Körlü Köyü (Tarsus-İçel) Demir Cevherlerinin Jeolojik Mineralojik ve Jeokimyasal Özellikleri
Küçük Resim Yok
Tarih
2000
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Körlü Köyü demir cevherleri, Paleozoyik yaşlı metapelitik kayaçlar içerisinde yer almaktadırlar. Bu birimler üzerine, açısal bir uyumsuzlukla Tersiyer yaşlı çökellerin geldiği görülür. Stratigrafik kontrollü cevherler, çoğunlukla orta-kalm tabakalı, bazı düzeylerde ise, bantlı ve laminalı yapılarda çökelmişler-dir. Mineralojik verilere göre, ana cevher bileşenlerini manyetit, kuvars, muskovit, klorit, hematit, götit ve limonit; tali bileşenlerini de siderit, apatit, kalsit ve seyrek olarak rastlanılan biyotit, epidot ve turmalin oluşturmaktadır. En önemli birincil cevher minerali manyetitdir. Çok az oranda da siderit belirlenmiştir. Çoğunlukla özşekilli, yarı özşekilli kristal toplulukları şeklinde görülen manyetitler kuvars-klorit şist, kuvars-muskovit şist, kuvars-mika şist, klorit-muskovit şist, muskovit şist, muskovit-kuvarsit, muskovit-kalk şist ve metakumtaşından oluşan çeşitli matriksler içerisinde yer alırlar. Martitleşme sonucunda manyetitlerden türemiş olan hematitler ince lameller şeklinde olup, manyetit kristalleri içerisinde tipik kafes dokusu gösterirler. SEM-EDS çalışmalarıyla tespit edilmiş olan apatitler ise, prizmatik ve tabuler kristal morfolojilerine sahiptirler. XRF analizlerine göre, cevher örneklerinin ana bileşen içerikleri %63,7 Fe2O3, %20,7 SiO2, %6,9 AI2O3, %4,3 CaO, %2,9 P2O5, %1,3 K2O, %0,3 MgO, %0,2 TiO2 ve %0,2 Na2O dir. Yan kayaç örneklerinin ana bileşen içerikleri ise, aynı sıraya göre %7,3; %68,5; %15,1; %0,4; %0,2; %3,0; %0,5; %1,1 ve %0,2 dir. Eser element analizlerinde, cevher örnekleri içerisinde 71,5 ppm Cr; 22,7 ppm Ni; 676,5 ppm V; 118,5 ppm Zn ve 10 ppm Cu ölçülmüştür. Yan kayaç örneklerinde ise, aynı eser element içerikleri sırasıyla 68,3; 15,0; 90; 70 ve 7,7 ppm'dir. Jeokimyasal verilere göre, cevher örneklerinin yan kayaca göre Fe2O3, CaO, P2O5, Cr, Ni, V, Zn ve Cu içerikleri daha yüksek; Si02, AI2O3, K20 ve TiO2 içerikleri ise daha düşüktür. İncelenen cevherlerin, bantlı demir formasyonlarına göre yüksek oranda Fe, Al, P ve düşük oranda Si içermeleri, cevherin yaşı, kalın tabakalı ve yankayaçlarla yanal geçişli yapısı, ayrıca çörtlü seviyeler içermemesi, Fanerozoyik dönemde çökelmiş olan denizel sedimanter demir cevherleriyle benzerlik gösterirken; manyetit ve hematit gibi ana cevher bileşenlerinin özellikleri ve cevher içerisinde oolitik dokulara rastlanılamaması, bu verilerle uyuşmamaktadır. Jeolojik, mineralojik ve jeokimyasal bulgular, Körlü Köyü demir cevherlerinin Permiyen süresince hüküm süren nispeten derin, sakin, alkalen ve indirgen denizel ortam şartlarında, kimyasal sedimantasyon süreçleriyle çökelmiş olduğunu göstermektedir. Metamorfizma ile megaskopik birincil sedimanter cevher yapıları bozulmamışken; mikroskopik ölçekte manyetitlerde kısmi yönlenme, rekristalizasyon, kümelenmeler ve ornatım dokuları ile muskovit ve kloritlerde belirgin yönlenmeler, kuvarslarda ise yer, yer ikincil büyümeler gelişmiştir.
