilan edilmesidir. Bu önemli olayın Türkiye'deki yansımalarının ortaya çıkarılması, edinilen bilgilere dayanılarak önceki ve sonraki yıllara oranla bir değerlendirme yapılması olanağının oluşturulmasıdır. 2007 öncesi ve sonrası dönemlere baktığımızda 2007 Dünya Mevlânâ Yılı'nda eser sayısında gözle görülür derecede bir artış yaşanmıştır.Öğe Mevlâna'nın Mesnevî'sinde sağlığa dair görüşler(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2019) Hidayetoğlu, Bahaüddin Taha; Temizel, AliXIII. yüzyılda yaşamış olan Mevlâna Muhammed Celâleddîn-i Rûmî'nin en tanınmış eseri, birçok dillere tercüme edilen Mesnevî-i Şerîf, adını İslâmî edebiyatın nazım şekillerinden biri olan mesneviden almıştır. İslâmî tasavvuf edebiyatının şaheseri olan Mesnevî'yi Çelebi Hüsâmeddin, Mevlâna'nın tükenmez bir hazineye benzeyen ruhundan çekip çıkarmıştır. Hemen her konuda insanlığa ışık tutup yol gösteren Mesnevî, devrinin tıbbi bilgilerini, hekimlerin hastalıkları teşhis ve tedavi yöntemlerini, hekim-hasta münasebetini, hastalık ve dert ile karşılaştığımızda nasıl davranmamız gerektiğini, halkın sağlık alanındaki inanç ve âdetlerini anlatması bakımından da çok değerlidir. Bu çalışmada, Veled Çelebi İzbudak'ın çevirdiği, Abdülbâki Gölpınarlı'nın gözden geçirdiği Mesnevî'nin, MEB 1988 İstanbul baskısı kullanıldı. Farsça metinlerde Mesnevî'nin, Adnan Karaismailoğlu tarafından hazırlanan Akçağ Yayınları 2007 baskısından yararlanıldı. Altı cildin tamamı okunarak sağlığa dair olduğu düşünülen tüm beyitler ve bunlarla bağlantılı olduğu düşünülen hikâyeler tespit edildi. Eksik kalan ve yanlış anladıklarımız mutlaka olmuştur. Beyitlerin altına cilt ve beyit numaraları yazıldı. Konuyla bütünlüğü olan hikâyeler başlığı ile birlikte alındı. Burada yalnızca tercüme verilmiş, çeviri diline müdahale edilmemiştir. Anadolu Selçuklu Devleti'nde zamanın şartları ile kıyaslanınca tıp ilmi ileri düzeydeydi. Anadolu'da, Kayseri, Sivas ve Konya gibi Selçuklu şehirlerinde bimaristan adı verilen hastanelerin ve tıp tahsili yapılan medreselerin inşa edilmesi Selçukluların tıbba verdikleri önemi gösterir. Mevlâna'nın Mesnevî'sinde devrin sağlık uygulamalarına dair çok sayıda beyit bulunmaktadır. Bu beyitlerin ışığında Mevlâna'nın diğer ilimlerin yanı sıra tıp ilminden de haberdâr olduğu anlaşılmaktadır.Öğe Veled Çelebi İzbudak'ın Mesnevî tercümesi'nin yeni yazıya aktarımı (5. cilt, 1-4. defterler; 1-2347. beyitler)(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2020) Aslan, Gönül; Temizel, AliMesnevî, konularının evrensel nitelik taşımasından dolayı dünyada en çok aranan ve okunan eserler arasındadır. Bu nedenle yazıldığı dönemden bu yana birçok şerhi ve tercümesi yapılmıştır. Bu tercümelerden birisi de çalışmamıza konu olan Veled Çelebi İzbudak'ın yaptığı Mevlâna Müzesi Kütüphanesi'nde nu. 5223'de kayıtlı tercümedir. Bu nüsha daha önce Abdülbâki Gölpınarlı tarafından gözden geçirilmiş ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından defalarca basılmıştır. Basılan eser ile yazma nüsha arasında farklılıklar olduğu da bilinmektedir. Çalışmamızda Veled Çelebi İzbudak tarafından Osmanlı Türkçesiyle Arap harfli olarak hazırlanmış, daha sonra Abdülbâki Gölpınarlı adına basılmış olan tercümenin, orijinal metninden okumak isteyenlerin istifadesi amacıyla, 5. cildinin ilk dört defteri ile sınırlı bir çalışma yapılmıştır. Eserin aslına sadık kalmak için, metin içinde köşeli parantez ile verilen dipnotlar ve bu dipnotların açıklamaları değişiklik yapılmadan verilmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden literatür taramasının da kullanıldığı bu çalışma Mesnevî ile ilgili yapılacak çalışmalara katkı sağlamayı amaçlamaktadır.