Berkyaruk ve Muhammed Tapar Dönemlerinin Değerlendirilmesi ve Kişiliklerinin İncelenmesi

Büyük Selçuklu Devleti, Sultan Melikşah ve önemli devlet adamı Nizâmülmülk'ün beklenmeyen ölümleri sonrası, Fetret Devri olarak adlandırılan döneme girmiştir. Taht mücadelelerinin patlak verdiği bu süreçte, Bâtınîler ve Haçlılar, İslâm topraklarında bir tehdit unsuru olarak belirmiştir. Bu olağandışı durumlar, hem Büyük Selçukluları hem de İslâm âlemini derinden sarsacak problemleri de beraberinde getirmiştir. Aynı zamanda taht iddiacıları arasında yıllarca devam eden rekabet ortamı, merkezi otoriteyi tamamen ortadan kaldırmıştır. Kendi çıkarları doğrultusunda genç ve tecrübesiz sultanları, etkileri altına almaya çalışan vezirler ve sürekli taraf değiştiren komutanlar, işlerin tamamen çözümsüz hale gelmesine neden olmuştur. Böyle bir dönemde Büyük Selçuklu Devleti'ni yönetmek zorunda kalan Berkyaruk ve Muhammed Tapar, devleti eski ihtişamlı günlerine getirmede kilit rol oynamıştır. Her iki sultanın doğuştan gelen mizaç özelliklerine ilaveten meliklik dönemlerinden itibaren yaşadıkları olaylar, onların karakterlerinin oluşmasında oldukça etkili olmuştur. Dolayısıyla her insan gibi onların da taht mücadeleleri, siyasi olaylar ya da aile ilişkilerinde sergiledikleri tavır ve tutumlar elbette karakter özellikleri ile yakından ilgilidir. Sultan Berkyaruk, bir yandan erken yaşta üstlenmek zorunda kaldığı saltanatın ağırlığını taşırken, diğer yandan da taht iddiacıları ile karşı karşıya gelerek mücadele etmek durumunda kalmıştır. Muhammed Tapar ise meliklik döneminde aldığı eğitimin etkisi ve dönemin şartlarının farkında olarak sürdürdüğü saltanatında daha kendine güvenen bir görüntü sergilemiştir. Bu çalışmada kaynaklarda verilen bilgilerden hareketle Terken Hatun, Sultan Berkyaruk ve Muhammed Tapar'ın faaliyetleri göz önünde bulundurularak onların karakter özellikleri ve bu özelliklerin kendi dönemlerinde yaşanan olaylara etkilerinin ortaya konulması amaçlanmaktadır.

The Great Seljuk State entered the period called the Interregnum, after the unexpected deaths of Sultan Malik-Shah and important statesman Nizam al-Mulk. In this process, when the struggle for the throne broke out, the Batinids and the Crusaders appeared as a threat in the Islamic lands. These extraordinary situations brought with them problems that would deeply shake both the Great Seljuks and the Islamic world. At the same time, the competitive environment that has been going on for years among the throne claimants has completely eliminated the central authority. Viziers and commanders who constantly changed sides, trying to influence young and inexperienced sultans in line with their own interests, caused things to become completely unsolvable. Berkyaruq and Muhammed Tapar, who had to rule the Great Seljuk State in such a period, played a key role in bringing the state back to its former glory. In addition to the innate temperament characteristics of both sultans, the events they experienced since their heirship period were very effective in the formation of their characters. Therefore, like every human being, their struggle for the throne, political events or their attitudes and attitudes in family relations are, of course, closely related to their character traits. While Sultan Berkyaruq was carrying the weight of the sultanate that he had to undertake at an early age, on the other hand, he had to struggle by confronting the claimants for the throne. Muhammed Tapar, on the other hand, displayed a more self-confident image in his reign, which he maintained by being aware of the effects of the education he received during his reign and the conditions of the period. In this study, it is aimed to reveal the character traits of Terken Khatun, Sultan Berkyaruq and Muhammed Tapar the effects of these traits on the events experienced in their own periods, based on the information given in the sources.