Çavuş unvanının kökeni, anlamları ve Türkiye Selçukluları döneminde kullanımı
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2018
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Türk devletlerinde hükümdar mekânı olarak kullanılan sarayın devlet hayatında önemli bir yeri vardır. Aynı zamanda devletin yönetim merkezi olarak kullanılan sarayda bir teşkilatlanma meydana getirilmiştir. Saray teşkilatında büyükten küçüğe bir takım görevliler yer almaktadır. Saraydaki bu görevlilerden birisi de çavuş olup önemli hizmetler ifa etmişlerdir. Aslında çavuş rütbesinin kökenleri İslam öncesi devirlere kadar uzanmaktadır. İlk defa Gök Türkler zamanında çavuş unvanına rastlanmaktadır. Uygurlar, Peçenekler, Kumanlar, Macarlar ve Hazarlarda da çavuş teriminin kullanıldığı görülmektedir. İslam’dan sonraki devirlerde ise Karahanlılar, Gazneliler, Büyük Selçuklular, Harezmşahlar, Eyyûbîler Türkiye Selçukluları, Anadolu Beylikleri, Memlükler ve Osmanlıların yanında günümüz Türk ordusunda da çavuş rütbesi kullanılmaktadır. Burada önce çavuş kavramının Türk devletlerindeki tarihsel gelişim süreci takip edilecektir. Daha sonra çavuş kelimesinin etimolojisi ve anlamlarından hareketle çavuşların görevleri ortaya konulmaya çalışılacaktır. Bunun için özellikle sözlüklerde ve kaynaklarda geçen çavuş kelimesi ve kökenleri ele alınacaktır. Bundan sonra bu kelimenin çeşitli dönemlerdeki kullanılan Türk dillerindeki anlamları belirlenecektir. Bu anlamlardan hareketle de çavuşun görevleri izah edilecek, tarihî süreç göz önünde tutularak ve örnekler verilerek Türkiye Selçuklularında çavuş rütbesi ve görevleri aydınlatılacaktır.
Palace, which was used as the residence of the rulers in Turkic States, had an important place in the bureaucratic life of the states. In the palace, which was also the central office of the state, an organization occurred. There were several officials of all positions in the palace organization. One of these officials was a sergeant who fulfilled important services. Actually, the origin of the position of sergeant dates back to the pre-Islamic period. The title of sergeant was firstly seen during the period of the Gokturks. The term of sergeant was also used by the Uighurs, the Patzinaks, the Cumans, the Hungarians and the Khazars. The title of sergeant was used by the Karakhanids, the Ghaznevids, the Great Seljuk Empire, the Kharzem Shah State, the Ayyubids, the Sultanate of Rum, Anatolian Beyliks, the Mamluks, the Ottomans, in addition to that it is still used in the Turkish army today. In this study, the historical development process of the term of sergeant in the Turkic States will be analyzed at first. After that, taking the etymology and meanings of the word sergeant into consideration, the duties of sergeants will be tried to be revealed. For this purpose, especially the word sergeant and its origins in the dictionaries and sources will be studied. Then, the meaning of that word in Turkic languages in various periods will be identified. The duties of sergeants will be revealed with reference to these meanings. The rank of sergeant and its duties in the Seljuks of Rum will be enlightened by considering the historical process and giving examples.
Palace, which was used as the residence of the rulers in Turkic States, had an important place in the bureaucratic life of the states. In the palace, which was also the central office of the state, an organization occurred. There were several officials of all positions in the palace organization. One of these officials was a sergeant who fulfilled important services. Actually, the origin of the position of sergeant dates back to the pre-Islamic period. The title of sergeant was firstly seen during the period of the Gokturks. The term of sergeant was also used by the Uighurs, the Patzinaks, the Cumans, the Hungarians and the Khazars. The title of sergeant was used by the Karakhanids, the Ghaznevids, the Great Seljuk Empire, the Kharzem Shah State, the Ayyubids, the Sultanate of Rum, Anatolian Beyliks, the Mamluks, the Ottomans, in addition to that it is still used in the Turkish army today. In this study, the historical development process of the term of sergeant in the Turkic States will be analyzed at first. After that, taking the etymology and meanings of the word sergeant into consideration, the duties of sergeants will be tried to be revealed. For this purpose, especially the word sergeant and its origins in the dictionaries and sources will be studied. Then, the meaning of that word in Turkic languages in various periods will be identified. The duties of sergeants will be revealed with reference to these meanings. The rank of sergeant and its duties in the Seljuks of Rum will be enlightened by considering the historical process and giving examples.
Açıklama
URL: http://sutad.selcuk.edu.tr/sutad/article/view/1132
Anahtar Kelimeler
Çavuş, Koşmak, Koşuşturmak, Türkiye Selçukluları, Sergeant, Run, Rush
Kaynak
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Solmaz, S. (2018). Çavuş unvanının kökeni, anlamları ve Türkiye Selçukluları döneminde kullanımı. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (43), 423-436.
