Konya kent merkezinde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesinde sağlıkta sosyoekonomik eşitsizlikler

Araştırma, Konya kent merkezinde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesinde sağlıkta sosyoekonomik eşitsizlikleri ve eşitsizliklerinin sağlığı geliştirme üzerine etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada sistematik rasgele örneklem yöntemi ile seçilen Çimenlik ve Havzan Mahalleleri için 200'er olmak üzere toplam 400 birey araştırma kapsamına alınmıştır. Araştırmada veriler, araştırmacı tarafından oluşturulan 17 soruluk sosyoekonomik bilgi formu, sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği (Health promotion lifestyle) ve yaşam kalitesi (Quality of Life) ölçeği kullanılmıştır. Veriler ev ziyaretleri ile yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. Elde edilen veriler yüzde ve ortalama±standart sapma kullanılarak özetlenmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde t testi ki-kare testi, tek yönlü varyans analizi(anavo) ile Tukey HSD testi, Krusskall Wallis ile Bonferroni düzeltmeli Mannn- Whitney U önemlilik testi ve çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma bulguları değerlendirildiğinde Konya kent merkezinde Çimenlik Mahallesinin dezavantajına olacak sosyoekonomik eşitsizliklerin yaşandığı şekilde saptanmıştır. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları için yapılan çoklu regresyon analizi sonucu üzerinde sınıfsal konum, algılanan ekonomik durum, gelir durumu, yaşanılan mahalle ve hanedeki birey sayısının belirleyici olduğu saptanmıştır (p<0.05). Cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim durumu gibi sosyodemografik göstergelerin, ekonomik göstergeler karşısında sağlıklı yaşam biçimi davranışları üzerinde belirleyici olmadığı belirlendi (p>0.05). Yaşam kalitesi ölçeğinin fiziksel boyutu için yaş, hanede yaşayan birey sayısı, mahalle ve aylık gelir gibi sosyoekonomik göstergelerin; yaşam kalitesinin mental sağlık boyutu için cinsiyet, doğum yeri, mahalle, sağlık güvencesi, gelir ve algılanan ekonomik durumun belirleyici olduğu gösterilmiştir (p<0.05). Sosyoekonomik durumun sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını ve yaşam kalitesini etkilediği ve dezavantajlı bölgelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesi bakımından daha olumsuz özelliklere sahip olduğu sonucuna varılmış ve sağlığı geliştirme için yapılan girişimlerden önce sosyoekonomik eşitsizliklerin önlenmesi gerektiği önerisinde bulunulmuştur.

The purpose of the study was to examine socioeconomic inequality in healthy lifestyle and quality of life and the effect of socioeconomic inequality in health on health promotion. The study participants were 400 people selected with systematic random sampling method from Çimenlik region (200 people) and Havzan region (200 people) in Konya downtown center. A researcher designed questionnaire and two instruments Healthy promotion lifestyle profile (HPLP) and short form 36 (SF-36) were used for the study. Data were collected by researcher with face-to-face interview in home. Data were summarized using percentages and means. Student t testi, X2 test, One way analyses of variance and tukey HSD, Kruskal Wallis analyses and Benferroni adjusted Mann-Whitney U tests and Multiple regression analyses were used to evaluate data. There were socioeconomic inequalities in Konya downtown center. Çimenlik region was at more disadvantages in socioeconomic inequalities. According to the multiple regression analyses results, the predictors of healthy life-style behaviors were social class, perceived economic status, income, region living and size of household (p<0.05). The socio- demographic characteristics like gender, age, marital status and education were not predictors for healthy lifestyle behaviors when analyzed with economic predictors (p>0.05). It has been found that; whilst age, size of household, region and income were important for the physical health part of quality of life scale, gender, the place of born, region, health security, income and perceived economic status were important for the mental health part of quality of life scale (p<0.05). In conclusion, socioeconomic status has effect on healthy lifestyle behavior and quality of life and disadvantaged region has more negative characteristics about healthy lifestyle behavior and quality of life. Based on these results some suggestions were given. The most important suggestion was that before health promotion was practice socioeconomic inequalities were curbed.