Türkiye Türkçesi Ağızlarında Organ Adları

Yükleniyor...
Küçük Resim

Tarih

2023

Dergi Başlığı

Dergi ISSN

Cilt Başlığı

Yayıncı

Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Erişim Hakkı

info:eu-repo/semantics/openAccess

Özet

Çalışmamız Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan Anadolu ve Rumeli ağızlarının söz varlığıyla ilgili en kapsamlı çalışma olan Derleme Sözlüğü temel alınarak hazırlanmıştır. Derleme çalışmaları, Türk Dil Kurumunun yapmış olduğu çalışmalarla sınırlı kalmayarak gönüllüler tarafından yürütülen araştırmalar ile de zenginleştirilmek istenmiş fakat Derleme Sözlüğü kadar kapsamlı olamamıştır. İnceleme esnasında gerekli olan kaynaklardan makale ve sempozyumlara ulaşılarak hazırlanan araştırma için yardımcı olacak veriler toplanmış ve analiz edilmiştir. Bu çalışmada Derleme Sözlüğü’nün altı cildi ve Türkiye Türkçesi ağızları üzerine hazırlanmış ağız sözlükleri taranarak tespit edilen organ adları bir liste şeklinde hazırlanmıştır. İnsan organlarının yanı sıra hayvanın herhangi bir uzvuna yahut bir ağacın yaprağına dahi değinilmiştir. Organ isimlerinin klasik örneklerinden ziyade bir canlının görünen veya görünmeyen kısımlarının da bahsi geçmiştir. Listelenen organ adları, Eski Türkçeden günümüze kadar geçirmiş oldukları değişimle beraber verilmiştir. Temel alınan özellik, organın Türkiye Türkçesindeki kullanım şekli olmuş ve bu anlam üzerinden kelimenin Eski Türkçe, Harezm Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi ve Osmanlı Türkçesinde nasıl kullanıldığı tespit edilmiştir. Buna ek olarak organ adlarının yalnızca ne olduğuna değil; nerede, hangi köyde, hangi aşiret tarafından kullanıldığına da yer verilmiştir. Çalışmamızın sonunda lehçe ve ağızlardaki benzerlikler ve farklılıklar tespit edilerek listelenmiş buna ek olarak karşılaştırma şeklinde sunulmuştur.
Our work is based on the Compilation Dictionary, which is the most comprehensive study regarding the vocabulary of Anatolian and Rumelian dialects, prepared by the Turkish Language Institution. Compilation efforts have been enriched not only by the studies conducted by the Turkish Language Institution but also by research carried out by volunteers. However, these efforts couldn't achieve the same level of comprehensiveness as the Compilation Dictionary. During the examination, relevant sources, articles, and symposiums were accessed to gather and analyze data for the research. In this study, a list of organ names was prepared by scanning the six volumes of the Compilation Dictionary and the dialect dictionaries prepared for Turkish dialects in Turkey. The list includes names of organs not only in humans but also in animals and even parts of trees. The discussion of organ names covers both the classical examples and the visible or invisible parts of a living being. The listed organ names are presented with the changes they have undergone from Old Turkish to contemporary Turkish. The main focus was on the usage of the organ in Turkish spoken in Turkey, and based on this usage, how the word was used in Old Turkish, Harezm Turkish, Old Anatolian Turkish, and Ottoman Turkish was determined. Furthermore, our work not only provides information about what organ names signify, but also includes details about where, in which village, and by which tribe they are used. At the end of our study, similarities and differences in dialects and accents are identified, listed, and presented in a comparative manner.

Açıklama

Anahtar Kelimeler

Derleme Sözlüğü, Ağız Araştırmaları, Organ Adları, Türkiye Türkçesi Ağızları, Tarama Sözlüğü, Compilation Dictionary, Dialect Studies, Organ Names, Turkish Dialects

Kaynak

WoS Q Değeri

Scopus Q Değeri

Cilt

Sayı

Künye

Demir, A., (2023). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Organ Adları. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.