The Körlü village iron ores occur in Paleozoic aged metapellitic rocks. These units are overlained by Tertiary sediments with an angular unconformity. The stratigraphically controlled iron ore deposits are mostly medium to thick layered, are banded and laminated in some levels ; The main minerals within the ores are magnetite, quartz, muscovite, cholorite, hematite, goethite and limonite; accessory phases include siderite, apatite, calcite, and very rarely biotite, epidote and turrnaline. The most important primary iron ore mineral is magnetite. Siderite is also seenvery rarely. Mostly euhedral or subhedral magnetite crystall agregates are developed in matrixes of various mineral compositions; quartz-chlorite schist; quartz-muscovite schist; quartz-mica schist; chol-orite-muscovite schist; muscovite schist; muscovite-quartzite; muscovite-chalc schist and metasand-stones. The hematites occur as fine lamelle having typical network texture within the magnetite crystalls, which were resulted from martitization of the magnetites. Apatite, determined in SEM observations, are seen as prismatic and tabular crystalls. In the XRF analyses, the major oxide contents of the iron ore samples are 63,7% Fe203, 0,7% SiO2, 6,9% AI2O3, 4,3% CaO, 2,9% P205, 1,3% K2O, 0,3% MgO, 0,2% Ti02 and 0,2% Na2O. The major oxide contents of the wallrock samples are 7,3%; 68,5%; 15,1%; 0,4%; 0,2%; 3,0%; 0,5%; 1,1% and 0,2% respectively. In the trace element analyses of the iron ore samples were measured 71,5 ppm Cr; 22,7 ppm Ni; 676,5 ppm V; 118,5 ppm Zn and 10 ppm Cu. The contents of the same trace elements in the wallrock samples are 68,3; 15,0; 90; 70 and 7,7 ppm. The geochemical data show that the ore samples are rich in Fe2O3, CaO, P2O5, Cr, Ni, V, Zn and Cu; and poor in Si02, AI2O3, K20 and TiO2 comparing with the wallrock. High contents of Fe, Al, P and low content of Si of the ore samples relative to the banded iron formations, the age of ore deposit, thick layered feature and lateral gradation with wallrocks, as well as the absence of cherty levels in the ore all show that the investigated iron ores have the similarities with Phanerozoic marine sedimentary iron deposites. But the features such as magnetites and hematites being the main ore minerals and the absence of the oolitic textures in ore are not in accordance with this type of deposits. Geological, mineralogical and geochemical observations point out a mode of chemical sedimentary formation of the Körlü iron ores occured under a relatively deep, calm, alkaline and reducing marine conditions during the Permian. Megascopic primary sedimentary ore structures were not destroyed through metamorphic effects. Partly orientation, recrystalization, crystal aggregations, replacement textures in the magnetites and remarkably orientation in muscovites and chlorites, rarely secondary quartz overgrowth have been occurred in microscopic scale.
The Körlü village iron ores occur in Paleozoic aged metapellitic rocks. These units are overlained by Tertiary sediments with an angular unconformity. The stratigraphically controlled iron ore deposits are mostly medium to thick layered, are banded and laminated in some levels ; The main minerals within the ores are magnetite, quartz, muscovite, cholorite, hematite, goethite and limonite; accessory phases include siderite, apatite, calcite, and very rarely biotite, epidote and turrnaline. The most important primary iron ore mineral is magnetite. Siderite is also seenvery rarely. Mostly euhedral or subhedral magnetite crystall agregates are developed in matrixes of various mineral compositions; quartz-chlorite schist; quartz-muscovite schist; quartz-mica schist; chol-orite-muscovite schist; muscovite schist; muscovite-quartzite; muscovite-chalc schist and metasand-stones. The hematites occur as fine lamelle having typical network texture within the magnetite crystalls, which were resulted from martitization of the magnetites. Apatite, determined in SEM observations, are seen as prismatic and tabular crystalls. In the XRF analyses, the major oxide contents of the iron ore samples are 63,7% Fe203, 0,7% SiO2, 6,9% AI2O3, 4,3% CaO, 2,9% P205, 1,3% K2O, 0,3% MgO, 0,2% Ti02 and 0,2% Na2O. The major oxide contents of the wallrock samples are 7,3%; 68,5%; 15,1%; 0,4%; 0,2%; 3,0%; 0,5%; 1,1% and 0,2% respectively. In the trace element analyses of the iron ore samples were measured 71,5 ppm Cr; 22,7 ppm Ni; 676,5 ppm V; 118,5 ppm Zn and 10 ppm Cu. The contents of the same trace elements in the wallrock samples are 68,3; 15,0; 90; 70 and 7,7 ppm. The geochemical data show that the ore samples are rich in Fe2O3, CaO, P2O5, Cr, Ni, V, Zn and Cu; and poor in Si02, AI2O3, K20 and TiO2 comparing with the wallrock. High contents of Fe, Al, P and low content of Si of the ore samples relative to the banded iron formations, the age of ore deposit, thick layered feature and lateral gradation with wallrocks, as well as the absence of cherty levels in the ore all show that the investigated iron ores have the similarities with Phanerozoic marine sedimentary iron deposites. But the features such as magnetites and hematites being the main ore minerals and the absence of the oolitic textures in ore are not in accordance with this type of deposits. Geological, mineralogical and geochemical observations point out a mode of chemical sedimentary formation of the Körlü iron ores occured under a relatively deep, calm, alkaline and reducing marine conditions during the Permian. Megascopic primary sedimentary ore structures were not destroyed through metamorphic effects. Partly orientation, recrystalization, crystal aggregations, replacement textures in the magnetites and remarkably orientation in muscovites and chlorites, rarely secondary quartz overgrowth have been occurred in microscopic scale.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Jeoloji
Kaynak
Cumhuriyet Yerbilimleri Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
17
Sayı
1
Künye
Küpeli, Ş., Kayabalı, İ., (2000). Körlü Köyü (Tarsus-İçel) Demir Cevherlerinin Jeolojik Mineralojik ve Jeokimyasal Özellikleri. Cumhuriyet Yerbilimleri Dergisi, 17(1), 63-76.
