Farklı sulama aralığı ve kısıtlı sulamanın, ayçiçeği verim ve kalitesi üzerine etkisi
| dc.contributor.advisor | Çiftçi, Nizamettin | |
| dc.contributor.author | Yavuz, Nurcan | |
| dc.date.accessioned | 2017-01-04T11:18:41Z | |
| dc.date.available | 2017-01-04T11:18:41Z | |
| dc.date.issued | 2016-01-14 | |
| dc.department | Enstitüler, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı | en_US |
| dc.description.abstract | Artan nüfusun besin ihtiyacını karşılamak için sulanan alanların artırılması, Konya Ovası gibi su kaynaklarının sınırlı olduğu bölgelerde yeraltından fazla suyun çekilmesine neden olmaktadır. Bu gibi bölgelerde tarımsal üretiminin devamlılığını sağlamak için, tarımda kullanılan suyun azaltılması zorunluluk haline gelmiştir. Konya ovasında geniş alanlarda üretimi yapılan ayçiçeği bitkisi su-verim ilişkileri yönünden araştırılması gereken bir bitkidir. Bu çalışmada, farklı sulama aralığı (S) ve bitki-pan katsayılarının (Kcp), damla sulama yöntemiyle sulanan ayçiçeğinde dane verimi ve verim parametrelerine olan etkileri iki yıl süreyle araştırılmıştır. Araştırma, 2013-2014 yıllarında, Selçuk Üniversitesi Sarıcalar Araştırma ve Uygulama Çiftliği Arazisi'nde, 3x5 faktöriyel deneme deseninde, 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Araştırmada üç farklı sulama aralığı (S5:5, S10:10 ve S15:15 gün) ve beş farklı bitki-pan katsayısı (Kcp1.25: pandan buharlaşanın %125'i, Kcp1.00: pandan buharlaşanın %100'ü, Kcp0.75: pandan buharlaşanın %75'i, Kcp0.50: pandan buharlaşanın %50'si kadar sulama suyu uygulamak ve Kcp0.00: sulama yapılmayan konu) kullanılmıştır. Ayçiçeği tarımında, 5 ve 10 gün sulama aralıklarında, dane verimi, bin dane ağırlığı, sap kalınlığı, yağ oranı, yağ verimi ve kuru madde oranı arasında %1 ve %5 önem seviyesinde bir farklılık bulunmamıştır. Sulama aralığı 15 gün olan deneme konuları, yağ oranı, kuru madde oranı ve sap kalınlığı dışında 5 gün sulama aralığına sahip deneme konularından, %1 önem seviyesine göre ayrılmıştır. Bu nedenle, Konya koşullarında verim ve kalite unsurları açısından ayçiçeği sulamasında 15 gün sulama aralığı uygun bulunmamıştır. Bitki-pan katsayıları dikkate alındığında, 1.25 ve 1.00 Kcp değerine sahip deneme konuları arasında, dane verimi, bin dane ağırlığı, tabla çapı, bitki boyu, sap kalınlığı, yağ oranı, yağ verimi ve kuru madde oranı arasında istatistikî olarak %1 ve %5 önem düzeyinde bir farklılık bulunmamıştır. Kcp değeri 1.00 olan deneme konularında, Kcp değeri 1.25 olan deneme konularına kıyasla yaklaşık %17 sulama suyu tasarrufu sağlanmıştır. Her iki deneme yılının ortalaması alındığında; en yüksek mevsimlik bitki su tüketimi 748.7 mm ile S10Kcp1.25 konusunda gerçekleşmiştir. En yüksek dane verimi (548.1 kg/da), en fazla su tüketen S10Kcp1.25 konusunda elde edilmiş ve anılan konuyu sırasıyla S5Kcp1.25 (544.4 kg/da), S5Kcp1.00 (521.8 kg/da) ve S10Kcp1.00 (504.1 kg/da) konuları izlemiştir. Bu konular arasında verimdeki düşüş, en yüksek verimin elde edildiği konuya göre %0.7 ile %8.0 arasında değişmiştir. Söz konusu deneme konuları arasında istatistikî olarak bir farklılık bulunmamıştır. Ancak, yine 5 ve 10 gün aralıklarla sulanan ve bitki-pan katsayısı 0.75 olan konularda dane verimindeki azalma, S10Kcp1.25 konusuna kıyasla yaklaşık %25 olarak hesaplanmıştır. Sulama aralığı 15 gün olan ve bitki-pan katsayısı 1.00 olan konuda verimdeki azalma, S10Kcp1.25 konusuna göre yaklaşık %15'tir. Bu nedenle, Konya bölgesinde, ayçiçeği tarımında optimum bir dane verimi elde edilebilmesi için, sulama aralığının 10 günü geçmemesi gerekir. Ayrıca, bitki-pan katsayısının 1.00 olarak uygulanması yüksek dane verimi açısından önemlidir. Sulama suyu kullanım etkinliği (IWUE) ve su kullanım etkinliği (WUE), her iki deneme yılı birlikte değerlendirildiğinde; sırasıyla 0.70-3.70 kg/m3 ve 0.53-0.75 kg/m3 arasında değişmiştir. En yüksek IWUE değeri sulama yapılmayan konularda; en yüksek WUE değeri ise, S5Kcp1.00 deneme konusunda elde edilmiştir. Verim tepki etmeni (ky) değeri iki deneme yılının ortalaması alındığında 1.14 olarak bulunmuştur. Verim tepki etmeni 1'den büyük olduğu için, Konya koşullarında yetiştirilen ayçiçeği bitkisinin su kısıtına duyarlı olduğu anlaşılmaktadır. Konya koşullarında, sulama mevsimi boyunca kullanılabilecek kap katsayısı (kp) değerleri 0.82 olarak hesaplanmıştır. Ayçiçeğinin sulama sezonu boyunca 5'er günlük ara ile bitki katsayısı (kc) değerleri; maksimum koşullarda, 2013'te ortalama 1.02, 2014'te ise 1.05 olarak hesaplanmıştır. | en_US |
