Erken Dönem Anadolu–Türk Kenti Anadolu Selçuklu Kenti ve Mekânsal Ögeleri
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2010
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ahmet Yesevi Univ
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
The spatial background of Anatolian-Turkish towns was organized in the Seljuk period, which can be defined as the early
Turkish settlement and colonization process. In this process, Turks,
who came from Iran and Central Asia, participated in the settlement
chain of Anatolia by founding the Seljuk state. Turks took over the
towns from the Byzantine regime and re-organized them in terms of
Turkish culture.
The aim of this study is to determine the spatial elements of Anatolian
towns which were re-established or re-organized spatially during the
Seljuk period. This is important regarding the understanding of the
spatial and functional dynamics which shaped the spatial organizations
of Anatolian towns during the Seljuk period. It is also important in
understanding Turkish settlement practices, which were transferred not
only from Central Asia and Iran to Anatolia but also from Seljuk towns
to Ottoman towns.
The methodology of this study is based on examining historical
manuscripts, archaeological findings and architectural remains and
their transfer to plans and schemas. The results are evaluated
according to some hypotheses developed.
Сельджукский период может быть определен как процесс раннего тюркского заселения или колонизации, а также начала организации пространственной инфраструктуры анатолийско-турецкой городской культуры. В ходе этого процесса оседлые, полукочевые и кочевые племена туркменского происхождения, перекочевавшие из Средней Азии и Ирана на территорию Анатолии на основе оседлого культурного наследия византийского правления создали новую, характерную только для Анатолии городскую культуру с тюркским доминированием. Целью настоящего исследования является определение элементов пространственной организации городов, реконструированных на основе городского культурного наследия византийского периода, а также новых созданных анатолийских городов. Это определение очень важно с точки зрения выявления пространственной и функциональной динамики, формирующей городскую организацию сельджукского периода, характеризующегося как недостаточно исследованного во всех отношениях отрезка времени; практики городского урегулирования, унаследованной Анатолией от Центральной Азии и Ирана; определения культурного наследия, переданного османским городам. Данное исследование проводилось методом редактирования и сопоставления данных, планов и схем, полученных из материалов письменных источников, археологических памятников и архитектурного наследия сельджукского периода.
Selçuklu dönemi, Anadolu–Türk kent kültürünün mekânsal altyapısının örgütlendiği erken Türk yerleşim ya da kolonizasyon süreci olarak tanımlanabilir. Bu süreçte, Orta Asya ve İran coğrafyasından Anadolu’ya yönelen yerleşik ya da yar yerleşik veya göçebe yaşam kökeninden gelen Türkmen toplulukları, Bizans egemenliğinden devralınan yerleşim kültürü mirası üzerinde –tamamen Anadolu’ya özgü– Türk yönü egemen bir kent kültürü oluşturmuşlardır. Bu araştırmanın amacı, Selçuklu döneminde Bizans egemenliğinden devralınan yerleşim mirası üzerinde mekânsal kurgusu yeniden yapılandırılan ya da yeni kurulan Anadolu kentlerinin mekânsal örgütlenme düzenini biçimlendiren ögelerin tanımlanmasıdır. Bu tanımlama, Anadolu’nun her yönüyle çok bilinmeyenli bir dönemi olarak, Selçuklu dönemi kentsel mekân organizasyonlarını biçimlendiren mekânsal ve işlevsel dinamiklerin ortaya konması ve Orta Asya ve İran’dan Anadolu’ya taşınan yerleşme pratikleri ile Osmanlı kentlerine aktarılan yerleşim kültürü mirasının boyutlarının belirlenmesi açısından önemlidir. Araştırma, Selçuklu dönemine ilişkin vakâyî–name ya da vakıf–name gibi yazılı kaynaklar ile arkeolojik buluntular ve mimari kalıtların, ortaya konan bir dizi varsayımlar eşliğinde irdelenerek, elde edilen bulguların kurgulanan plan ya da şemalar üzerinden değerlendirilmesine dayanan bir yöntem kurgusu içinde ele alınmıştır.
Сельджукский период может быть определен как процесс раннего тюркского заселения или колонизации, а также начала организации пространственной инфраструктуры анатолийско-турецкой городской культуры. В ходе этого процесса оседлые, полукочевые и кочевые племена туркменского происхождения, перекочевавшие из Средней Азии и Ирана на территорию Анатолии на основе оседлого культурного наследия византийского правления создали новую, характерную только для Анатолии городскую культуру с тюркским доминированием. Целью настоящего исследования является определение элементов пространственной организации городов, реконструированных на основе городского культурного наследия византийского периода, а также новых созданных анатолийских городов. Это определение очень важно с точки зрения выявления пространственной и функциональной динамики, формирующей городскую организацию сельджукского периода, характеризующегося как недостаточно исследованного во всех отношениях отрезка времени; практики городского урегулирования, унаследованной Анатолией от Центральной Азии и Ирана; определения культурного наследия, переданного османским городам. Данное исследование проводилось методом редактирования и сопоставления данных, планов и схем, полученных из материалов письменных источников, археологических памятников и архитектурного наследия сельджукского периода.
Selçuklu dönemi, Anadolu–Türk kent kültürünün mekânsal altyapısının örgütlendiği erken Türk yerleşim ya da kolonizasyon süreci olarak tanımlanabilir. Bu süreçte, Orta Asya ve İran coğrafyasından Anadolu’ya yönelen yerleşik ya da yar yerleşik veya göçebe yaşam kökeninden gelen Türkmen toplulukları, Bizans egemenliğinden devralınan yerleşim kültürü mirası üzerinde –tamamen Anadolu’ya özgü– Türk yönü egemen bir kent kültürü oluşturmuşlardır. Bu araştırmanın amacı, Selçuklu döneminde Bizans egemenliğinden devralınan yerleşim mirası üzerinde mekânsal kurgusu yeniden yapılandırılan ya da yeni kurulan Anadolu kentlerinin mekânsal örgütlenme düzenini biçimlendiren ögelerin tanımlanmasıdır. Bu tanımlama, Anadolu’nun her yönüyle çok bilinmeyenli bir dönemi olarak, Selçuklu dönemi kentsel mekân organizasyonlarını biçimlendiren mekânsal ve işlevsel dinamiklerin ortaya konması ve Orta Asya ve İran’dan Anadolu’ya taşınan yerleşme pratikleri ile Osmanlı kentlerine aktarılan yerleşim kültürü mirasının boyutlarının belirlenmesi açısından önemlidir. Araştırma, Selçuklu dönemine ilişkin vakâyî–name ya da vakıf–name gibi yazılı kaynaklar ile arkeolojik buluntular ve mimari kalıtların, ortaya konan bir dizi varsayımlar eşliğinde irdelenerek, elde edilen bulguların kurgulanan plan ya da şemalar üzerinden değerlendirilmesine dayanan bir yöntem kurgusu içinde ele alınmıştır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Anatolian-Turkish town, Anatolian Seljuk town, spatial element, Anadolu–Türk kenti, Anadolu Selçuklu kenti, mekânsal öge, анатолийско-тюркский город, анатолийский город
сельджукского периода, пространственные элементы
Kaynak
Bilig
WoS Q Değeri
Q4
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
55
Künye
Özcan, K., (2010). Erken Dönem Anadolu–Türk Kenti Anadolu Selçuklu Kenti ve Mekânsal Ögeleri. Bilig, (55), 193-220.
