Türkiye'de serbest veteriner hekimlerin iş sağlığı ve güvenliğinin değerlendirilmesi

Veteriner hekimliği, özellikle hastalıkların önlenmesi ve tedavisi, hayvan sağlığı ve gönenci ile ilgilenmektedir. Veteriner hekimliği mesleği, mesleki tehlikeler ve yaralanma riski taşıyan çalışma ortamlarında çok çeşitli hayvan türleriyle etkileşime girerek icra edilen bir meslektir. 6343 sayılı kanuna göre mesleğini serbest olarak icra etme yetkisine sahip veteriner hekimler "serbest veteriner hekim" olarak tanımlanmıştır. Çalışmada serbest veteriner hekimlere sosyo-demografik özellikleri, meslek hastalıkları, iş kazaları ve iş sağlığı ve güvenliğinin değerlendirilmesini hedefleyen Sağlık Çalışanı Güvenliği Ölçeği- R içeren anket formu yöneltildi. Anket Formu üç bölüm ve 68 sorudan oluştu. Katılımcılara anket formunun ilk bölümünde sosyo-demogrofik özelliklerini belirleyen 10, ikinci bölümde iş sağlığı ve güvenliğini değerlendirmek amacıyla 14, üçüncü bölümde sağlık çalışanı güvenliği değerlendirmek amacıyla 44 sorudan oluşan sağlık çalışanı güvenliği ölçeği (5'li likert tipi) yönlendirildi. Anket uygulaması sonucu elde edilen veriler SPSS 29 istatistik paket programı kullanıldı. Normallik testi için Kolmogorov-Smirnov ve Shapiro-Wilk testleri uygulandı. Normal dağılım şartı sağlanmadığı için, ikili grup karşılaştırmalarında Mann-Whitney U testi kullanıldı. Üç veya daha fazla grup karşılaştırmalarında ve çoklu karşılaştırma için Kruskal Wallis ve Benforini-Dunn testleri kullanıldı. Çalışmada katılımcıların; %79,4'ü erkek, %20,6'sı kadın olarak belirlendi. Katılımcıların %29,4'ü 23-29 yaş, %38,2'si 30-39 yaş, %21,9'u 40-49 yaş, %10,4'ü 50 yaş ve üzeriydi. Çalışmada serbest veteriner hekimlerin %31,9'unun zoonoz hastalıklara yakalandıkları, %39,3'ünün trafik kazası yaptıkları, ayrıca fiziksel, kimyasal ve biyolojik riskler ile zoonoz hastalıklar ile karşı karşıya kaldıkları belirlendi. İGÖ-R ölçeğinin alt faktörlerinde de istatiksel olarak anlamlı ilişkiler saptandı. Sonuç olarak, toplumun her kesimine nitelikli veteriner hekimlik hizmetleri sunmanın önemli bir koşulu sağlıklı veteriner hekimlerdir, bu da iş sağlığı ve güvenliği açısından yeterli bir ortamda veteriner hekimlerin çalışması ile mümkün olabilecektir. Pek çok tehlike ve riskle karşı karşıya kalma potansiyeli olan veteriner hekimlerin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yapılan yasal düzenlemelere dahil edilmesi gerektiği; ayrıca veteriner hekimlerin hem kendileri hem de birlikte çalıştıkları kişileri tehlike ve risklerden koruma, yaralanma ve hastalıklara karşı gereken önlemleri alma konusunda farkındalık düzeyleri arttırılması adına çeşitli çalışmalar düzenlenmesi gerektiği de söylenebilir.

Veterinary medicine is particularly concerned with the prevention and treatment of diseases, animal health, and welfare. Veterinary medicine is a profession that is practiced by interacting with a wide variety of animal species in work environments that carry occupational hazards and risk of injury. According to Law No. 6343, veterinarians who are authorized to practice their profession freely are defined as "freelance veterinarians". In the study, a questionnaire form including the Health Worker Safety Scale-R, which aims to evaluate socio-demographic characteristics, occupational diseases, occupational accidents, and occupational health and safety, was directed to freelance veterinarians. The questionnaire form consisted of three sections and 68 questions. The participants were directed to the health worker safety scale (5-point Likert type) consisting of 10 questions determining their socio-demographic characteristics in the first section of the questionnaire form, 14 questions in the second section to evaluate occupational health and safety, and 44 questions in the third section to evaluate health worker safety. The data obtained as a result of the survey application were recorded in the SPSS 29 statistical package program. Kolmogorov-Smirnov and Shapiro-Wilk tests can be performed for normality test. Since normal distribution conditions were not provided, the Mann-Whitney U test was recorded in paired group comparisons. Kruskal Wallis and Benforini-Dunn tests were performed for three or more group comparisons and multiple comparisons. In the study, 79.4% were determined to be male and 20.6% were female. 29.4% of the participants were 23-29 years old, 38.2% were 30-39 years old, 21.9% were 40-49 years old, 10.4% were 50 years old and above. In the study, it was determined that 31.9% of private veterinarians had zoonotic leaks, 39.3% were traffic accident procedures, as well as the physical, chemical, and biological risks they encountered and zoonotic contagiousness. Statistically significant relationships were also found in the sub-factors of the IGS-R scale. As a result, an important condition for providing qualified veterinary services to all segments of society is healthy veterinarians, and this will be possible if veterinarians work in an environment that is a adequate in terms of occupational health and safety. It can also be said that veterinarians, who have the potential to face many dangers and risks, should be included in the legal regulations regarding occupational health and safety; and that various studies should be organized to increase the awareness of veterinarians in protecting both themselves and the people they work with from dangers and risks and taking the necessary precautions against injuries and diseases.