İlhanlıların Anadolu'daki dini siyasetleri

Yükleniyor...
Küçük Resim

Tarih

2011-05-27

Dergi Başlığı

Dergi ISSN

Cilt Başlığı

Yayıncı

Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Erişim Hakkı

info:eu-repo/semantics/openAccess

Özet

Dünya tarihine yön veren önemli olaylardan biri olan Moğol istilası, XIII. asrın din tarihi açısından da büyük bir etkiye sahiptir. Moğollar kendi din ve inançlarının yanında istila ettikleri bölgelerdeki dinlere ve din adamlarına genel manada büyük bir hoşgörü ile yaklaşmışlardır. Buna mukabil kendi yasalarıyla çelişen dini ritüellere karşı da despotça müdahaleden geri kalmamışlardır. Her ne kadar Moğollar, dinler arasında dengeli bir tutum sergilemeye çalışsalar da bu denge dönemin Büyük Han ve mahiyetinin inanç ve düşüncesi çerçevesinde şekillenmiştir. Moğollar kendi Şaman inançlarının yanında diğer dinlere karşı da meraklı olmuşlar, daha önce Moğol kabileleri arasında yayılan Nasturilik ile beraber İslamiyet, Yahudilik, Budizm, Taoizm ve Mani dini gibi diğer dinler de Moğollar arasında yayılma imkânı bulmuştur. Moğol Hanlarının dini inanç ve uygulamaları ile diğer devletlerle olan ilişkilerinde dinin etkisi ele alındı. İlhanlı Hanlarının dini inançları, tebaasına karşı dini siyasetleri izah ederek Anadolu'daki dini ve tasavvufi zümrelerle ilişkilerinde dini politikalarına değinildi. Anadolu'da Türkmenler, Ahiler, Ekberiler, Bektaşiler ve Kübreviler gibi Moğol karşıtı dini zümrelerin tavırları ve Moğolların bu gruplara karşı uyguladıkları asimilasyon politikaları anlatıldı. Bunlara karşı Moğol yanlısı Kalenderî gruplar, Hristiyan halklar ve Moğol muhalifi olmayan Mevlevilerin Moğol dini siyasetindeki rolleri ele alındı. Son olarak ta İlhanlıların dış siyasetlerinde dinin etkisine değinildi. Moğolların Abbasi Halifeliği ile ilişkileri, Sünni İslam dünyasına karşı Moğol siyasetinde Şîîlerin etkisi irdelendi. İlhanlıların Altınordu ve Memlûklerle ilişkilerinde dinin rolü dönem dönem ele alınarak değerlendirildi. Ayrıca İlhanlıların Ortodoks ve Katolik Hristiyan dünyasıyla münasebetleri ve onlarla ilişkilerindeki dini unsurlar ve İlhanlı tebaası arasındaki Hristiyanların bu ilişkilerdeki etkileri anlatılmıştır.
One of the most important events that shaped the world history, the Mongol invasion has a major effect from the point of religious history in XIII. century. Besides their own religion and beliefs, Mongols approached with a big tolerance to the religion and the religious leaders in the regions that they invaded. In the other hand, they didn?t stop intervering domineeringly to religious rituals which were contradicted with their own rules. Allthough Mongols tried to act in balanced manner among the religions, this balance had shaped with in the frame of Great Khan?s belief and idea of that period. Besides their own Shamanist beliefs, Mongols interested in the other religions; and as well as Nestorian Christianity which previously spreaded among Mongolian tribes, the other religions like Islam, Judaism, Buddhism, Taoism and Manichaeism has penetrated into Mongols. As well as Mongol Khans? religious beliefs and practices, religion effects in their relations with other states were discussed. İlkhanid?s religious policies in their relations with religious and Sufistic groups in Anatolia have been mentioned by explaining Ilkhanid Khans? religious beliefs and their religious diplomacies towards their vassals,. The attitudes of anti-Mongols religious groups like Turkmens, Ahi, Ekberi, Bektashis and Kubrevi, and the assimilation policies applied by Mongols against these groups have been explained. On the other hand pro-Mongols Kalender groups, Christian peoples and Mevlevis that not opposite to Mongols and their roles in Mongol religious policy were discussed. And finally, the religious influence of Ilkhanids foreign policy were mentioned. Relations between Mongols and the Abbasid Caliphate, the effects of Shiites against Sunni Islam world in Mongol policy were examined. The role of religion in relations of Ilkhanids with Golden Horde and Mamluks were periodically evaluated. Also, the relations of Ilkhanids with Orthodox and Catholic Christian world and the religious elements in their relations and the effects of Christians among İlkhanid vassals have been explained.

Açıklama

Anahtar Kelimeler

Shi'is, Şiiler, Anadolu Selçukluları, Anatolian Seljuks, Din politikası, Ilkhans, İlhanlılar, Religious policy, Mongols, Moğollar, Religious-politics relation, Din-siyaset ilişkisi

Kaynak

WoS Q Değeri

Scopus Q Değeri

Cilt

Sayı

Künye

Akkuş, M. (2011). İlhanlıların Anadolu'daki dini siyasetleri. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmış doktora tezi, Konya.