Kiraya Verenin Hapis Hakkı

Genel hapis hakkı taşınır rehninin bir türü olarak TMK.m.950-953’te düzenlenmiştir. Ancak, Türk Medenî Kanununda aynı bölümde düzenlenen teslime bağlı rehinden farklı olarak, hapis hakkı iradi bir rehin türü değildir. Yani hapis hakkı, teslime bağlı rehnin aksine, kanunda belirtilen şartların oluşmasıyla, herhangi bir aynî sözleşmeye gerek kalmaksızın kendiliğinden doğar. Türk Medenî Kanununda yer alan düzenlemelerden yola çıkarak hapis hakkı, alacaklının zilyetliğinde bulunan borçluya ait taşınır malların ya da kıymetli evrakın iade edilmeyerek, alacağın teminatı olarak tutulması ya da para çevrilmesi yetkisini içeren bir aynî hak olarak tanımlanabilir. Alacağını elde edemeyen alacaklının eşyayı paraya çevirerek tatmin edilmesine imkân veren hapis hakkı rehin hakkına benzer. Bu nedenle, bu hakkın aynî nitelikte olduğunu kabul etmek yerinde olacaktır. Öte yandan, kiraya verenin hapis hakkı, kira sözleşmesinin esaslı unsurlarından olan kira bedelinin ifasında yaşanabilecek sorunları önlemek için getirilmiştir. Üç aylık kira bedelini güvence altına alan bu hapis hakkı, kiraya verenin kira alacağını güvence altına alan düzenlemelerin başında gelir. Yeterince uygulaması bulunmayan kiraya verenin hapis hakkı konusunda uygulamada bir takım tereddütler bulunmakta, bu tereddütler de müessesenin uygulanmasının artmasını engellemektedir. Kiralayanın hapis hakkı, hukuk profesyonelleri tarafından başvurulan bir yol olmaya başlayınca yerel ve haliyle üst yargı mercii kararları artacak; kiraya verenin hapis hakkının hem uygulama alanı genişleyecek hem de yasal düzenlemenin sınırları daha belirli hale gelecektir. İşte, bu müesseseye tanınırlık kazandırmak için bu çalışma kaleme alınmış, özellikle müessese ile ilgili tartışmalı konular irdelenmeye çalışılmıştır.

General right of retention is regulated in Turkish Civil Code Art.950-953 as a type of pledge on movables. However, unlike the pledge on delivery, which is regulated in the same section of the Turkish Civil Code, the right of retention is not a voluntary pledge. In other words, the right of retention arises spontaneously, without the need for any contract, with the fulfillment of the conditions specified in the law, unlike the pledge on delivery. Based on the regulations in the Turkish Civil Code, the right of retention can be defined as a right in rem that includes the right to keep the movable goods or valuable documents belonging to the debtor in the possession of the creditor, without returning them, as a guarantee of the credit or to turn into cash. The right of retention, which allows the creditor, who cannot obtain his claim, to be satisfied by converting the goods into money, is similar to the right of pledge. Therefore, it would be appropriate to accept that both of these rights are from same nature. On the other hand, the right of retention of the lessor has been introduced to prevent problems that may arise in the performance of the rental price, which is one of the essential elements of the lease agreement. This right of retention, which guarantees three months' rent, is one of the most important regulations that guarantees the lessor's rent. There are some hesitations in practice about the right of retention of the lessor, who does not have enough enforcement, and these hesitations prevent the increase in the implementation of the institution. As the lessor's right of retention begins to be a remedy used by law professionals, local and naturally higher judicial decisions will increase; the scope of application of the lessor's lien will widen and the limits of legal regulation will become more specific. Here, this study has been written in order to gain recognition for this institution, and especially controversial issues related to the institution have been tried to be examined.