Âşık tarzı şiir geleneği bağlamında Zikri Aliyâr'ın şiir dünyası üzerine kuramsal incelemeler
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2013-06-24
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Kültür, kuşaktan kuşağa tekrarlanarak kalıplaşan gelenek, görenek, âdet ve töre gibi unsurları bünyesinde barındıran bir sistemden ibarettir. Daha geniş bir ifade ile tabiatın verdiklerini değiştirip geliştirerek kendi emrinde kullanan insanın, bu amaçla oluşturduğu maddi-manevi tüm değerler kültür dairesi içerisinde yer almaktadır. Bu geniş saha içerisindeki değerler, ortaya çıkardıkları kültürün olmazsa olmaz parçalarıdır. Türk kültürünün en eski ve köklü anlatım kurumlarından ozan-baksı geleneğinin İslamiyet sonrasındaki uzantısı olan âşıklık geleneği de Türk kültürünün vazgeçilmez tamamlayıcılarından biri konumundadır. Âşıklık geleneğinin temsilcileri âşıklar, eserleri ile Türk halkının beğenilerini, ahlak anlayışını, insana ve topluma bakış açısını geleceğe yansıtan birer ayna vazifesi görmüşlerdir. Aynı zamanda toplumu ortak değerler etrafında toplama ve ideal olana yöneltme işlevlerini de gören âşıkların eserleri, bu yönleri ile bireysel oldukları kadar halka da mal olmuşlardır. Bütün bunlar dikkate alındığında âşıkların ve eserlerinin ortaya çıkarılarak bilimsel açıdan incelenmesinin, özelde âşıklık geleneğinin yaşatılması genelde ise Türk kültürünün devamlılığının sağlanması açısından önemi tartışılmazdır. Türk kültürünün bekası ve gelişimi yolunda bir adım atmayı amaçlayan bu çalışmada, hâlen canlılığını koruyan âşıklık geleneğinin Anadolu sahasındaki önemli merkezlerinden Erzurum ve Konya ekollerinin temsilcisi Âşık Zikri Aliyâr?ın şiir dünyası, kuramsal açıdan incelemelere tabi tutulmuştur. Çalışmada Âşık Zikri Aliyâr?ın hayatı bütün yönleri ile ele alınmış, geleneğe dair bilgi ve görüşlerine mümkün olduğunca kendi ifadelerinden yer verilmiştir. Şiirleri ise şekil ve muhteva açısından, âşık tarzı şiir geleneğinin temel nitelikleri hakkında daha sağlıklı değerlendirmeler yapılabilmesine imkân/katkı sağlayacağını düşündüğümüz sayısal verilerden de istifade edilerek etraflıca incelenmiştir. Bunun yanı sıra şiirlerin üretim ve tüketim bağlamları, âşığın hayatı ve şiirlerin çıkış noktaları göz önünde bulundurularak kuramsal açıdan irdelenmiştir. Ayrıca âşığın performans (icra/gösterim) bağlamı da buna uygun şekilde yapılan derlemelerden elde edilen örnekler ve bağlamsal bilgiler eşliğinde incelenmeye çalışılmıştır.
Culture is composed of a system having the factors such as customs, traditions, manner and rules which become stereotyped from generation to generation. In other words, all material and moral virtues that human enhance the things which nature gives. These virtues in this large field are indispensable elements of culture. Gleeman custom which is post Islamic field of gleeman tradition being one of the oldest and rooted expression institutions is also one of the components of Turkish culture. Representatives of Gleeman tradition have functioned as mirror to reflect pleasures, moral understanding and perspective of human and society with their works. At the same time, these works have been both individual and social in terms of gathering society around a common values and leading them to the ideal one. Its importance is indisputable while considering it especially as to keep gleeman tradition alive and generally to make continuation of the Turkish culture. Poetry world of Türk Âşık Zikri Aliyâr who is representative of Erzurum and Konya ecole, which are important centers in Anatolia still remaining its aiveness, was analysed in this stduy aimed to step for the continuation and development of culture. In the study, life of Âşık Zikri Aliyâr was analysed in detail and his own statements and knowledge about tradition were given place. His poems, considered to provide opportunities and contributions about basic features of gleeman style, were analysed in detail in terms of form and content. Besides, production and consumption relations were analysed theoretically with regard to life and roots of the poems. Furthermore, performance of the Gleeman was checked in the light of samples and contextual knowledge.
Culture is composed of a system having the factors such as customs, traditions, manner and rules which become stereotyped from generation to generation. In other words, all material and moral virtues that human enhance the things which nature gives. These virtues in this large field are indispensable elements of culture. Gleeman custom which is post Islamic field of gleeman tradition being one of the oldest and rooted expression institutions is also one of the components of Turkish culture. Representatives of Gleeman tradition have functioned as mirror to reflect pleasures, moral understanding and perspective of human and society with their works. At the same time, these works have been both individual and social in terms of gathering society around a common values and leading them to the ideal one. Its importance is indisputable while considering it especially as to keep gleeman tradition alive and generally to make continuation of the Turkish culture. Poetry world of Türk Âşık Zikri Aliyâr who is representative of Erzurum and Konya ecole, which are important centers in Anatolia still remaining its aiveness, was analysed in this stduy aimed to step for the continuation and development of culture. In the study, life of Âşık Zikri Aliyâr was analysed in detail and his own statements and knowledge about tradition were given place. His poems, considered to provide opportunities and contributions about basic features of gleeman style, were analysed in detail in terms of form and content. Besides, production and consumption relations were analysed theoretically with regard to life and roots of the poems. Furthermore, performance of the Gleeman was checked in the light of samples and contextual knowledge.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Ozan, Gleeman, Âşık, Scop, Kültür, Culture, Gelenek, Tradition, Zikri Aliyâr, Şiir, Poem, Kuram, Theory
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Topcu, A. (2013). Aşık tarzı şiir geleneği bağlamında Zikri Aliyâr'ın şiir dünyası üzerine kuramsal incelemeler. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Konya.
