Nizâmülmülk’ün Büyük Selçuklu İmparatorluğu’na hizmetleri
| dc.contributor.author | Özaydın, Abdülkerim | |
| dc.date.accessioned | 2018-10-16T06:54:54Z | |
| dc.date.accessioned | 2018-05-28 | |
| dc.date.available | 2018-10-16T06:54:54Z | |
| dc.date.issued | 2018 | |
| dc.date.submitted | 2018-06-13 | |
| dc.description | Url: http://usad.selcuk.edu.tr/usad/article/view/139 | en_US |
| dc.description.abstract | Ortaçağ İslâm dünyasının en başarılı devlet adamalarından biri olan Büyük Selçuklu Veziri Nizâmülmülk aralıksız yaklaşık 30 yıl Sultan Alp Arslan ve Sultan Melikşah’a dolayısıyla Büyük Selçuklu İmparatorluğu’na sadakatle hizmet etmiştir. Onun hizmetlerini ana hatlarıyla şu başlıklar altında değerlendirebiliriz. Fetihler, Taht Kavgaları ve Savaşlardaki Hizmetleri Nizâmülmülk zamanının savaş hile ve taktiklerini iyi bilen cesur bir asker ve kumandandı. Hem Sultan Alparslan hem de Melikşah devrinde katıldığı askerî harekâtlarda büyük başarı sağlayarak her iki hükümdarında takdirlerini kazanmıştır. Taht kavgaları sırasındaki mâhirâne taktik ve yönlendirmeleriyle de her iki sultanı önemli tehlikelerden kurtarmıştır. Selçuklu-Abbâsî İlişkilerindeki Hizmetleri Meşhur vezir İslâm dünyasının manevî lideri kabul edilen Abbâsî Halifeleri ile Selçuklu Sultanları arasındaki dostane ilişkilerin sürdürülebilmesi için elinden gelen gayreti göstermiş, zaman zaman iki hânedan arasında evlilikler yoluyla sıhriyet kurulmasını sağlamış, bazen de sultanlarla halifeler arasındaki ihtilafları bertaraf etmek için bizzat devreye girmiştir. Hasan Sabbâh ve Bâtınîlerle Mücadeledeki Hizmetleri 483 (1090) tarihinde Alamut’ta Nizârî İsmâilî Devleti’ni kuran Hasan Sabbâh ve Bâtınîler, Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nu en çok meşgul eden unsurlardan biri olmuştur. Nizâmülmülk, Büyük Selçuklu Devleti’ni yıkmak ve kendi düşüncelerini kabul etmeyenleri hançerle ortadan kaldırmayı hedefleyen Hasan Sabbâh ve Bâtınîlere karşı hem askerî hem de ilmî sahada büyük bir mücadele vermiş ve bu alanda devlete, Sünnî-İslâm dünyasına önemli hizmetlerde bulunmuştur. Mezhep Çatışmalarına Son Vermek İçin Verdiği Mücadeleler Ortaçağ İslâm dünyasında taassuptan kaynaklanan mezhep çatışmaları hiç eksik olmamıştır. Bu çatışma sadece Sünnîlerle Şiîler arasında olmamış aynı zamanda Sünnî mezhep mensupları arasında da meydana gelmiş ve pek çok kişi hayatını kaybetmiştir. Nizâmülmülk, Şiî-Bâtınîlerle ilmî sahada kurduğu Nizâmiye Medreseleriyle mücadele etmiş ve bu konuda büyük başarı sağlamıştır. Sünnî mezhep mensupları arasındaki çatışmaları sonlandırmak için de herkesin farklı mezhep ve düşüncelere saygı duymasını istemiş, onlar arasındaki fikrî tartışmalara kamu otoritesini sarsacak ölçüde çatışmaya sebep olmadıkça müdahale etmemiştir. İktâ Sistemi’nin Yaygınlaştırılmasındaki Hizmetleri Nizâmülmülk İslâm dünyasında daha önce de mevcut olan iktâ sistemini daha muntazam bir hale getirip yaygınlaştırmış, böylece devlet nizamını büyük bir mâlî külfetten kurtarmış, ülke topraklarının ekilip biçilmesini ve daha müreffeh hale gelmesini sağlamıştır. İlim ve Ulemaya Hizmetleri Meşhur devlet adamı Nizâmülmülk, Şiî-Fâtımîler ve Bâtınîlerin Sünnî-İslâm dünyasında devlet otoritesini sarsmak için yoğun propaganda yaptıkları bir dönemde Ehl-i Sünnet (Ortodoks) inancını güçlendirmek ve yaymak amacıyla Nizamiye Medreselerini kurmuş ve burada yetişen ilim adamlarıyla hem bürokraside hem de din hizmetlerinde Şiî tehdit ve tehlikesini bertaraf etmiştir. Selçuklu Devlet Teşkilâtına Yaptığı Hizmetler Nizâmülmülk vezirliğinin yanı sıra Büyük Selçuklularının devlet teşkilatı hakkında bilgi verdiği Siyâsetnâme adlı bir eser yazmıştır. Nizâmülmülk Siyâsetnâmede İslâm öncesinden başlayarak çeşitli devletlerin teşkilâtları hakkında bilgi verdikten sonra idealist bir yaklaşımla Sultan Melikşah ve daha sonraki hükümdarlara devlet teşkilâtı ve teşkilât içeresinde görev alacak kişilerin vasıfları, liyakat ve sorumlulukları hakkında ayrıntılı bilgi sunmuştur. Siyâsetnâme daha sonraki hükümdarlar tarafından da örnek alınmıştır. İmar Faaliyetlerine Katkısı Siyasî, askerî, ilmî ve idarî sahadaki hizmetleri yanında Nizâmülmülk imar faaliyetleriyle de yakından ilgilenmiş, çeşitli şehirlerde cami, medrese, mescid, hankah, zâviye, bimaristan, surlar ve kapılar yaptırmıştır. | en_US |
