Bakü'de yaşayan yetişkinlerde beslenme durumu ve alkol tüketiminin diyet inflamatuar indeksi ile ilişkisi
| dc.authorid | 0009-0006-8493-0505 | |
| dc.contributor.advisor | Aktaş, Nazan | |
| dc.contributor.author | Musayev, Anar | |
| dc.date.accessioned | 2025-06-05T05:52:36Z | |
| dc.date.available | 2025-06-05T05:52:36Z | |
| dc.date.issued | 2025 | |
| dc.department | Enstitüler, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı | |
| dc.description.abstract | Alkol tüketiminin sağlık ve hastalıklarla olan ilişkisine yönelik araştırmalarda ki sonuçlar uzun süredir tartışılmaya devam etmektedir. Beslenmenin inflamasyon ile ilişkisini ortaya koyan çalışmalarda ise beslenmenin etkisi güçlü bir şekilde bildirilmektedir. Araştırma, Bakü'de yaşayan 19-64 yaş arasında yetişkin bireylerde beslenme durumu ve alkol tüketiminin diyet inflamatuar indeksi ile ilişkisini incelemek amacıyla yürütülmüştür. İlişkisel tarama modelinde tasarlanan bu araştırmanın verileri anket formu ile yüz-yüze ve çevrim içi olarak toplanmıştır. 24 saatlik geriye dönük bir günlük besin tüketim kayıtlarından yararlanılarak Dİİ puanları hesaplanmış ve Dİİ puanları çeyreklerine bölünerek değerlendirilmiştir. Çalışmaya yaş ortalaması 34,19 ± 10,18 yıl olan toplam 401 birey (209 erkek, 192 kadın) dahil edilmiştir. Katılımcıların 226'sı (%56,4)'ü alkol tüketen, 175'i (%43,6) ise alkol tüketmeyen bireylerden oluşmuştur. Katılımcılarım beden kütle indeksi değerleri alkol tüketen bireylerde 25,10±3,03, alkol tüketmeyenlerde ise 24,95±4,13'dür. Beslenme durumunun öz- değerlendirmesine göre alkol tüketen ve tüketmeyen bireyler arasında fark yoktur (p>0,05). Katılımcıların niasin, B6 vitamini ve Omega-3 alım miktarları alkol tüketen bireylerde anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (p<0,01). Diğer besin ögeleri açısından ise alkol tüketim durumuna göre anlamlı bir fark saptanmamıştır (p>0,05). Alkol tüketen ve tüketmeyen katılımcılarım Dİİ puan ortalaması sırasıyla 1,68±0,80 ve 1,82±0,81'dir (p>0,05). Alkol tüketen ve tüketmeyen katılımcılarda çeyreklikler (Q1-Q4) üzerinden yapılan analizlerde sekiz grup arasında istatistiksel olarak anlamlı farklar saptanmıştır (p<0,001). Dİİ puanı ile besin ögeleri arasında enerji, makro ve mikro besin ögeleriyle Dİİ çeyreklik puanları arasında negatif yönde anlamlı doğrusal ilişkiler saptanmıştır (r=-0.5 ile -0.7; p<0,001). B1 ve B6 vitaminleri, magnezyum ve demir ile Dİİ arasında yüksek düzeyde negatif ilişki bulunmuştur (r =-0.7; p<0,001). Dİİ çeyreklikleri üzerinden yapılan analizlerde, lif, çoklu doymamış yağ, E, B1, B6 vitaminleri, magnezyum, demir ve omega-3 yağ asitleri gibi antiinflamatuar özelliklere sahip besin ögelerinde çeyreklikler arası anlamlı farklar gözlenmiştir. Besin gruplarından süt ürünleri, et ve et ürünleri, yağlı tohumlar, sebzeler, meyveler ve yağlar için orta düzeyde etki büyüklükleri (ƞ²=0,06–0,10) bulunmuştur. Gruplar arasında yapılan çoklu karşılaştırmalar, özellikle düşük Dİİ puanına (Q1≤1,18) sahip alkol tüketen bireyler ile yüksek Dİİ puanına (Q4≥2,35) sahip alkol tüketmeyen bireyler arasında besin tüketimi açısından farklar anlamlıdır (p<0,01). Araştırma, inflamasyonu azaltmaya yönelik beslenme yaklaşımlarında alkol tüketiminin dikkatle ele alınmasının önemine işaret etmektedir. Elde edilen sonuçlar, beslenme durumu, diyet inflamasyon profili ve alkol tüketimi arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalara katkı sağlayabilecektir. | |