Öğe Mesnevi'nin 1. defterindeki insan haklarının veda hutbesi açısından değerlendirilmesi(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2019) Küçük, Leyla Betül; Temizel, Ali"Mesnevi'nin 1. Defteri'ndeki İnsan Haklarının Veda Hutbesi Açısından Değerlendirilmesi" konulu tez çalışması giriş, üç bölüm ve sonuçtan ibarettir. Giriş kısmında; tezin yazılma amacı, izlenen yöntem ve belli başlı bazı kaynaklar hakkında bilgi yer alır. Birinci bölümde kısaca hak ve insan hakları kavramlarının tanımları yer almaktadır. Veda Hutbesi'nde yer alan insan hakları başlıklarının, İslam'ın kaynakları açısından özet bilgilerine yer verilmektedir. İkinci bölümde Veda Hutbesi'nin mevcut kaynaklardaki metinleri ve Veda Hutbesi'nde geçen insan haklarının günümüz haklarından hangileriyle bağlantılı olduklarına dair tespitler mevcuttur. Üçüncü bölümde Mesnevi'nin 1. Defteri'ndeki bazı hikâye ve beyitlerindeki insan haklarının Veda Hutbesi açısından tespiti vardır. Sonuç kısmında konu ile ilgili genel değerlendirilmeler yer alır.Öğe Konya'da Mevlâna ve Mevlevîlik adına yapılan faaliyetler (2007-2019)(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2020) Çeşmeci, Sibel; Temizel, Ali1207-1273 yılları arasında yaşayan âlim, mutasavvıf Hz. Mevlâna'nın doğumunun 800. yılı olması sebebiyle 2007 yılı UNESCO tarafından Mevlâna'yı Anma Yılı olarak ilan edilmiştir. Bu çalışma, 800 yıllık süreç boyunca Mevlevîliğin nüvesi ve merkezi olan Konya'da 2007 yılından günümüze Mevlâna ve Mevlevîlik ile ilgili yapılan faaliyetleri tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Bu çalışma, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Mevlâna Dergâhı'nın 1925'de kabul edilen ve Resmi Gazete'de yayınlanan kanun gereğince kapatılmasından sonra Mevlâna ve Mevlevîlik ile ilgili faaliyetlerin seyrine dair genel bir değerlendirme yapılmıştır. İkinci bölümde Konya'da Mevlâna ve Mevlevîlik adına çalışmalar yapan birimler belirlenmiştir. Sorumlu ya da ilgili kişiler ile görüşülerek kurum faaliyetleri sıralanmış, çalışmaların halka yansımalarının tespiti için sosyal medya hesapları incelenmiştir. Çalışmanın devamında Mevlâna ve Mevlevilik tarikinin toplumla bütünleşmesine yardımcı olan meslek erbablarının hizmetlerinden bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde tarihsel süreçte Mesnevî okumaları hakkında bilgi verildikten sonra Konya'da Mesnevî sohbeti yapanlara yöneltilen sorulardan elde edilen cevaplar derlenmiştir. Çalışmanın, son dönem yapılan faaliyetlerin tasnifi, yapılanların topluma ulaşma yolları ve günümüz teknolojisi iletişim aracı olan sosyal medyanın çalışmaların tanıtımındaki etki gücünün tespit edilmesine yardımcı olacağı düşünülmektedir.