| dc.description.abstract | The enlargement of irrigation lands to feed the increasing population has resulted to excessive groundwater withdrawal in the areas where the water resources are limited as Konya Plain. To maintain agricultural production in such areas, it is essential to reduce water consumption in agriculture. The sunflower, which is cultivated large areas in Konya Plain, is one of the crops that should be investigated for water-yield relationships. In the present work, a 2-year study was conducted to determine the effects of different irrigation intervals (S) and crop-pan coefficients (Kcp) on the seed yield and yield components of drip-irrigated sunflower. The experimental design was made in randomized blocks, in a 3x5 factorial scheme with four replications at the Selcuk University Sarıcalar Research and Application Farm in 2013 and 2014 years. Treatments consisted of three irrigation intervals (S5:5 gün, S10:10 gün ve S15:15 gün) and five crop-pan coefficients (Kcp1.25: 125% of pan evaporation, Kcp1.00: 100% of pan evaporation, Kcp0.75: 75% of pan evaporation, Kcp0.50: 50% of pan evaporation, and Kcp0.00: no irrigation). The results indicated that differences in seed yield, 1000- seed weight, stem thickness, oil rate, oil yield and dry matter among 5 and 10 days irrigation interval were small and statistically in insignificant at 1% and 5% level of significance. The differences excepts in oil rate, dry matter rate and stem thickness among 5 days irrigation interval and 15 days irrigation interval was found significant at 1% level of significance. From the evaluation this result, it can be concluded that 15 day irrigation interval isn't suitable for Konya Plain in terms of sunflower yield and yield components. When crop-pan coefficients considered, differences in seed yield, 1000-seed weight, head diameter, plant height, stem thickness, oil rate, oil yield and dry mate among 1.25 and 1.00 Kcp treatments wasn't found significant at 1% and 5% at level of significance. About 17% irrigation water saved up in the Kcp 1.00 treatments compared with Kcp 1.25 treatments. Across both years, the highest seasonal crop evaporation (748,7 mm) was obtained from S10Kcp1.25 treatment. The highest yield (548.1 kg/da) was recorded for S10Kcp1.25 treatment where the highest evapotranspration obtained and followed by S5Kcp1.25 (544.4 kg/da), S5Kcp1.00 (521.8 kg/da) and S10Kcp1.00 (504.1 kg/da) treatments respectively. The yield decrease among these treatments ranged between 0.7% and 8.0% when compared S10Kcp1.25 where the highest yield obtained from. Differences in the given treatments were not found significant. However, the yield decrease in the treatments where irrigation interval is 5 and 10 days and kcp 0.75 was 25% compared with S10Kcp1.25 treatment. The yield decrease in S15Kcp1.00 treatment where irrigation interval is 15 and kcp 1.00 was 15% compared with S10Kcp1.25 treatment. According to these results, it can be concluded that the irrigation interval shouldn't be higher than 10 day for optimum yield. Moreover, kcp should be considered as 1.00 in irrigation in terms of grain yield and water saving at Konya Plain. Irrigation water use efficiency (IWUE) and water use efficiency (WUE) were ranged between 0.70 -3.70 kg/m3and 0.53-0.75 kg/m3 respectively, when both years considered. The highest IWUE values were obtained from non-irrigated treatments while the highest WUE value was obtained from S5Kcp1.00 treatment. Yield response factor (ky) was found as 1.14 in consideration of two year means. It can be concluded that the sunflower cultivated in Konya plain is sensitive to water stress because of the ky value higher than 1. Pan coefficient (kp) was calculated as 0.82 for whole sunflower irrigation season in Konya Plain. The average crop coefficient (kc) of sunflower within 5 days interval for whole sunflower irrigation season was calculated as 1.02 and 1.05 at 2013 and 2014 respectively. | en_US |
| dc.description.sponsorship | Bu tez çalışması Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Ofis Müdürlüğü tarafından 13101014 nolu proje ile desteklenmiştir. | en_US |
| dc.identifier.citation | Yavuz, N. (2016). Farklı sulama aralığı ve kısıtlı sulamanın, ayçiçeği verim ve kalitesi üzerine etkisi. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmış doktora tezi, Konya. | en_US |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/20.500.12395/3676 | |
| dc.language.iso | tr | en_US |
| dc.publisher | Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü | en_US |
| dc.relation.publicationcategory | Tez | en_US |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | en_US |
| dc.selcuk | 20240510_oaig | en_US |
| dc.subject | Ayçiçeği | en_US |
| dc.subject | Sunflower | en_US |
| dc.subject | Irrigation interval | en_US |
| dc.subject | Sulama aralığı | en_US |
| dc.subject | Water-yield relationship | en_US |
| dc.subject | Su-verim ilişkisi | en_US |
| dc.subject | Water use | en_US |
| dc.subject | Su kullanımı | en_US |
| dc.subject | Constraint | en_US |
| dc.subject | Kısıt | en_US |
| dc.title | Farklı sulama aralığı ve kısıtlı sulamanın, ayçiçeği verim ve kalitesi üzerine etkisi | en_US |
| dc.title.alternative | The effect of different irrigation intervals and deficit irrigation on yield and quality of sunflower | en_US |
| dc.type | Doctoral Thesis | en_US |
