Selçuklu veziri Amîdülmülk Kündürî ve Selçuklu dinî siyasetindeki yeri / Seljukids’s vizier Amid al-Mulk al-Kunduri and his importance places in Seljukian religious policy
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2019
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
SELCUK UNIV, INST TURKISH STUDIES
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
In the History of the Seljuks16 of the 23 Viziers had Persian origins. Nizam al-Mulk was the prominent of these viziers, who were aimed to be a balance between nomadic Turkish tribes and sedentary peoples. However, among these viziers, Amid al-Kundiri; who was the vizier of Tugrul Bey for nine years and contributed to the institutionalization of Seljuks, shaping of religious and sect policies of Seljuks, also establishing relations with the Caliphate, had been stayed in the shadows of Nizam al-Mulk's. For this reason, he had been ignored. It is a misfortune that there isn't any study about the life and the role of this important vizier in the history of Seljuks, even an independent article had not been until now. Kundiri, who was a representative of Persian feudal nobles, distinguished himself with the role of establishing relations with the Caliphate and crushing of Ibrahim Yinal and Kutalmis rebellions. In his time of vizierate, Seljuks surpassed the problems of foundation years and entered a time of stability. Kundiri had rearranged the fiscal budget of the Caliphate, also renovated the Adudi Hospital and some other institutions which was ruined at the time of Biiveyhis. Because of his activities, he was entitled with the title of "Seyyidu'l Vuzera" by the Abbasid Caliph. Kundiri's most highlighted operation in the history of Seljuks is his religious sect policy and his struggle. Kundiri, who was a rigorous Mu'tazila-Hanafi and Shia, promoted his sect supporters to the important ranks and emerged into a tough struggle against Asharis. This sect struggle which its banner carried by Kundiri politically, left a literature behind itself. This is a very important subject in terms of Seljukid thought.
Selçuklu tarihinde yirmi üç vezirin on altısı İran asıllıdır. Göçebe Türk boyları ile yerleşik halklar arasında bir denge kurması amaçlanan bu vezirler arasında en fazla bilineni Nizamülmülk’tür. Ancak bunlar arasında dokuz yıl Tuğrul Bey’e vezirlik yapan ve Selçukluların kurumsallaşmasında, din ve mezhep politikasının şekillenmesinde, Halifelik ile ilişkilerin kurulmasında çok önemli etkileri olan Amîdülmülk el-Kündürî, maalesef Nizamülmülk’ün gölgesinde kalmış, tarih önünde hak ettiği ilgiyi görememiştir. İranlı feodal asillerin bir temsilcisi olan Kündürî, İbrahim Yınal ve Kutalmış isyanlarının bastırılmasında oynadığı rolle ve Abbâsî Halifeliği ile Selçuklular arasındaki ilişkilerin geliştirilmesindeki etkisiyle temayüz etmektedir. Kündürî’nin vezirlik yıllarında Selçuklular, kuruluş devrinin sorunlarını geride bırakarak bir istikrar dönemine girmiştir. Kündürî Halifelik merkezinin mali bütçesini yeniden düzenlemiş, Büveyhîler döneminde harap hale gelmiş Adudi Hastanesi ve diğer kurumları restore ederek yeniden faaliyete geçirmiştir. Bu faaliyetlerinden dolayı Abbâsî halifesi tarafından kendisine “Seyyidu’l-vüzera” unvanı verilmiştir. Kündürî’nin Selçuklu tarihinde en dikkat çeken faaliyeti ise mezhep politikası ve mücadelesidir. Mutaassıp bir Mu’tezîli-Hanefî ve Şiî olan Kündürî, kendi mezhep taraftarlarını iktidara ve önemli mevkilere taşıdığı gibi özellikle Eş’arîler ile sert bir mücadeleye girmiştir. Siyaseten Kündürî’nin başını çektiği bu mezhep kavgası, geride bir literatür bırakmıştır.
Selçuklu tarihinde yirmi üç vezirin on altısı İran asıllıdır. Göçebe Türk boyları ile yerleşik halklar arasında bir denge kurması amaçlanan bu vezirler arasında en fazla bilineni Nizamülmülk’tür. Ancak bunlar arasında dokuz yıl Tuğrul Bey’e vezirlik yapan ve Selçukluların kurumsallaşmasında, din ve mezhep politikasının şekillenmesinde, Halifelik ile ilişkilerin kurulmasında çok önemli etkileri olan Amîdülmülk el-Kündürî, maalesef Nizamülmülk’ün gölgesinde kalmış, tarih önünde hak ettiği ilgiyi görememiştir. İranlı feodal asillerin bir temsilcisi olan Kündürî, İbrahim Yınal ve Kutalmış isyanlarının bastırılmasında oynadığı rolle ve Abbâsî Halifeliği ile Selçuklular arasındaki ilişkilerin geliştirilmesindeki etkisiyle temayüz etmektedir. Kündürî’nin vezirlik yıllarında Selçuklular, kuruluş devrinin sorunlarını geride bırakarak bir istikrar dönemine girmiştir. Kündürî Halifelik merkezinin mali bütçesini yeniden düzenlemiş, Büveyhîler döneminde harap hale gelmiş Adudi Hastanesi ve diğer kurumları restore ederek yeniden faaliyete geçirmiştir. Bu faaliyetlerinden dolayı Abbâsî halifesi tarafından kendisine “Seyyidu’l-vüzera” unvanı verilmiştir. Kündürî’nin Selçuklu tarihinde en dikkat çeken faaliyeti ise mezhep politikası ve mücadelesidir. Mutaassıp bir Mu’tezîli-Hanefî ve Şiî olan Kündürî, kendi mezhep taraftarlarını iktidara ve önemli mevkilere taşıdığı gibi özellikle Eş’arîler ile sert bir mücadeleye girmiştir. Siyaseten Kündürî’nin başını çektiği bu mezhep kavgası, geride bir literatür bırakmıştır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Seljuks, Kundiri, Mu'tezile, Vizierate, Abbasid's Cali, Selçuklular, Kündürî- Mu’tezîle, Vezirlik, Abbâsî halifesi
Kaynak
TURKIYAT ARASTIRMALARI DERGISI-JOURNAL OF STUDIES IN TURKOLOGY
WoS Q Değeri
N/A
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
46
Künye
Demirci, M. (2019). Selçuklu Veziri Amîdülmülk Kündürî ve Selçuklu Dinî Siyasetindeki Yeri/ Seljukids’s Vizier Amid al-Mulk al-Kunduri and His Importance Places in Seljukian Religious Policy. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (46), 221-239.
