Otizm spektrum bozukluğu tanılı çocukların sağlıklı kardeşlerinde yürütücü işlevlerin kronotip ile ilişkisinin değerlendirilmesi

Amaç: Bu çalışmanın amacı Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) tanılı çocukların sağlıklı kardeşlerinde yürütücü işlevleri (Yİ) incelemek ve kronotip ile yürütücü işlevler arasındaki ilişkiyi değerlendirmektir. Gereç ve Yöntem: Çalışmaya olgu grubu olarak OSB tanılı çocukların 40 sağlıklı kardeşi ve ebeveyni ile 40 sağlıklı kontrol ve ebeveyni dâhil edilmiştir. Yİ; Stroop Testi, Sayı Dizileri Öğrenme Testi (SDÖT) ve İşaretleme Testi (İT) ile değerlendirilmiştir. Ebeveynlere; Çocukluk Dönemi Kronotip Anketi (ÇDKA), Çocuk Uyku Alışkanlıkları Anketi (ÇUAA), Otizm Spektrum Anketi (OSA) ve Otizm Spektrum Tarama Ölçeği (OSTÖ) uygulanmıştır. Bulgular: OSB tanılı çocukların kardeşlerinin Stroop Testi ve İT performanslarının kontrol grubuna göre anlamlı düzeyde daha kötü olduğu saptanmıştır. SDÖT'de fark saptanmamıştır. Olgu grubunun toplam kronotip puanının anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu ve ÇUAA yatma zamanı direnci ile uyku kaygısı alanlarında anlamlı düzeyde daha yüksek puan aldıkları saptanmıştır. Ayrıca ÇDKA toplam puanı ile İT ikinci bölüm yanlış hedef sayısı arasında anlamlı düzeyde pozitif korelasyon saptanmıştır. Olgu grubu ebeveynlerinin, OSA iletişim ve ayrıntıya dikkat etme alt ölçeklerinde kontrol grubu ebeveynlerine göre anlamlı düzeyde daha yüksek puan aldıkları saptanmıştır. OSTÖ puanları açısından farklılık saptanmamıştır. Yapılan lojistik regresyon analizinde; değişkenler arasında kronotip toplam puanının, Stroop testi beşinci bölüm düzeltme sayısının ve İT dördüncü bölüm hata sayısının otizm için endofenotip olabileceği saptanmıştır. Sonuç: Bu çalışma, OSB tanılı çocukların kardeşlerinde Yİ bozulmalarının, ebeveynlerinde ise iletişim ve ayrıntıya dikkat etme alanının otizm için endofenotip olabileceğini düşündürmektedir. Kronotip ile Yİ ilişkisinin değerlendirildiği daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Objective: The aim of this study is to examine executive functions in healthy siblings of children with Autism Spectrum Disorder (ASD) and to evaluate the relationship between chronotype and executive functions (EF). Methods: We recruited 40 healthy siblings (case group) and parents of children with ASD and 40 healthy controls and their parents. Executive functions were evaluated by Stroop Test, Serial Digit Learning Test (SDLT) and Cancellation Test (CT). Children's Chronotype Questionnaire (CCTQ), Children's Sleep Habits Questionnaire (CSHQ), Autism Spectrum Questionnaire (OSA) and Autism Spectrum Screening Questionnaire (ASSQ) were administered to parents. Results: It was determined that the Stroop Test and CT performances of the case group were significantly worse than the control group. There was no difference in SDLT. It was determined that the total CCTQ score of the case group was significantly higher, and they scored significantly higher in the areas of CSHQ bedtime resistance and sleep anxiety. In addition, a significant positive correlation was found between the chronotype total score and the number of false targets in the second part of CT. It was determined that the parents of the case group scored significantly higher than the parents of the control group in the OSA communication and attention to detail subscales. There was no difference in ASSQ scores. In the logistic regression analysis; among the variables, chronotype total score, Stroop test fifth part correction number and CT fourth part error number were found to be endophenotype for autism. Conclusion: This study suggests that EF impairments in siblings of children with ASD and communication and attention to detail in parents may be the endophenotype for autism. More studies are needed to evaluate the relationship between chronotype and EF.