Öğe Hacı Pîrî Efendi'nin intihâb-ı şerh-i mesnevîsi (53b-110b/inceleme-metin)(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2019) Sevindik, Betül; Tunç, SemraBu çalışmada, 16. yüzyıl şârihlerinden Hacı Pîrî'nin Süleymaniye Kütüphanesi yazmaları arasında kendi hattıyla tahrir ettiği İntihâb-ı Şerh-i Mesnevî adlı mensur Mesnevî şerhinin 53b-110b varakları ele alınmıştır. Üç bölümden oluşan tezin girişinde, klasik Türk edebiyatı şerh geleneğinin özellikleri ve genel hatları üzerinde durulmuştur. Birinci Bölüm'de, Hacı Pîrî'nin hayatından bahsedilmiştir. İkinci Bölüm'de İntihâb-ı Şerh-i Mesnevî'nin yazılış sebebi, yazılış tarihi ve yeri, muhtevası, kaynakları, dil özellikleri ve şârihin eserde uyguladığı şerh yöntemi anlatılmıştır. Üçüncü Bölümde ise eserin çeviriyazılı metni yazılarak metin içi şiir, ayet, hadis, kelam-ı kibar vb. göndermelerin anlamları dipnotlarla verilmiştir.Öğe XVII - XIX yüzyıl Mevlevi sanatkârlar(Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü, 2019) Hidayetoğlu, Mümine Banu; Taş, MutluhanMevlevîlik, 12. Yüzyılda Mevlanâ Celaleddin-i Rûmî tarafından temelleri atılıp, oğlu Sultan Veled tarafından kurulmuştur. Sultan Veledin gayretleriyle nizamî hale gelen yol, Ulu Ârif Çelebi'nin çalışmalarıyla yaygınlaşarak birçok bölgede Mevlevîhanelerin kurulmasını sağlamıştır. Mevlevîhaneler verilen manevi eğitim ve günlük yaşayışın belirli kaideler ile işleyişini sürdürmüştür. Zaman içerisinde kuralları olgunlaşarak belirginleşen Mevlevîlik, dergâha atılan adımla, dergâhtaki işleyişe uyum sağlanabileceği kabul edildikten sonra yolculuk başlamış olur. Her kademesi hizmet üzerine kurulu görevler sırasıyla icra edilmeye başlanır. Mevlevîhaneler, verdiği insanî eğitimler dâhilinde fen ilimleri ve sanat eğitimleriyle, bulunduğu dönemlerin en zengin öğrenim kurumlarından olmuştur. Mevlanâ âşıklarının merkezi olarak kabul edilen bu kurumlarda; Kur'an okuyanlar, mesnevi okuyup okutanlar, sema meclislerinde ayin icra edenler, mertebelerine göre çeşitli alanlarda hizmet edenler ve onlara nezarette bulunanlardan oluşan bir sınıf meydana gelmiştir. Hazret-i Mevlanâ'nın sanata olan sevgisinin tesiriyle, Dedelerin Mevlevîhanelerde dervişlere veya muhiplere verdiği eğitimlerin büyük bir kısmı sanat icrası üzerinedir. İstidada göre seçilen Mevlevî, manevi sabır terbiyesi dâhilinde sanatın sabrını da öğrenmiş olmaktadır. Zamanının güzel sanatlar fakültesi ve konservatuarları vazifesini gören Mevlevîhanelerde yetişen sanatkârların icraları sayesinde bu gün gelenekli sanatlarımızın en güzel örneklerinden faydalanma imkânı bulduğumuz söylenilebilir. Bu akademilerde yetişen muhipler ve dede makamına yükselen dervişlerin, zarafet üzerine aldıkları manevi eğitim sayesinde, eğitildikleri sanat dallarında ileri seviyelere yükselerek bir ekol halini almışlardır. İslam medeniyetini temsil eden Mevlevîlik, kendi estetik kaideleri dâhilinde medeniyet âleminde silinmez izler bırakmıştır. Bu çalışmada, 17, 18, 19. Yüzyıllar içerisinde Mevlevîliğe intisab ederek Mevlevî olup Mevlevîhanelerde eğitim almış Mevlevî sanatkârlar derlenmeye çalışılmıştır. Çalışmaya başlamadan önce hedeflenen sanat dallarının tamamı, araştırmaya başladıktan sonra kısıtlamaya gidilmesi gereksinimi doğurmuştur. Mevlevî sanatkârlar olarak kaynakları belirli sanat dalları dâhil edilmiştir. Musikî, hat, resim ve şiir üzerinde durularak bu sanatları icra eden Mevlevî sanatkârlar elde edinilebilinen sanat eseri örnekleriyle birlikte bir araya toparlanmaya çalışılmıştır.
