Gazneliler ve Büyük Selçuklular devrinde zindan, zindan idarecileri ve gardiyanlar üzerine bir değerlendirme
Yükleniyor...
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Gazneliler ve Büyük Selçuklular devrinde muhtelif suçlarından dolayı tutukluluklarına hükmedilen suçluların veya önlem amacıyla yahut siyaset açısından gözaltına alınan şahısların tutuldukları mekânlar olarak hususî ve umumî zindanlardan bahsetmek mümkündür. Saray zindanları, kale zindanları ve kuyu zindanları hususî zindanlar; şehir zindanları ise umumî zindanlar olarak tebarüz ettirilebilir. Saray içerisinde yer alan zindanlar bizzat hükümdarın denetiminde bulunan özel bir ceza alanıydı. Saray zindanlarında daha ziyade üst düzey devlet görevlileri ve dinî şahsiyetler tutulmuşlardır. Böyle kimselerin statülerinden ötürü, saray zindanlarının şartları bir dereceye kadar iyileştirilmiştir. Özel ceza alanına giren hapis mekânlarının başka bir türü kûtvâl, dizdâr ya da dejbân/dezbân gibi adlarla anılan kale hâkimlerinin yönetiminde bulunan kale zindanları idi. Kale zindanlarında da hanedan üyeleri başta olmak üzere idarî, askerî, dinî ve edebî zümrelere mensup önde gelen kimseler tutulmuşlardır. Kale zindanlarının koşulları, mahkûmun statüsüne göre nispeten iyileştirilmiş ya da ağırlaştırılmıştır. Özel ceza alanı içerisinde değerlendirilebilecek olan diğer bir mekân da kuyu zindanları idi. Sarayların, kalelerin içerisinde ya da belirli bir yerde kazılan derince çukurlardan bu maksatla istifade edilmiştir. Böyle zindanlarda da genellikle üst düzey şahıslar tutuklu bulundurulmuştur. Şehir zindanları ise başkentten başlamak üzere, önemli merkezlerde inşa edilen, halktan kimselerin hapsedildiği mekânlardı. Saray zindanları, bizzat hükümdarın ya da halifenin yönetimi altındaydı. Hususî zindanlardan olan kale zindanları ve kuyu zindanlarının idarecileri ile umumî zindan niteliğinde olan şehir zindanlarının idarecileri mahkûmların her türlü işlerinden sorumluydu. Zindanlarda mahkûmların gözetimi ve nezareti zindânbân, nigehbân, derbân, pâsbân, muvekkel, cellâd gibi isimlerle anılan gardiyanlar tarafından sağlanmıştır. Mahkûmlar ve gardiyanlar arasında genellikle menfi bir ilişki mevcut olmuştur. Bu çalışmada, Gazneliler ve Büyük Selçuklular devrinde saray zindanları, kale zindanları, kuyu zindanları ve şehir zindanları ile zindan idarecileri
ve gardiyanlar üzerine bir değerlendirme yapılacaktır.
In the Ghaznavīds and the Great Seljūks periods, it is possible to talk about private and public dungeons as places where criminals imprisoned for various crimes or persons detained for precautionary or political reasons were kept. The court dungeons, the castle dungeons and the pit dungeons can be characterized as private dungeons and city dungeons as public dungeons. The dungeons within the palace were especial punishment areas personally supervised by the ruler. Mostly high-ranking state officials and religious figures were imprisoned in the court dungeons. Due to the status of such persons, the conditions of the court dungeons were to some extent improved. Another type of prison place was the castle dungeons, which were under the control of castle administrators called kotwāl, dizdār, or dajbān/dazbān. In the castle dungeons, especially the members of the dynasty and prominent members of the administrative, military, religious and literary classes were imprisoned. The conditions in the castle dungeons were relatively improved or aggravated depending on the status of the prisoner. Another prison place that can be considered as especial punishment area was the pit dungeons. Deep holes dug in courts, castles or in a specific location were used for this purpose. In such dungeons, high ranking persons were usually imprisoned. The city dungeons, on the other hand, were built in important centers, starting with the capital, where commoners were imprisoned. The court dungeons were under the personal administration of the ruler or the caliph. The administrators of the castle dungeons and pit dungeons, which were private dungeons, and the administrators of the city dungeons, which were public dungeons, were responsible for all the affairs of the prisoners. In dungeons, prisoners were supervised by dungeon guards known as zindānbān, nigahbān, darbān, pāsbān, mowakkal, jallād. There was often a negative relationship between prisoners and dungeon guards. In this study, an evaluation will be made on the court dungeons, the castle dungeons, the pit dungeons, the city dungeons, the dungeon administrators and the dungeon guards during the Ghaznavīds and the Great Seljūks periods.
In the Ghaznavīds and the Great Seljūks periods, it is possible to talk about private and public dungeons as places where criminals imprisoned for various crimes or persons detained for precautionary or political reasons were kept. The court dungeons, the castle dungeons and the pit dungeons can be characterized as private dungeons and city dungeons as public dungeons. The dungeons within the palace were especial punishment areas personally supervised by the ruler. Mostly high-ranking state officials and religious figures were imprisoned in the court dungeons. Due to the status of such persons, the conditions of the court dungeons were to some extent improved. Another type of prison place was the castle dungeons, which were under the control of castle administrators called kotwāl, dizdār, or dajbān/dazbān. In the castle dungeons, especially the members of the dynasty and prominent members of the administrative, military, religious and literary classes were imprisoned. The conditions in the castle dungeons were relatively improved or aggravated depending on the status of the prisoner. Another prison place that can be considered as especial punishment area was the pit dungeons. Deep holes dug in courts, castles or in a specific location were used for this purpose. In such dungeons, high ranking persons were usually imprisoned. The city dungeons, on the other hand, were built in important centers, starting with the capital, where commoners were imprisoned. The court dungeons were under the personal administration of the ruler or the caliph. The administrators of the castle dungeons and pit dungeons, which were private dungeons, and the administrators of the city dungeons, which were public dungeons, were responsible for all the affairs of the prisoners. In dungeons, prisoners were supervised by dungeon guards known as zindānbān, nigahbān, darbān, pāsbān, mowakkal, jallād. There was often a negative relationship between prisoners and dungeon guards. In this study, an evaluation will be made on the court dungeons, the castle dungeons, the pit dungeons, the city dungeons, the dungeon administrators and the dungeon guards during the Ghaznavīds and the Great Seljūks periods.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Gazneliler, Büyük Selçuklular, Saray Zindanları, Kale Zindanları, Kuyu Zindanları, Şehir Zindanları, Zindan İdarecileri, Gardiyan, Ghaznavīds, Great Seljūks, Court Dungeons, Castle Dungeons, Pit Dungeons, City Dungeons, Dungeon Administrators, Dungeon Guard
Kaynak
Selçuklu Araştırmaları Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
20
Künye
Tarifci, Sinan. “Gazneliler ve Büyük Selçuklular Devrinde Zindan, Zindan İdarecileri ve Gardiyanlar Üzerine Bir Değerlendirme”. Selçuklu Araştırmaları Dergisi 20 ( Haziran 2024), 19-42.
https://doi.org/ 10.23897/usad.1415445
