Anayasal Meşruti Yönetime Medhal: 1856 Islahat Fermanı'nın Tam Metin İncelemesi

Özet: Osmanlı Devleti’ndeki modernleşme hareketlerinin en önemli ayağı hukukî alandır. Hukukta modernleşmenin en önemli ayağı ise anayasal gelişmelerdir. Anayasal gelişmeleri ilgilendiren her belge, birçok açıdan bir zincirin halkaları gibi birbirine bağlı, birbirini genişleten ve tamamlayan bir özelliğe sahiptir. Bu alanda yapılan reformlar arasında anayasal gelişmeler açısından en önemli ve etkili olanı Tanzimat Fermanı’dır. Tanzimat Fermanı’yla başlayan düzenlemeler Türk anayasa geleneğine önemli bir zemin oluşturmuştur. Anayasal gelişmeler bağlamında bir diğer önemli dönüm noktası da Islahat Fermanı’dır. Islahat Fermanı, Tanzimat Fermanı’nı teyit eder bir özelliğe sahiptir ve Türk anayasal gelişmeleri için de Tanzimat Fermanı kadar önemli bir zemin oluşturmuştur. Kanûn-ı Esâsi’nin maddelerine bakıldığında bu durum açıkça ortaya çıkmaktadır. Meşrutiyet’in yeniden ilanı ve Meşruti yönetime yeniden geçiş bu maddelerle olmuştur. Bu anlamda, Islahat Fermanı’nın da Türk anayasal gelişmelerinde önemli bir tekâmül evresi olarak karşımıza çıktığını görmekteyiz. Islahat Fermanı, diğer yandan kanunlaştırma hareketleri için de önemli bir etki alanı oluşturmuş ve ortaya koyduğu ilkeleri ile Osmanlı Hukuku’nda meydana gelen modernleşme hareketlerine rehberlik etmiştir. Kanun-i Esasi de bu modernleşme hareketlerinin en önemli örneklerinden biridir.

Abstract: Legal issues constitute the most significant area in the Ottoman State's process of modernization. Constitutional developments, on the other hand, are the most important aspects of legal modernization. Among legal reforms made in the Ottoman State the Tanzimat Edict is the most significant one concerning constitutional developments. The legal arrangements made through the Tanzimat Edict have constituted a crucial basis for the Turkish constitutional tradition. Another turning point for constitutional developments is the Reform Edict. The Reform Edict corroborates the Tanzimat Edict and plays an equally significant role in establishing a basis for Turkish constitutional developments. This can be observed easily by looking through the items of the Kanun-i Esasi (1876 Constitution), which allowed for the re-declaration of Constitutional Monarchy and the restoration of Constitutional government. The Reform Edict has also served to make the process of legalization more effective and has led the way to legal modernization in Ottoman Law. The Kanun-i Esasi (1876 Constitution) is one of the best examples for this modernization movement.