Kütahya Ve Yöresi Ağızları Söz Varlığında Bitki Adları
Yükleniyor...
Tarih
2020
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Türkiye Türkçesinin söz varlığında çok sayıda bitki adı mevcuttur. Bunlara Türkiye Türkçesi ağızlarında farklı adlandırmalarla anılan bitki adlarını da ilave edersek bu sayı önemli oranda artacaktır. Zira Türk coğrafyasında her bitkinin değişik sayıda farklı adı hatta her adın da farklı değişkeleri bulunmaktadır. Örneğin, yerel ağızlarda hindiba için ak günek, çatlankoz, gügeyik, hindibağ; yavşan otu için acı ot, kara pelin, sancı otu gibi adlar kullanılmaktadır. Bu adların birçoğu, sözlüklere ya da botanikle ilgili kitaplara henüz girmemiştir. Oysa Türkiye’nin genelinde farklı söyleyiş biçimleriyle kullanılan on bin civarında yabani bitki adının olduğu bilinmektedir. Bu sayı, Bozkır kültürünün kurucusu kabul edilen Türklerin doğayla olan etkileşimini yansıtan önemli bir rakam, Türk coğrafyasındaki bitki çeşitliliğini gösteren kayda değer bir veridir. Bitki adlarının Türkçenin söz varlığında kapladığı alanı belirlemede bu verilere ihtiyaç vardır. Çünkü milletlerin kavramlar dünyasını, onların yaşam tarzı, hayat felsefesi, kültürel yapısı, beslenme alışkanlığı, barınma şekli ve ekonomik hayatı belirler. Sözcüklerin her biri, bir kimliğin ifadesidir; bünyesinde Türk kültüründen derin izler gizler. Türklerin bitkilere verdiği adlar da bu tür sözcüklerdendir. Dolayısıyla Türk dili ve kültürü, bitki adlarından bağımsız düşünülemez. Bu çalışmada, Kütahya ve yöresi ağızlarındaki bitki adları ve bunların kavram alanlarına giren 170 sözcük ele alınmıştır. Bunun için Derleme Sözlüğü, Tuncer Gülensoy’un “Kütahya ve Yöresi Ağızları” adlı eseri ile Kütahya ve yöresi ağızları üzerine yapılan yüksek lisans tezlerinden yararlanılmıştır. İlk önce tarama yöntemiyle yazılı kaynaklarda geçen Kütahya ve yöresine ait bitki adları belirlenmiş, fişlenmiş sonra derleme yöntemiyle Kütahya ve yöresi ağızlarıyla ilgili çalışmalarda henüz kayıt altına alınmayan bitki adları tespit edilmiştir. Mevcut adlar, alfabetik olarak sıralanmış ve tematik olarak sınıflandırılmıştır. Bunların günümüzdeki karşılıkları, Baytop’un “Türkçe Bitki Adları Sözlüğü” adlı sözlüğünden de faydalanılarak verilmiştir. Elde edilen veriler, sayısal olarak değerlendirilmiş; çalışmanın sonunda da tablolar şeklinde sunulmuş; grafiklerle gösterilmiştir
There are many numbers of plants' name in Turkey's Turkish vocabulary. If we add the names of plants named differently in the Turkish dialetics of Turkey, this number will increase significantly. Because in Turkish geography, every plant has many different names and even each name has different variables. For example hindiba is named as ak güneyik, çatlankoz, gügeyik, hindibağ, and yavşan otu is named as acı ot, kara pelin, sancı otu. Many of these names have not yet entered dictionaries or the books about botanic. However, in all Turkey it is known to about ten thousand wild plant names be used with the different pronunciation styles. This number is an important figure that reflects the interaction of Turks, who are accepted as the founders of the steppe culture, with nature, and a remarkable data showing the plant diversity in the Turkish geography. These data are needed to determine the area occupied by plant names in Turkish vocabulary. Because nations' lifestyle, life philosophy, cultural structure, eating habits, shelter and economic life determine the world of concepts are determines the world of concepts. Each of the words is an expression of an identity feature, and hides deep traces of Turkish culture in its structure. The names given by Turks to plants are also these types of words. Therefore, Turkish language and culture cannot be considered as independent of the plant names. In this study, 170 words the plant names, and in their concept fields are handled in the dialects of Kütahya's region . For this, the Compilation Dictionary, Gülensoy's “Kütahya and Local Dialects” and master theses on the dialects of Kütahya and localities were utilized. First, the names of the plants belonging to Kütahya and its region, which are mentioned in the written sources were determined by scanning method, and the names of the plants that were not registered yet in studies related to the dialects of Kütahya and its region were determined by the compilation method. Findings are listed alphabetically. By utilizing Baytop's dictionary called “Turkish Plant Names Dictionary”, their today's equivalents are given and their thematic classification is made. The obtained numeral data are presented as tables at the end of the study; shown in graphics.
There are many numbers of plants' name in Turkey's Turkish vocabulary. If we add the names of plants named differently in the Turkish dialetics of Turkey, this number will increase significantly. Because in Turkish geography, every plant has many different names and even each name has different variables. For example hindiba is named as ak güneyik, çatlankoz, gügeyik, hindibağ, and yavşan otu is named as acı ot, kara pelin, sancı otu. Many of these names have not yet entered dictionaries or the books about botanic. However, in all Turkey it is known to about ten thousand wild plant names be used with the different pronunciation styles. This number is an important figure that reflects the interaction of Turks, who are accepted as the founders of the steppe culture, with nature, and a remarkable data showing the plant diversity in the Turkish geography. These data are needed to determine the area occupied by plant names in Turkish vocabulary. Because nations' lifestyle, life philosophy, cultural structure, eating habits, shelter and economic life determine the world of concepts are determines the world of concepts. Each of the words is an expression of an identity feature, and hides deep traces of Turkish culture in its structure. The names given by Turks to plants are also these types of words. Therefore, Turkish language and culture cannot be considered as independent of the plant names. In this study, 170 words the plant names, and in their concept fields are handled in the dialects of Kütahya's region . For this, the Compilation Dictionary, Gülensoy's “Kütahya and Local Dialects” and master theses on the dialects of Kütahya and localities were utilized. First, the names of the plants belonging to Kütahya and its region, which are mentioned in the written sources were determined by scanning method, and the names of the plants that were not registered yet in studies related to the dialects of Kütahya and its region were determined by the compilation method. Findings are listed alphabetically. By utilizing Baytop's dictionary called “Turkish Plant Names Dictionary”, their today's equivalents are given and their thematic classification is made. The obtained numeral data are presented as tables at the end of the study; shown in graphics.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Kütahya ve yöresi ağızları,, Türkçenin söz varlığı,, kavram alanı,, bitki adları,, The dialects of Kütahya and its region,, Turkish vocabulary,, concept area,, plant names.
Kaynak
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
50
Künye
Sır Dündar A. N. (2020). Kütahya Ve Yöresi Ağızları Söz Varlığında Bitki Adları. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. (50), 1-25.