| dc.description.abstract | The relationship between alcohol consumption and health or disease outcomes has been a subject of ongoing debate for many years. In contrast, studies examining the association between diet and inflammation consistently highlight the significant impact of dietary factors. This study aimed to investigate the relationship between nutritional status and alcohol consumption with the Dietary Inflammatory Index (DII) among adults aged 19–64 years living in Baku. Designed as a correlational descriptive study, data were collected through face-to-face and online surveys. DII scores were calculated based on 24-hour dietary recall records and evaluated by dividing the scores into quartiles. A total of 401 participants (209 men, 192 women) with a mean age of 34.19 ± 10.18 years were included in the study. Among them, 226 individuals (56.4%) reported alcohol consumption, while 175 (43.6%) did not. The body mass index (BMI) of alcohol consumers was 25.10±3.03, and that of non-consumers was 24.95±4.13. There was no significant difference in the self-reported nutritional status between alcohol consumers and non-consumers (p>0.05). The intake levels of niacin, vitamin B6, and Omega-3, fatty acids were significantly higher among alcohol consumers (p<0.01). No significant differences were found in the intake of other nutrients based on alcohol consumption status (p>0.05). The mean DII score of alcohol consumers and non-consumers was 1.68±0.80 and 1.82±0.81, respectively (p>0.05). Quartile-based (Q1–Q4) analyses revealed statistically significant differences among eight groups (p<0.001). Significant negative linear correlations were observed between DII scores and energy, macro and micronutrients (r = -0.5 to -0.7; p<0.001). A strong inverse relationship was found between DII and intake of vitamin B1, vitamin B6, magnesium and iron (r = -0.7; p<0.001). Analyses by DII quartiles revealed significant differences in anti-inflammatory nutrients such as dietary fiber, polyunsaturated fats, vitamin E, vitamin B1, vitamin B6, magnesium, iron, and omega-3 fatty acids. Medium effect sizes were observed for food groups such as dairy products, meat and meat products, oilseeds, vegetables, fruits, and fats (ƞ² = 0.06–0.10). Multiple comparisons between groups showed that differences in food consumption were particularly significant between alcohol consumers with low DII scores (Q1 ≤ 1.18) and non-consumers with high DII scores (Q4 ≥ 2.35) (p<0.01). The study highlights the importance of carefully considering alcohol consumption in dietary approaches aimed at reducing inflammation. These findings may contribute to the growing body of literature exploring the interrelationships among nutritional status, dietary inflammatory profiles, and alcohol consumption. | |
| dc.identifier.citation | Musayev, A. (2025). Bakü'de yaşayan yetişkinlerde beslenme durumu ve alkol tüketiminin diyet inflamatuar indeksi ile ilişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya. | |
| dc.identifier.uri | https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=htlyhJG97gjBTPjAeWRhPqH9wTrZby0Ly1L5_JT9J4tDFRHT1suZkwc0UVXK0joj | |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/20.500.12395/55300 | |
| dc.identifier.yoktezid | 937005 | |
| dc.institutionauthor | Musayev, Anar | |
| dc.institutionauthorid | 0009-0006-8493-0505 | |
| dc.language.iso | tr | |
| dc.publisher | Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü | |
| dc.relation.publicationcategory | Tez | |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | |
| dc.subject | Beslenme Durumu | |
| dc.subject | Alkol Tüketimi | |
| dc.subject | Diyet İnflamatuar İndeks | |
| dc.subject | Nutritional Status | |
| dc.subject | Alcohol Consumption | |
| dc.subject | Diet Inflammatory Index | |
| dc.title | Bakü'de yaşayan yetişkinlerde beslenme durumu ve alkol tüketiminin diyet inflamatuar indeksi ile ilişkisi | |
| dc.title.alternative | The relationship between nutritional status and alcohol consumption with the dietary inflammatory index in adults living in Bakü | |
| dc.type | Master Thesis |
