Adölesanlarda sirkadiyen ritmin diyet kalitesi, uyku kalitesi ve fiziksel aktivite düzeyi ile ilişkisinin incelenmesi

Yükleniyor...
Küçük Resim

Tarih

2024

Dergi Başlığı

Dergi ISSN

Cilt Başlığı

Yayıncı

Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü

Erişim Hakkı

info:eu-repo/semantics/openAccess

Özet

Bu çalışma, adölesanlarda sirkadiyen ritmin diyet kalitesi, uyku kalitesi ve fiziksel aktivite düzeyi ile ilişkisinin incelenmesi amacı ile 14-18 yaş aralığındaki 265 öğrenci ile yürütülmüştür. Araştırma verileri anket formu ile yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak toplanmış, katılımcıların antropometrik ölçümleri (vücut ağırlığı, boy uzunluğu) araştırmacı tarafından ölçülmüştür. Anket formunda sosyodemografik bilgiler, beslenme alışkanlıkları, Çocukluk Dönemi Kronotip Anketi (ÇDKA), Pittsburg Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ), Adölesanlar İçin Fiziksel Aktivite Anketi (AFAA) ve bir günü hafta içi, bir günü hafta sonu olmak üzere iki günlük besin tüketim kaydı yer almaktadır. Diyet kalite puanı, Sağlıklı Yeme İndeksi (SYİ)-2015 kullanılarak hesaplanmıştır. Çalışmaya katılan adölesanların yaş ortalaması 16,35±1,33 yıl olup yarısından fazlası (%63,4), normal BKİ (Beden Kütle İndeksi) (15.-85. persentil) aralığındadır. M/E (Sabahçıl/Akşamcıl) puanına göre, adölesanların %52,1'i sabahçıl veya ara kronotipli iken %47,9'u akşamcıl kronotiplidir. Adölesanlarda cinsiyet ve antropometrik özellikler, kronotipe göre anlamlı değildir (p>0,05). Katılımcıların %64,9'u sabah öğününü her zaman veya bazen atladığını bildirmiştir. Erkeklerin, kızlara göre kahvaltıyı atlama oranlarının daha düşük olduğu saptanmıştır (p<0,05). Öğünler arasında en az atlanan öğün, akşam öğünüdür. Akşam öğününü atlama oranının, erkek öğrencilere kıyasla kız öğrencilerde istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0,05). Günlük tüketilen öğün sayısı ve öğün atlama durumu ile kronotip arasında anlamlı farklılık saptanmamıştır (p>0,05). Diyetteki protein ve yağ oranı, doymuş yağ asitleri, tekli ve çoklu doymamış yağ asitleri, omega-6, kolesterol, diyet posası tüketimi ve tüketilen su miktarı erkeklerde, kızlara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksektir (p<0,05). Günlük enerji, makro ve mikro besin ögeleri alımı ile kronotip arasında anlamlı farklılık yoktur (p>0,05). Adölesanların ortalama uyku süresi 8,10±9,05 saattir. Uyku süresi kronotipe göre anlamlı farklılık göstermemiştir (p>0,05). Adölesanlarda SYİ puanı 40,04±10,09, AFAA puanı 17,11±5,53, PUKİ puanı 11,57±5,76 olarak tespit edilmiştir. M/E puanı cinsiyete göre anlamlı farklılık göstermezken (p>0,05); SYİ ve PUKİ puanı kızlarda, AFAA puanı ise erkeklerde istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksektir (p<0,05). İyi diyet kalitesine sahip adölesan olmadığı belirlenmiştir. Adölesanların yarısından çoğunun yetersiz diyet kalitesine (%86,8) ve kötü uyku kalitesine (%73,6) sahip olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, adölesanlarda diyet ve uyku kalitesi ile fiziksel aktivite seviyelerinin iyileştirilmesi gerekliliğini ortaya koymuştur. Adölesan dönemde kronotipin rolüne ilişkin yeni çalışmalar yapılmalıdır.
This study was conducted with 265 students between the ages of 14-18, with the aim of examining the relationship between circadian rhythm and diet quality, sleep quality and physical activity level in adolescents. Research data were collected using a face-to-face interview technique with a survey form, and the participants' anthropometric measurements (body weight, height) were measured by the researcher. The survey form included sociodemographic information, eating habits, Child's Chronotype Questionnaire (CCTQ), Pittsburg Sleep Quality Index (PSQI), The Physical Activity Questionnaire For Adolescents (PAQ-A) and one day. There are two days of food consumption records, one on weekdays and one on the weekend. Diet quality score was calculated using the Healthy Eating Index (HEI)-(2015). The average age of the adolescents participating in the study was 16.35±1.33 years and more than half of them (63.4%) were within the normal BMI (Body Mass Index) (15th-85th percentile) range. According to the M/E (Morningness/Eveningness) score, 52.1% of the adolescents have a morning or intermediate chronotype, while 47.9% have an evening chronotype. In adolescents, gender and anthropometric characteristics are not significant according to chronotype (p>0.05). 64.9% of participants reported skipping breakfast constantly or occasionally. It was found that boys were less likely to skip breakfast than girls (p<0.05). Among the meals, the least skipped meal is the evening meal. It was determined that the rate of skipping dinner was statistically significantly higher in female students compared to male students (p<0.05). There was no significant difference between the number of meals consumed per day, skipping meals and chronotype (p>0.05). The protein and fat ratio in the diet, saturated fatty acids, mono- and polyunsaturated fatty acids, omega-6, cholesterol, dietary fiber intake and the amount of water consumed are statistically significantly higher in boys than in girls (p<0.05). There is no significant difference between daily energy, macro and micronutrient intake and chronotype (p>0.05). The average sleep time of adolescents is 8.10±9.05 hours. Sleep duration did not differ significantly according to chronotype (p>0.05). In adolescents, the HEI score was 40.04±10.09, PAQ-A score was 17.11±5.53, and PSQI score was 11.57±5.76. While M/E score did not differ significantly according to gender (p>0.05); HEI and PSQI scores are statistically significantly higher in girls, and PAQ-A scores are statistically significantly higher in boys (p<0.05). It was determined that there were no adolescents with good diet quality. More than half of the adolescents were found to have inadequate diet quality (86.8%) and poor sleep quality (73.6%). The results obtained revealed the need to improve diet, sleep quality and physical activity levels in adolescents. New studies should be conducted on the role of chronotype in adolescence.

Açıklama

Anahtar Kelimeler

Adölesan, Beslenme, Fiziksel Aktivite, Kronotip, Uyku, Adolescent, Nutrition, Physical Activity, Chronotype, Sleep

Kaynak

WoS Q Değeri

Scopus Q Değeri

Cilt

Sayı

Künye

Kılıçkalkan, B. (2024). Adölesanlarda sirkadiyen ritmin diyet kalitesi, uyku kalitesi ve fiziksel aktivite düzeyi ile ilişkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.