| dc.description.abstract | Having been one of the most successful statesmen of the Medieval Muslim world, Ni??m al-Mulk, Grand Vizier of the Great Seljuk Empire, served Sultan Alp Arslan and then Sultan Maliksh?h, and thus the Great Seljuk Empire, with loyalty for about 30 years without interruption. His services can be broadly grouped under the following titles: Services in the Conquests, Fights for the Throne, and Wars Ni??m al-Mulk was a brave soldier and commander who knew the war feints and tactics of his time quite well. With the splendid military glories he won during the rules of Sultans Alp Arslan and Maliksh?h, he gained the favors of both of the sultans. He also saved both of the sultans from grave dangers with his skilled and wise tactics and instructions during the fights for the throne. Services in the Seljukid-Abbasid Relations The renowned vizier did his best to help maintain the friendly relationships between the Abbasid Caliphates, who were considered to be the spiritual leaders of the Muslim world, and the Seljukid Sultans, from time to time enabled affinities to be created through marriages between two dynasties, and sometimes got personally involved in order to settle the disputes between the sultans and the caliphs. Services in the Fights against al-?asan b. al-?abb?h and B??in?ds Having founded the Niz?r?Ism???l? State in 483 (1090) in Alam?t, al-?asan b. al-?abb?h and B??in?ds had been one of the biggest and most lasting problems of the Great Seljukid Empire. Ni??m al-Mulk fought vigorously, both in military and scholarly fields, against al-?asan b. al-?abb?h and B??in?ds who aimed to destroy the Great Seljukid Empire and eliminate, with daggers, those who refused their ideology. Ni??m al-Mulk served for this purpose to the state and the Sunn?-Muslim world greatly. Fights to End Sectarian Conflicts Medieval Muslim world was always filled with the sectarian conflicts caused by fanaticism. These conflicts did not occur only between Sunn? and Sh??a Muslims but also between Sunn?-Muslims themselves resulting in loss of many lives. Ni??m al-Mulk fought with the Sh??aB??in?ds in the scholarly area with the Ni??miyya Madrasas he established, and he succeeded overwhelmingly in this field. In order to end the conflicts among the Sunn?-Muslims, he asked everyone to respect different sects and opinions, and he did not intervene with their intellectual discussions unless they caused conflicts to the extent that they challenged the state’s authority. Services in Extensification of the Eqt?? System Ni??m al-Mulk rendered the eqt?? system, which had already been present in the Muslim world, more proper and orderly and also more popular, so he saved the state from a great deal of financial burden and enabled the lands to be cultivated and more prosper. Services for the Science and Ulema In the period during which Sh??a F??imids and B??in?ds carried out intensive propagandas to undermine the state’s authority in the Sunn?-Muslim world, the renowned statesman Ni??m al-Mulk founded Ni??miyya Madrasas to strengthen and spread the orthodoxy and eliminated the Sh??a threat and danger both in bureaucracy and religious affairs with the scholars graduating from these madrasas. Services for the Seljuk State Organization Besides being the grand vizier, Ni??m al-Mulk was also the author of “Siy?satn?ma” in which he gave information about the state organization of the Great Seljukid Empire. After giving information about state organizations of polities beginning from the pre-Islamic period, in Siy?satn?ma Ni??m al-Mulk presented, with an idealistic approach, detailed information to Sultan Maliksh?h and his successors about the state organization and the qualities, qualifications and responsibilities of the persons to be recruited to this organization. Contribution to the Public Works Besides his political, military, scholarly and administrative services, Ni??m al-Mulk was closely interested in public works as well, and he erected mosques, madrasas, masdjids, khanqahs, z?wiyas, b?m?rist?ns, walls, and gates in various cities. | en_US |
| dc.identifier.citation | Özaydın, A. (2018). Nizâmülmülk’ün Büyük Selçuklu İmparatorluğu’na hizmetleri. Selçuklu Araştırmaları Dergisi, (8), 1-31. | en_US |
| dc.identifier.endpage | 31 | |
| dc.identifier.issn | 2548-0154 | en_US |
| dc.identifier.startpage | 1 | |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/20.500.12395/13043 | |
| dc.language.iso | tr | en_US |
| dc.publisher | Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi | en_US |
| dc.relation.ispartof | Selçuklu Araştırmaları Dergisi | en_US |
| dc.relation.publicationcategory | Makale - Kategori Belirlenecek | en_US |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | en_US |
| dc.selcuk | 20240510_oaig | en_US |
| dc.subject | Nizamülmülk | en_US |
| dc.subject | Büyük Selçuklu Devleti | en_US |
| dc.subject | İkta | en_US |
| dc.subject | Siyâsetnâme | en_US |
| dc.subject | Alp Arslan | en_US |
| dc.subject | Melikşah | en_US |
| dc.subject | Nizamiye Medreseleri | en_US |
| dc.subject | Nizam al-Mulk | en_US |
| dc.subject | Great Seljuk State | en_US |
| dc.subject | Eqta | en_US |
| dc.subject | Siyasatnameh | en_US |
| dc.subject | Nizamiyya Madrasas | en_US |
| dc.subject | Malikshah | en_US |
| dc.title | Nizâmülmülk’ün Büyük Selçuklu İmparatorluğu’na hizmetleri | en_US |
| dc.title.alternative | The services of Niz?m al-Mulk to The Great Seljuk Empire | en_US |
| dc.type | Article | en_US |
